ನಿವರ್ಯ ನಮ್ಮ ಜೀವಾವಯವಗಳೂ ವಾತ ಪಿತ್ತಕ್ಖಮಯವಾಗಿ ರಗಳ ಯೋಗದಿಂದಲೂ ಋತುಧರ್ಮಾನುಗುಣವಾಗಿಯ ರುವಾಗ ಇವಕ್ಕೇಕ ದೋಷಗಳೆಂದು ಹೆಸರು ಬಂತಂದು ಅವು ರೂಪಾಂತರಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವುವು, ಅವು ಪ್ರಕೆ ಕೇಳಬಹುದು, ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವೇನೆಂದರೆ - ಪದಶಿಗೆ ಬಂದಕೂಡಲೇ ಅವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊರಗೆ * ಧಾತವ ಮಲಞ್ಚಾಪಿ ದುಶ್ಯಭಿರ್ಯತಸ್ತತಃ | ಹೊರಡಿಸುವ ಅನೈಚ್ಛಿಕ ವ್ಯಾಪಾರಗಳು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಮೊದ ವಾತಪಿತ್ತಕಥಾ ಏತೇ ತ್ರಯೋದೊಪಾ ಇತತಾಃ!” ಲಾಗುವುವು, ಯಾವ ವ್ಯಾಪಾರಗಳು ದೇಹದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ದೇಹಗತಗಳಾದ ಧಾತುಗಳೂ ಮಲವೂ ಈ ವಾತಪಿತ್ತ ವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇರುವುವೋ ಅವಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ದೇಹವು ಶ್ರೇಷ್ಟಗಳಿಂದ ದೂಷಿಸಲ್ಪಡುವ ಕಾರಣದಿಂದ ಈ ಮೂರೂ ಪಳಗಿಹೋಗಿರುವುದು, ಅವುಗಳಿಂದ ನಮಗೆ ಬಾಧೆ ತೋರು ದೋಷಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವವು. ಇದು ವೈದ್ಯರಮಾತು; ವುದಿಲ್ಲ, ಇದೊಂದು ಅಭ್ಯಾಸಬಲವ, ಅಭ್ಯಾಸಬಲವ್ರ ಹೊ ರೋಗೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಇವುಗಳಿಂದಲೇ ಆಗುವುದರಿಂದ ಇವು ರಗೆ ಹೇಗೋ ಒಳಗೂ ಹಾಗೇ, ಈಗ ಒಬ್ಬನು ದಾರಿನಡೆವ ಗಳು ದೋಷಗಳೆಂದು ಅವರ ಸಂಕೇತವು;-ಎಂದರೆ ಇವು ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನಿಟ್ಟು ಕೊಂಡಿದ್ದರೆ ಎಷ್ಟು ನಡೆದರೂ ಅವನಿಗೆ ರೋಗೋತ್ಪಾದನಕಾರಣಗಳೆಂದರ್ಧವು, ರೋಗೋತ್ಪಾ ದಣಿವ ತೋರುವುದಿಲ್ಲ, ಯಾವದಿವಸವೂ ನಡೆಯದವನು ದಕಗಳಾಗುವಾಗ ಅವು ದೋಷಗಳಾಗುವುವು, ಇತರದಶಿಗೆ ಒಂದು ದಿವಸ ನಡೆವುದಕ್ಕೆ ಹೊರಟರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರಹೋಗು ಇಲ್ಲಿ ಇವು ದೋಷಗಳಲ್ಲ, ವಾತ ಪಿತ್ತಕ್ಷೇಷಶಬ್ದ ಗಳು ವುದರೊಳಗಾಗಿಯೇ ಅವನಿಗೆ ಕಾಲು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಏಳದೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಚಕ ಶಬ್ದ ಗಳಾದುದರಿಂದ ಅವು ಯಾವ ಯಾವ ಬಾಧೆಯಾಗುವುದು, ಬರಿಯಕಾಲಲ್ಲಯೇ ನಡೆವರು ಕಲ್ಲು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ ಯಾವ ಅರ್ಧಗಳನ್ನು ಕೊಡುವು ಮುಳ್ಳುಗಳಮೇಲೆಯೂ ಗಣನೆಯಿಲ್ಲದೆ ಓಡಾಡುವರು ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಸಮಯಾನುಗುಣವಾಗಿಯೂ ಪ್ರಯೋಗಾನು ಕಾಲಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಜೋಡನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡೇ ಇರು ಸಾರವಾಗಿಯೂ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ತ್ರಿದೋಷಗಳೆಂದು ವನು ನೆಲದಮೇಲೆ ಕಾಲಿಟ್ಟರೆ ನಾಲ್ಕು ಹೆಜ್ಜೆ ನಡೆವುದರೊಳ ವ್ಯವಹರಿಸಿದರೂ ದೂಷಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಬಹುದಾದ ಗಾಗಿಯೇ ಅವನಿಗೆ ಕಾಲಚರ್ಮವೆಲ್ಲವೂ ಕಿತ್ತುಹೋಗಿ ವಾತಪಿತ್ತ ಕ್ಷೇತ್ಮಗಳೆಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕಲ್ಲದೆ ದೋಷಗಳಾಗಿ ಬಾಧೆಯಾಗುವುದು, ದೇಹದ ಒಳಗಣ ವ್ಯಾಪಾರಗಳ ಪರಿಣಮಿಸಿಯೇ ಬಿಟ್ಟು ಬಾಧೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುವೆಂದು ಕ್ರಮವೂ ಹೀಗೆಯೇ, ದೇಹದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಪೂರ್ವವಾದ ತಿಳಿಯಕೂಡದು, ಈ ತ್ರಿದೋಷಗಳು ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿಯೂ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಆರಂಭವಾದಕೂಡಲೇ ನಮಗೆ ಬಾಧೆ ತೋರು ಬರುವುವು, (ಎಂದರೆ ತಾಯ್ತಂದೆಗಳ ದೇಹಪ್ರಕೃತಿಯೆಂತ ವುದು, ನಮಗೆ ಬಾಧೆಯಾಗುವ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಆ ದೋಷಗ ಹುದೋ ಮಕ್ಕಳ ತದನುಸಾರವಾಗಿರುವುದು) ಮನು ೯ ಕಾರಣವಾದುದರಿಂದ ಇಂತಹ ಅಪೂರ್ವ ವ್ಯಾಪಾರ ವ್ಯನ ಆಹಾರ ವಿಹಾರಾದಿಗಳಿಂದಲೂ ಬರುವುವು. ದಿಂದ ನಮಗೆ ಬಾಧೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದು, ಎಂದು ಹೇಳದೆ ಈ ತ್ರಿದೋಷಗಳಿಗೆ ಸಂಚಯ, ಪ್ರಕೋಪ, ಶಮನ ಮತಪ್ರಕೋಷವಾಗಿರುವುದು, ಪಿತ್ತ ಪ್ರಕೋಪವಾಗಿರುವುದು ಎಂಬ ಮೂರು ಅವಸ್ಥೆಗಳಿರುವುವು, ಸಂಚಯವೆಂದರೆ ಒಟ್ಟು ಶೇಷಪ್ರಕೋಪವಾಗಿರುವದು ಎಂದು ರೂಢವಾಗಿ ಹೇಳು ಸೇರುವುದು-ಎಂದರೆ ಮೇಲೆಹೇಳಿದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ರಕ್ತಗತ ವಪದ್ಧತಿ, ಕೆಲವು ವೇಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡೆರಡು ಪ್ರಕೋಪದಶಿಗೆ ವಾಗಿ ಅದರಿಂದ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹರಡಲ್ಪಟ್ಟು ಸಂಜೀಭೂತವಾಗಿ ಬಂದಿರಬಹುದು; ಆಗ ವಾತ ಪಿತ್ತ ಪ್ರಕೋಪ, ಇತ್ಯಾದಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲುವುದೆಂದರ್ಧವ ಸಂಚಯಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಈ ದೋಷಗ ಹೇಳುವರು. ಆ ಪ್ರಕೋಪದ ವೇಗವೆಷ್ಟೋ ನಮಗೆ ಗೋ ಳಿಂದ ಬಾದೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಅವು ಬಾಧೆಕೊಡದೆ ಸಂಚಯಿ ಚರವಾಗುವ ಬಾಧೆಯ ಅಷ್ಟೇ; ಅದು ಸೂಕ್ಷವಾಗಿದ್ದರೆ ಸುವುದಕ್ಕೂ ಮಿತಿಯುಂಟು, ಆ ಮಿತಿವಿರಲ್ಪಟ್ಟರೆ ಬಾಧೆಗೆ ಬಾಧೆಯ ಸೂಕ್ಷವಾಗಿಯೇ ಇರುವುದು, ಮಧ್ಯವಾಗಿದ್ದರೆ ಆರಂಭವಾಗುವುದು, ಅವುಗಳಿಂದ ಬಾಧೆಯಾಗುವ ಅವಸ್ಥೆಗೆ ಮಧ್ಯವೇ ಆಗಿರುವುದು, ಅತ್ಯಂತವಾದರೆ ಅತ್ಯಂತವೇ ಆಗುವು ಪ್ರಕಸವೆಂದು ಹೆಸರು, ತನ್ನ ಸ್ಥಿತಿ ಎದ್ದಿಗಳಿಗೆ ಯಾವ ದು, ಪ್ರಕೋಪವಸ್ಥೆ ಕಳೆದಮೇಲೆ ಶಮನವಸ್ಥೆ ಬರುವುದು, ವಸ್ತು ಆವಶ್ಯಕವಿಲ್ಲವೋ ಅದನ್ನು ಹೊರಗೆ ಹೊರಡಿಸುವ ಶವನಾವಸ್ಥೆಗೆ ಕಾಲವು ಕಾರಣವಾಗುವುದು, ಔಷಧಾದಿ ಅನೈಚ್ಛಿಕ ವ್ಯಾಯರವು ದೇಹದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಡೆಯು ಗಳು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುವವ, ಶಮನವೆಂದರೆ ಬಾಧೆಗೆ ಕಾರಣ ಇಲೇ ಇರುವುದು, ದೋಷಗಳೂ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಸಂಚಿತ ವಾಗದ ದಶೆಗೆ ಬರುವುದು, ವಸ್ತುಗತಿಯಿಂದ ಬಾಧೆಗೆ ಮದಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಸರ್ವಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ; ಕಾರಣವಾದ ಜೂಷವು ದೇಹದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹೊರಡಿಸ ಇತರ ವಸ್ತುಗಳ ರೋಗದಿಂದಲೂ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಯ ವ್ಯಾಪಾ ಲ್ಪಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಅದನ್ನು ಹೊರಗೆ ಹೊರಡಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ
