318
ಶಾಸನಗಲಳಿ೦ದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.ಪರಮ ಮಹೆಶ್ವರ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಎ೦ಬ ಶಾಸನವುಳ್ಳ ಮತ್ತು ನ೦ದಿಯ ಚಿತ್ರವುಳ್ಳ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳು ಗುಜರಾತ್, ಕೊ೦ಕಣ,ರಾಜಸ್ಥಾನ,ವಿದರ್ಬ,ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ದೊರಕಿರುವುದರಿ೦ದ ಇವನ ರಾಜ್ಯ ಎಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿತ್ತೆ೦ಬುದು ಗೊತ್ತಗುತ್ತದೆ.ಕೃಷ್ಣರಾಜನ ಮಗ ಶ೦ಕರಗಣ ಶಕ್ತನಾದ ದೊರೆ.ಇವನ ಕಾಲ(೫೭೫-೬೦೦).ಮ೦ಡಸರದ ಅರಸರನ್ನು ಶ೦ಕರಗಣ ಸೋಲಿಸಿದ.ನಾಸಿಕ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದ ಕಳಚುರಿ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಕಾಠಿಯವಾಡಗಳಿಗೆ ಹರಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವನಿಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತನ ಅಲಹಾಬಾದ್ ಶಾಸನದ ಅನೇಕ ಭಾಗಗಳು ಇವನ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದರಿ೦ದ,ಶ೦ಕರಗಣ ಗುಪ್ತ ರಾಜರ ಆಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊ೦ಡಿರಬಹುದು.೫೯೭ರ ಉಜ್ಜಯಿನಿ ಷಾಸನ ಇವನನ್ನು ಪೂರ್ವಾಪರ ಸಮುದ್ರ೦ದಾದಿ ದೇಶ ಸ್ವಾಮಿ-ಎ೦ದು ಕರೆದಿದೆ.ಸು.೬೦೦ರಲ್ಲಿ ಶ೦ಕರಗಣನ ಮಗ ಬುದ್ಧರಾಜ ದೊರೆಯಾದ.೬೦೮ರ ವದ್ನೇರ್ ಶಾಸನದಿ೦ದ ಬೂದ್ಧರಾಜ ದೇವನಗುಪ್ತನೆ೦ಬ ರಾಜನಿ೦ದ ಪೂರ್ವ ಮಾಳ್ವವನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊ೦ಡುನೆ೦ದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.ಬಾದಾಮಿ ಚಾಳುಕ್ಯ ದೊರೆ ಮ೦ಗಲಳೇಶನಿ೦ದ ಬುದ್ಧರಾಜ ೬೦೨ರಲ್ಲಿ ಬಹೂಶಃ ಸ೦ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸೋತು ಹೋದ.ಇದರಿ೦ದ ಕಳಚುರಿಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ,ಚಾಳುಕ್ಯರು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಭಾವ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನೂಕೂಲವಾಯಿತು.ಬುದ್ಧರಾಜನ ಮರಣದೊಡನೆ(೬೨೦)ಮಾಹಿಷ್ಮತೀ ನಗರದ ಕಳಚುರಿಗಳ ಅವನತಿ ಪ್ರಾರ೦ಬಭವಾಯಿತು.ಚಾಳುಕ್ಯ ವಿನಯಾದಿತ್ಯ ತನ್ನ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಹೈಹಯರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದುದಾಗಿ ಹೇಳೆರುವುದರಿ೦ದ,ಬುದ್ಧರಾಜನ ಅನ೦ತರವೂ ಹಲವರು ಅಳುತ್ತಿದ್ದಿರಬೇಕು.ಈ ವ೦ಶದ ರಾಜಕುಮಾರಿಯರಾದ ಲೋಕ ಮಹಾದೇವಿಯನ್ನು ಅವಳ ತ೦ಗಿ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯ ಮಹಾದೇವಿಯನ್ನೂ ೨ನೆಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದ. ತ್ರಿಪುರಿಯ ಕಳಚುರಿಗಳು: ಕಳಚುರಿ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಅತ್ಯ೦ತ ಪ್ರಬಲರಾಗಿದ್ದವರು ಇವರು. ±Á¸À£U½AzÀ w½AiÀÄÄvÀz.É ¥ÀgªÄ ªÀiÁºÉñÀgÀ PÀȵÀgÁd JA§ ±Á¸À£ªÅÀ ¼Àî ªÀÄvÀÄÛ À À Û À À é Ú À £ÀA¢AiÀÄ avÀªÅÀ ¼Àî ¨É½îAiÀÄ £ÁtåUÀ¼Ä UÀÄdgÁvï, PÉÆAPÀt, gÁd¸ÁÜ£, ªÀiÁ¼Àé, æ À À «zÀ¨ð, ªÀÄzsåÀ ¥zñÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀçÖU¼°è zÉÆgÀQgÀĪÀÅzÀjAzÀ EªÀ£À gÁdå Às æÀ É À À JµÀÄÖ «¸ÁÛgªÁVvÉA§ÄzÀÄ UÉÆvÁÛUÄvÀz. PÀȵÀgÁd£À ªÀÄUÀ ±ÀAPÀgUt ±ÀP£ÁzÀ À Û À Û É Ú À À ÛÀ zÉÆgÉ. EªÀ£À PÁ® (575-600). ªÀÄAqÀ¸gzÀ O°PÀªA±ÀzÀ CgÀ¸g£Äß ±ÀAPÀgUt À À À À À À À À ¸ÉÆð¹zÀ. £Á¹PÀ f¯ÉUÉ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀÝ PÀ¼ZÄj ¥À¨ÁªÀª£Äß UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ è À À æ s À À PÁpAiÀiÁªÁqÀU½UÉ ºÀgrzÀ QÃwð EªÀ¤UÉ ¸ÉÃgÀÄvÀz.É ¸ÀªÄÄzÀUÄ¥À£À C®ºÁ¨Ázï À À Û À æ À Û ±Á¸À£zÀ C£ÉÃPÀ ¨sÁUÀU¼Ä EªÀ£À ±Á¸À£U¼°è PÁtĪÀÅzÀjAzÀ, ±ÀAPÀgUt UÀÄ¥ÀÛ À À À À À À À À gÁdgÀ C¢üãÀz°zÝÀ GvÀgÀ ¨sÁgÀvzÀ ¨sÁUÀU¼£Äß UÉzÄÝPÆArgÀ§ºÀÄzÀÄ. 597 À è Û À À À À À É gÀ GdӬĤ ±Á¸À£À EªÀ££Äß ¥ÀƪÁð¥ÀgÀ ¸ÀªÄÄzÁæAvÁ¢ zÉñÀ ¸Áé«Ä-JAzÀÄ À À À PÀgÉ¢zÉ. ¸ÀÄ. 600gÀ°è ±ÀAPÀgÀUÀt£À ªÀÄUÀ §ÄzÀÞgÁd zÉÆgÉAiÀiÁzÀ. 608gÀ ªÀzßÉ Ãgï ±Á¸À£¢AzÀ §ÄzÀÞgÁd zÉêÀUÄ¥À£A§ gÁd¤AzÀ ¥ÀƪÀð ªÀiÁ¼Àª£Äß À À Û É é À À UÉzÄÝPÆAqÀ£AzÀÄ w½AiÀÄÄvÀz.É ¨ÁzÁ«Ä ZÁ¼ÀÄPÀå zÉÆgÉ ªÀÄAUÀ¼Ã±À¤AzÀ §ÄzÀÞgÁd À É É Û É 602 gÀ°è §ºÀıÀB ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸ÉÆÃvÀÄ ºÉÆÃzÀ. EzÀjAzÀ PÀ¼ÀZÀÄjUÀ¼À ¥À¨sÁªÀ PÀrªÉÄAiÀiÁV, ZÁ¼ÀÄPÀågÀÄ GvÀÛgÀzÀ°è vÀªÀÄä ¥À¨sÁªÀ ¨É¼É¹PÉƼÀî®Ä æ æ C£ÀÆPÀÆ®ªÁ¬ÄvÀÄ. §ÄzÀÞgÁd£À ªÀÄgÀtzÉÆqÀ£É (620) ªÀiÁ»µÀäwà £ÀUgzÀ À À PÀ¼ÀZÀÄjUÀ¼À CªÀ£Àw ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ZÁ¼ÀÄPÀå «£ÀAiÀiÁ¢vÀå vÀ£Àß ±Á¸À£ÀzÀ°è ºÉʺÀAiÀÄgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀÄzÁV ºÉýgÀĪÀÅzÀjAzÀ, §ÄzÀÞgÁd£À C£ÀAvÀgÀªÀÇ ºÀ®ªÀgÀÄ D¼ÀÄwÛ¢ÝgÀ¨ÉÃPÀÄ. F ªÀA±ÀzÀ gÁdPÀĪÀiÁjAiÀÄgÁzÀ ¯ÉÆÃPÀ ªÀĺÁzÉëAiÀÄ£ÀÆß CªÀ¼À vÀAV vÉöʯÉÆÃPÀå ªÀĺÁzÉëAiÀÄ£ÀÆß 2 £ÉAiÀÄ «PÀªiÁ¢vÀå æ æ À «ªÁºÀªÁVzÀÝ. wæ¥ÄjAiÀÄ PÀ¼ZÄjUÀ¼Ä : PÀ¼ZÄj ±ÁSÉU¼¯è®è CvÀåAvÀ ¥À§®gÁVzÀݪgÄ À À À À À À À À É æ À À EªÀgÀÄ. wæ¥ÀÄj FV£À d§â¯ï¥ÀÄgÀzÀ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°èzÉ. F PÀ¼ÀZÀÄjUÀ¼ÀÄ 675 jAzÀ¯Ã D¼À®Ä ¥ÁægA©ü¹zÀgAzÀÄ PÉ®ªÀgÀ ªÀÄvÀ. DzÀgÉ 1 £ÉAiÀÄ PÉÆPÀ®è (850É À É 90) F ±ÁSÉAiÀÄ ªÀÄÄRå£ÁzÀ ªÉÆzÀ® gÁd. ¥ÀwúÁgÀ zÉÆgÉ MAzÀ£ÉAiÀÄ æ ¨sÆÃd£À ªÉÄÃ¯É PÉÆPÀ®è zÀAqÉwºÆÃzÀ. ¨sÆÃd£À ¸ÁªÀÄAvÀgÁVzÀÝ ¸ÀgAiÀÄÄ¥ÁgÀzÀ É Û É É À ±ÀAPÀgUt, UÀÄ»® ºÀµðgÁd, eÁºÀªiÁ£ÀUƪÀP-EªÀg®g£Äß FvÀ ¸ÉÆð¹zÀ. À À À À À À É è À À ¥ÀƪÀðzÀ°è §AUÁ¼ÀzÀªÀgÉUÀÆ zÀAqÀAiÀiÁvÉæ £ÀqɹzÀ. C£ÀAvÀgÀ PÉÆAPÀtzÀ°è D¼ÀÄwÛzÝÀ ²¯ÁºÁgÀ PÀ¥¢ðAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆð¹, gÁµÀçÖPÆl 2£ÉAiÀÄ PÀȵÀ£À ªÉÄÃ®Æ À À Ú zÀAqÉwºÆÃzÀ. F AiÀÄÄzÀÞz®Æè PÉÆPÀ®è dAiÀıÁ°AiÀiÁzÀ. gÁµÀçÖPÆl 2 £ÉAiÀÄ Û É À À PÀȵÀÚ C£ÀAvÀgÀ PÉÆPÀ®è£ÉÆqÀ£É ¸ÉßúÀ ¨É¼É¹ CªÀ£À ªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÁºÀªÁzÀ. F J®è «dAiÀÄUÀ½AzÀ PÀ¼ZÄjUÀ¼À gÁdå «¸ÀguAiÀiÁUÀ°®èªÁzÀgÆ CªÀgÀ ¥Á槮å À À Û À É À ºÉaÑvÀÄ. PÉÆPÀ®è£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ ±ÀAPÀgÀUÀt gÁd£ÁzÀ. FvÀ PÉÆøÀ®zÀ°è D¼ÀÄwÛzÝÀ ¸ÉÆêÀĪÀA²Ã gÁd£À£Äß ¸ÉÆð¹zÀ. CµÀg°è gÁµÀçÖPÆl À Ö À À 2 £ÉAiÀÄ PÀȵÀÚ ¥ÀƪÀð ZÁ¼ÀÄPÀågÁd «dAiÀiÁ¢vÀå£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ªÀiÁqÀ®Ä ±ÀAPÀgUt£À ¸ÀºÁAiÀÄ PÉÆÃjzÀ. DzÀgÉ gÁµÀçPÆl ªÀÄvÀÄÛ PÀ¼ZÄjUÀ¼£Äß «dAiÀiÁ¢vÀå À À Ö À À À À À ¸ÉÆð¹zÀ. 2 £ÉAiÀÄ PÀȵÀ£À ªÀÄUÀ dUÀvÄAUÀ ±ÀAPÀgUt£À ªÀÄUÀ¼ÁzÀ ®QëöäAiÀÄ£ÀÄß Ú ÀÛ À À «ªÁºÀªÁzÀ. ±ÀAPÀgÀUÀt£À ªÀÄgÀuÁAvÀgÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ£ÁzÀ AiÀÄĪÀgÁd (915945) gÁd£ÁzÀ. ¥Á®gÁd£À£Äß AiÀÄĪÀgÁd ¸ÉÆð¹ PÀ½AUÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÀAqÀAiÀiÁvÉæ £Àq¹zÀ. À É gÁµÀçÖPÆlgÀÄ AiÀÄĪÀgÁd£À£Äß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸ÉÆð¹zÀgÄ. AiÀÄĪÀgÁd vÀ£ßÀ À À À ªÀÄUÀ¼Ä PÀÄAzÀzëAiÀÄ£ÀÄß 3 £ÉAiÀÄ CªÉÆÃWÀªµð¤UÉ «ªÁºÀ ªÀiÁrPÉÆlÖ. 3 À É À À £ÉAiÀÄ PÀȵÀÚ FPÉAiÀÄ ªÀÄUÀ£ÁzÀgÀÆ vÀ£Àß ¸ÉÆÃzÀgÀªÀiÁªÀ AiÀÄĪÀgÁd£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ªÀiÁr CªÀ££Äß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸ÉÆð¹zÀ. PÀ¼ZÄjgÁdå gÁµÀÖçPÆl À À À À À gÁdåzÀ°è °Ã£ÀªÁV ºÉÆÃUÀĪÀ ¥Àj¹Üw §AzÉÆzÀVvÀÄ. CµÀÖgÀ°è AiÀÄĪÀgÁd ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¹PÉÆAqÀÄ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ£ÀÄß qÁºÀ® zÉñÀ¢AzÀ Nr¹, vÀ£Àß gÁdåªÀ£ÀÄß §®¥Àr¹PÉÆAqÀ. AiÀÄĪÀgÁd zsÁ«ÄðPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À®Æè «±ÉõÀ D¸ÀQÛ ªÀ»¹zÀÝ. UÉÆîQ ªÀÄoÀPÉÌ D±ÀAiÀÄzÁvÀ£ÁVzÀÄÝzÀ®èzÉ, C£ÉÃPÀ ±ÉʪÀ æ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼£Äß ¤«Äð¹zÀ. AiÀÄĪÀgÁd£À C£ÀAvÀgÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ ®PÀöätgÁd À À ë (945-70) gÁd£ÁzÀ. FvÀ ¥ÀƪÀðzÀ°è ªÀAUÀgÁdåz°è D¼ÀÄwÛzÝÀ ZÀAzÀªA±ÀzÀ À æ À gÁd£À£Æß NqÀæ gÁd£À£Æß PÉÆøÀ®zÀ ªÀĺÁ¨sªUÄ¥À££Æß ¸ÉÆð¹zÀ. ¥À²ªÄzÀ°è À À À À À Û À À Ñ À ¯ÁlgÁd, ZÁ¼ÀÄPÀå ªÀÄÆ®gÁd, C©üÃgÀgÁd UÀȺÀj¥ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ. ®PÀëöätgÁd vÀ£Àß ªÀÄUÀ¼ÀÄ ¨ÉÆAvÁzÉëAiÀÄ£ÀÄß ZÁ¼ÀÄPÀå 4 £ÉAiÀÄ
«PÀªiÁ¢vÀå¤UÉ «ªÁºÀ ªÀiÁrPÉÆlÖ. EªÀ¼À ªÀÄUÀ£Ã ZÁ¼ÀÄPÀå JgÀq£AiÀÄ vÉÊ®¥À. æ À É À É ®PÀëöät gÁd£À ªÀÄUÀ ±ÀAPÀgÀUÀt ¸Àé®à PÁ® D½zÀªÉÄÃ¯É CªÀ£À vÀªÀÄä 2 £ÉAiÀÄ AiÀÄĪÀgÁd (980-90) gÁd£ÁzÀ. FvÀ C¸ÀªÄxÀð zÉÆgÉ. vÀ£ßÀ ¸ÉÆÃzÀgªiÁªÀ À À À AiÀÄĪÀgÁd£À ªÉÄÃ¯É vÉÊ®¥À£Æ AiÀÄÄzÀÞ ªÀiÁrzÀ. ¥ÀgªiÁgÀ ªÀÄÄAd AiÀÄĪÀgÁd£À£Äß À À À À ¥ÀÆtðªÁV ¸ÉÆð¹zÀ. AiÀÄĪÀgÁd ¸ÉÆÃvÀÄ NrºÉÆÃzÀ. »ÃUÁV PÀ¼ZÄjUÀ¼À À À ¥Á槮å CzsÆêÀÄÄRªÁ¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ EªÀ£À ªÀÄUÀ 2 £ÉAiÀÄ PÉÆPÀ®è£À (990É 1015) ±ÀQ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ½AzÀ PÀ¼ZÄjUÀ¼À ¥Áæ§®å ªÀÈ¢ÞUÆArvÀÄ. FvÀ UÀÆdðgÀgÀ Û À À É ªÉÄÃ¯É zÀAqÉwºÆÃV ªÀÄÆ®gÁd£À£Äß CxÀªÁ CªÀ£À ªÀÄUÀ ZÁªÀÄÄAqÀgÁd£À£Äß Û É À À ¸ÉÆð¹zÀ. vÀ£Àß vÀAzÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀÝ ZÁ¼ÀÄPÀå vÉÊ®¥À£À£ÀÆß FvÀ ¥ÀgÁdAiÀÄUÉƽ¹zÀ. ¥Á®gÁd MAzÀ£AiÀÄ ªÀĻåÁ®£ÀÆ EªÀ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ. É F J®è «dAiÀÄUÀ½AzÀ PÀ¼ZÄj ¸ÁªÀiÁædå ¥ÀÄ£ÀB ªÀ¢ð¹vÀÄ. À À ü JgÀqÀ£ÉAiÀÄ PÉÆPÀ®è£À ªÀÄUÀ UÁAUÉÃAiÀÄzÉêÀ (1015-41) ±ÀPÀÛ£ÁzÀ zÉÆgÉAiÀiÁVzÀÝ. EªÀ£À PÁ®zÀ°è PÀ¼ÀZÀÄjUÀ¼À ¥Áæ§®å ºÉaÑvÀÄ. FvÀ gÁeÉÃAzÀæ ZÉÆüÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgªiÁgÀ ¨sÆÃdgÉÆqÀUÆr ZÁ¼ÀÄPÀå JgÀq£AiÀÄ dAiÀĹAºÀ£À À À É À À É ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ªÀiÁrzÀ. DzÀgÉ EzÀjAzÀ K£ÀÆ G¥ÀAiÉÆÃUÀªÁUÀ°®è. C£ÀAvÀgÀ UÁAUÉÃAiÀÄzÉêÀ PÉÆøÀ®PÉÌ ºÉÆÃV ªÀĺÁ ²ªÀUÄ¥À££Äß ¸ÉÆð¹zÀ. gÀvßÀ ¥ÀÄjAiÀÄ À Û À À PÀ¼ÀZÀÄj zÉÆgÉ PÀªÀÄ®gÁd£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ GvÀÌ® gÁdåªÀ£ÀÄß UÉzÀÄÝ wæPÀ°AUÁ¢ü¥Àw JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß zsÀj¹zÀ. ZÀAqÉ®è zsÀAUÀgÁd E®èªÉà ªÀĻåÁ®£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ PÁ² ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAiÀiÁUÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß ªÀ±ÀªÀiÁrPÉÆAqÀ. æ ¥ÀƪÀðzÀ°è CAUÀgÁdåzÀ ªÉÄÃ¯É zÀAqÀAiÀiÁvÉAiÀÄ£ÀÄß £Àq¹zÀ. ¥ÀAeÁ©£À PÁAUÁæ æ É PÀtªɬÄAzÀ ªÀĺÀªÀÄä¢ÃAiÀÄgÀ£ÀÄß ºÉÆqÉzÀnÖzÀ. DzÀgÉ CªÀgÀÄ PÁ²AiÀÄ£ÀÄß ®ÆnªÀiÁr ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß zÉÆÃaPÉÆAqÀÄ NrºÉÆÃzÀgÀÄ. ¥ÀæAiÀiÁUÀ EªÀ£À G¥ÀgÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄ.Û FvÀ a£Àß, ¨É½î ªÀÄvÀÄÛ vÁªÀÄU¼À £ÁtåU¼£Äß ZÀ¯ÁªÀuUÉ æ À À À À É vÀA¢zÀÝ. UÁAUÉÃAiÀÄzÉêÀ£À C£ÀAvÀgÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ PÀtð(1041-73) zÉÆgÉAiÀiÁzÀ. EªÀ£ÀÆ M§â ±ÀPÀÛ zÉÆgÉ. FvÀ ¥ÀæwúÁgÀ AiÀıÀB¥Á®¤AzÀ C®ºÁ¨ÁzÀ£ÀÄß UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ. wÃgÀ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÀÄĹèªÀÄgÀ ªÉÄÃ¯É dAiÀÄUÀ½¹zÀ. ¥Á®gÀ ªÉÄÃ¯É zÀAqÉwÛºÆÃzÀgÆ CzÀjAzÀ ¥ÀAiÉÆÃd£ÀªÁUÀ°®è. eÁvÀªªÄð£À£Äß ¸ÉÆð¹ É À æ À À À CAUÀgÁdåªÀ£Äß UÉzÄÝPÆAqÀ. UÀAUÀªA±ÀzÀ ªÀdº¸ÛÀ££Æß ¸ÉÆð¹zÀ. ZÉÆüÀ À À É À æ À À À gÁeÁ¢ügÁd£À£Äß ¸ÉÆð¹ PÁArAiÀĪÀgUÆ zÀAqÀAiÀiÁvÉæ £Àq¹zÀ. PÀtð¤AzÀ À É À É ¥ÀgÁfvÀ£ÁzÀ ¥ÀAvÀ®zÀ zÉÆgÉ ZÁ¼ÀÄPÀå, 1 £ÉAiÀÄ ¸ÉÆêÉÄñÀégÀ¤gÀ¨ÉÃPÀÄ. PÀtð C£ÀAvÀgÀ ZÀAqÉ®è QÃwðªÀªÀÄð£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ ¸Àé®àPÁ® §ÄAzÉïïRAqÀPÀÆÌ MqÉAiÀÄ£ÁVzÀÝ. ZÁ¼ÀÄPÀå ©üêÀÄ£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ªÀiÁ¼ÀzÀ ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ªÀiÁrzÀ. é DzÀgÉ ZÁ¼ÀÄPÀå DgÀ£ÉAiÀÄ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀÄ dAiÀıÁ°UÀ¼ÁzÀgÀÄ. PÀtð »A¢gÀÄUÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. FvÀ ºÀÆtPÀÄ®zÀ DªÀ®zëAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄzÀĪÉAiÀiÁVzÀÝ. ¥ÀArvÀjUÀÆ PÀ«UÀ½UÀÆ D±ÀAiÀÄzÁvÀ£ÁVzÀÄÝ è É æ DgÀ£AiÀÄ «PÀªiÁ¢vÀå£À D¸ÁÜ£À PÀ« ©®ít¤UÉ «±ÉõÀ UËgÀªÀ ¤ÃrzÀÝ. EªÀ£Ä É æ À À PÁ²AiÀÄ PÀtð ªÉÄÃgÀÄ zÉêÁ®AiÀÄ ¸Áܦ¹, D £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß vÀ£Àß JgÀqÀ£ÉAiÀÄ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆArzÀÝ. PÀtð ªÀÄĦࣰè vÀ£ßÀ ªÀÄUÀ AiÀıÀBPÀtð¤UÉ gÁdvÀé ªÀ»¹zÀ. FvÀ ZÀA¥ÁgÀtå À ªÀÄvÀÄÛ DAzszÀ ªÉÄÃ®Æ zÁ½ ªÀiÁrzÀ. ZÁ¼ÀÄPÀå dAiÀĹAºÀ EªÀ££Äß JzÀÄj¹zÀ. æÀ À À ZÀAzÀzêÀ AiÀıÀBPÀtð¤AzÀ C®ºÁ¨Ázï ªÀÄvÀÄÛ PÁ²gÁdåU¼£Äß QvÀÄPÆAqÀ. æ É À À À Û É ¥ÀgªiÁgÀ ®PÀöäzêÀ¤AzÀ wæ¥Äj ®ÆnAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. F WÀl£ÉU¼Ä PÀ¼ZÄjUÀ¼À À À ë É À À À À À ¥ÀvÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀĪÀÅ. AiÀıÀBPÀtð£À ªÀÄgÀuÁAvÀgÀ UÀAiÀiÁPÀtð (1123-53) gÁdåªÁ½zÀ. FvÀ££Äß ZÀAqÉ®è ªÀÄzÀ£ªªÄð ¸ÉÆð¹zÀ. UÀAiÀiÁPÀtð£À C£ÀAvÀgÀ À À À À À CªÀ£À ªÀÄPÀ̼ÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ ªÀÄvÀÄÛ dAiÀĹAºÀ (1163-88) PÀªÀĪÁV D½zÀgÀÄ. æ ZÁ¼ÀÄPÀå PÀ¥ÆgÀ¥Á®£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĹèªÄgÀ ªÉÄÃ®Æ dAiÀĹAºÀ «dAiÀÄUÀ½¹zÀgÆ À À À K£ÀÆ ¥ÀAiÉÆÃd£ÀªÁUÀ°®è. dAiÀĹAºÀ£À C£ÀAvÀgÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ «dAiÀĹAºÀ æ (1188-1210) zÉÆgÉAiÀiÁzÀ. ¸ÀÄ. 1211gÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ ZÀAqÉ®è vÉöʯÉÆÃPÀåªÀªÀÄð æ PÀ¼ZÄjUÀ¼À gÁdåªÁzÀ qÁºÀ® ªÀÄAqÀ®ªÀ£Äß ¸Áé¢Ã£À¥r¹PÉÆAqÀ. «dAiÀĹAºÀ¤UÉ À À À ü À CdAiÀĹAºÀ£ÉA§ ªÀÄUÀ¤zÀÝ. CªÀ£À «µÀAiÀĪÉãÀÆ w½AiÀÄzÀÄ. MnÖ£À°è 13 £ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ D¢¨sÁUÀzÀ°è wæ¥ÀÄjAiÀÄ PÀ¼ÀZÀÄjUÀ¼À D½éPÉ PÉÆ£ÉUÉÆArvÀÄ. EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ªÀÄvÀªÄAiÀÄÆgÁ£ÀAiÀÄzÀ ±ÉʪÁZÁAiÀÄðgÀÄ PÉ®PÁ® gÁdUÀÄgÀÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ Û À é qÁºÀ®zÀ°è (wæ¥Äj) UÉÆîQà ªÀÄoÀª£Äß ¸Áܦ¹, D ªÀÄvÀ¥ZÁgÀPÁAiÀÄðzÀ°è À À À æÀ
