ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಲ್ತೆರಳೂಗಳ ಎರಡೂ ಪಕ್ಕಗಳಲ್ಲು ಚಲಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬಾಚಣೇಹಗೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳಥ ರಚನೆಗಳೂ ಹುಟ್ಟೀಕ್ಕೊಳ್ಳೂತ್ತದೆ.ಹಿಮದಲ್ಲಿ ನಡೇಯುವಾಗ ಕಾಲಿಗೆ ಹಿಡೀತವನ್ನು ಕೊಡಲು ಈ ರಚನೆಗಳ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.ಬೀಸಗೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಹಲ್ಲುಗಳ್ಳೂ ಬಿದ್ದುಹೊಗುತ್ತದೆ .ಬೆಸಗಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಹಲ್ಲುಗಳು ಬಿದ್ದುಹೊಗುತ್ತದೆ .ಗ್ರೌಸುಗಳ ಭೂವಾಸಿಗಳೂ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡೂಗಳೂ ಇಲ್ಲದೆ ಕುರುಚಲು ಅಥವಾ ಹುಲ್ಲು ಬೆಳೇದ ಕಾಡೂಗಳೂ ಇವುಗಳಾ ನೆಲೆ.ಇವು ಬೀಜ,ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟ ಕಾಯಿ,ಗಿಡಗಳ ಚಿಗುರು ,ಮು೦ತಾದವನ್ನು ತಿ೦ದು ಜೀವಿಸುತ್ತವೆ.ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾರಲಾರವು.ಅಪಾಯವೂದಗಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಶೀಗ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊ೦ಚದೂರ ಹಾರಿ ಪೊದೆಗಳಾಲ್ಲಿ ಅಡಾಗಿಕೊ೦ಡೂ ಬಿಡೂತ್ತವೆ.
ಬಹುಪಾಲು ಗ್ರೌಸುಗಳ ಬಹುಪತ್ನೀಕಗಳೂ. ಅಲ್ಲದೆ ಇವು ತಮ್ಮ ಪ್ರಣಾಯಾಚರಣೇಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.ವಿಚೆತ್ರ ಬಗೆಯ ನ್ರುತ್ಯ ವಿಲಾಸಗಳಾನ್ನೊಳಾಗೊ೦ಡ ಈ ಕೇಳೀಯನ್ನು ರಘ್ನೆ ಗ್ರಾಸ್,ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಗ್ರೌಸ್,ಕೇಪರ್ ಕೇಲಿ ಮು೦ತಾದವುಗಳಾಲ್ಲಿ ಕಾಣಾಬಹುದು .ರಫ್ಡ್ ಗ್ರೌಸ್ ಹಕ್ಕಿಯ ಕತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಗರಿಗಳೂ ಗುಚ್ಚವೊ೦ದಿದೆ.ಪ್ರಣಾಯಾಚರಣಯಲ್ಲಿ ತೊಡಾಗಿರುವಾಗ ಯಾವುದಾದರೂ ಒ೦ದು ಮರದಿಮ್ಮಿಯ ಮೆಲೆ ಓಡಾಡೂತ್ತ ತನ್ನ ಕತ್ತಿನ್ನ ಗುಚ್ಚವನ್ನು ನಿಮಿರಿಸಿಕೊಂಡೂ,ರೆಕ್ಕೆಗಳಾನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ತ್ವರಿತಗತಿಯಲ್ಲಿ ಚಲ್ಲಿಸುತ್ತ ಗಾಲಿಯನ್ನು ಬಡೇತ್ತದೆ .ಈ ಬಡೀತದಿಂದ ತಮಟೇ ಬಡೀದಂಥ ಶಬ್ದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.ಕೇಪರ್ ಕೇಲಿ ಎಂಬ ಹಕ್ಕಿ ತನ್ನದೆ ಆದ ಒಂದು ನೆಲೆಯನ್ನು ಸ್ತಪಿಸಿಕೊಂಡೂ ಅಲ್ಲಿನ ಪೈನ್ ಮರವೊಂದು ಆರಿಸಿಕೊಂಡೂ ಅದರ ರೆಂಬೆಯ ಮೀಲೆ ನಡೇದಾಡೂತ್ತ ವಿಚಿತ್ರ ರೀಥಿಯಲ್ಲಿ ಕೂಗುತ್ತ ಕೆನೆಯುತ್ತ ತನ್ನ ಬಾಲದ ಗರಿಗಳಾನ್ನು ಜಪಾನೀ ಬೀಸಣೇಗೆಯ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಹರಡೀಕೊಂಡ ಪ್ರಣಾಯಕೇಳೀಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುತ್ತದೆ.ಬಹುಪತ್ನಿತ್ವಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾದ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಒಂದು ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ೩-೧೨ ಕ್ಕು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಣ್ಣೂಗಳೋಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕವಿರಿಸಿಕೊಳ್ಳೂತ್ತದೆ.ಇದೆ ರೀತಿ ಉತ್ತರ ಅಮೀರಿಕದ ಸೆಜ್ ಗ್ರೊಸ್ ,ಪ್ರೈರಿ ಚಿಕನ್ ಮುಂತಾದವು ತಮ್ಮ ಕತ್ತಿನ ಆಚೆಚಿಯಿರುವ ಬೊಳಾದ ಭಾಗವನ್ನು ಗಳೀಯಿಂದ ಹಿಗ್ಗಿಸಿಕೊಂಡೂ ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿ ಕೂಗುತ್ತ ಹೆಣ್ಣೂ ಹಕ್ಕಿಗಳೂ ಆಕರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ
. UÀAr£À C¢üãÀ ¥ÁæAvÀåzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀU¼°è E®èªÉ ¨ÉÃgÉqAiÀÄ°è £É®zÀ°è UÀÄArªÀiÁr À À É PÀrU¼£Äß ºÀgr UÀÆqÀ£Äß ¤«Äð¹ ªÉÆmÉÖ¬ÄqÀÄvÀª. ªÉÆmÉÖU¼À ¸ÀASÉå MAzÀÄ Ø À À À À À Û É À ¸ÀÆ°UÉ 5-16. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 23-29 ¢ªÀ¸ÀUÀ¼À C£ÀAvÀgÀ ªÉÆmÉÖUÀ¼ÉÆqÉzÀÄ ªÀÄjUÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ. PÁªÀÅ PÉÆlÄÖ ªÀÄj ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÆ ªÀÄjUÀ¼À ¥Á®£ÉAiÀÄÆ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ºÉt£À PÉ®¸À. Ú ¥À¥AZÀz°è PÁt§gÀĪÀ UËæ¸ÄUÀ¼°è ªÀÄÄRå ¥À¨ÃzÀU½ªÀÅ : æ À À À À æ És À 1. ¨ÉÆ£Á¸À CA¨É®¸ï (gÀ¥ïØ UËæ¸ï) : GvÀgÀ CªÉÄjPÀzÀ GvÀgzÀ ¨sÁUÀU¼À s Û Û À À ¥Àtð¥Áw ªÀÄvÀÄÛ PÀÄgÀÄZÀ®Ä PÁqÀÄUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ zÉúÀzÀ §tÚ PÀAzÀÄ; ©½ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥ÀÄà ªÀÄZÉÑUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ. PÉ®ªÀÅ §UÉUÀ¼À°è ¨Á® PÀAzÀÄ §tÚzÆÝ E£ÀÄß PÉ®ªÀ°è §ÆzÀÄ §tÚzÆÝ DVzÉ. G½zÀ UËæ¸ÄUÀ¼AvÀ®zÉ EzÀÄ À À À À è KPÀ¥wßÃPÀ. 2. mÉmÁæªÇ AiÀÄÄgÉÆÃUÁ宸ï (PÉÃ¥ÀgïPÉð) : AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï ºÁUÀÆ À É ªÀÄzsåÀ ¸ÉÊ©ÃjAiÀÄUÀ¼°è PÁt§gÀÄvÀz.É UÀAqÀÄ ºÀQÌ PÀ¥Ä§tÚzÆÝ ºÉtÄÚ PÀAzÀħtÚzÆÝ À Û Àà À À DVzÉ. 3. ¯ÉÊgÀÆgÀ¸ï mÉnPïì (¨ÁèöåPï UËæ¸ï) EzÀgÀ «ªÀgÀUÀ½UÉ (£ÉÆÃr æ PÀjºÀÄAd). 4. PÁå£PÊÉ n¸ï PÉ£q¤¸ï (¸ÀÆç¸ï UËæ¸ï): C¯Á¸ÀÌ¢AzÀ ¯Áå§qÁgïªÀgV£À À À É ì à æ É ±ÀAPÀÄ¥ÀtðUÀ¼À PÁqÀÄUÀ¼°è ªÁ¹¸ÀÄvÀz.É 5. ¸ÉAmÉƸPð¸ï AiÀÄÆgÉÆ¥sùAiÀiÁ£À¸ï  À Û æ À À É (¸ÉÃeï UËæ¸ï): GvÀÛgÀ CªÉÄjPÀzÀ ªÀÄzsÀå ºÁUÀÆ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À°èzÉ. 6. ®UÉÆÃ¥À¸ï eÁwAiÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥À¨ÃzÀU¼Ä (mÁ«ÄðUÀ£ïì): GvÀÛgÀ zsĪz°è æ És À À Àæ À À ªÁ¹¸ÀÄvÀª.É EªÀÅUÀ¼°è «¯ÉÆ mÁ«ÄðUÀ£ï, gÁPï mÁ«ÄðUÀ£ïUÀ¼Ä ªÀÄÄR媤¹ªÉ. Û À À É (PÉ.J¸ï.J£ï)
UÁæAmï, AiÀÄÄ°¹¸ï ¹A¥À£ï : 1822-85. CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀ¸A¸ÁÜ£U¼À ì Û À À À
M§â d£Àg¯ï ºÁUÀÆ 18£ÉAiÀÄ CzsåÀ P.ëÀ d£À£À MºÁAiÉÆÃzÀ ¥Á¬ÄAmï ¥É¸An£À°è À è É 1822gÀ K¦æ¯ï 27gÀAzÀÄ. vÀAzÉ eɹì Dgï. UÁæAmï, vÁ¬Ä ºÁå£À ¹A¥Àì£ï. EªÀgÀ »jAiÀÄ ªÀÄUÀ UÁæAmï. aPÀÌA¢£À°è vÀAzÉUÉ ºÉÆ®zÀ PÉ®¸ÀzÀ°è £ÉgÀªÀÅ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ. FvÀ 1839gÀ°è ªÉ¸ïÖ ¥Á¬ÄAn£À «Ä°lj CPÁqÉ«Ä ¸ÉÃjzÀ. EªÀ¤UÉ ¥Àz« zÉÆgÀQzÀÄÝ 1843gÀ°.è 1845gÀ°è vÀ£ßÀ gÉfªÉÄAn£ÉÆA¢UÉ ªÉÄQìPÆÃUÉ À É ºÉÆÃV C°èAiÀÄ PÀzÀ£ÀUÀ¼À°è ¥Á¯ÉÆÎAqÀ. 1847gÀ°è EªÀ¤UÉ ¯É¦üÖ£ÉAmï ºÀÄzÉÝ
zÉÆgÀQvÀÄ. dÆ°AiÀÄ n. qÉAl¼À£Äß FvÀ ªÀÄzÀĪÉAiÀiÁzÀzÄÝ 1848gÀ°.è 1853gÀ°è À À EªÀ£ÀÄ PÁå¥ÀÖ£ï DzÀ. DzÀgÉ CwAiÀiÁV PÀÄrAiÀÄĪÀ£ÉA§ C¥ÀSÁåw¬ÄAzÁV ªÀÄgÀĪÀµð vÀ£ßÀ ºÀÄzÉÝUÉ FvÀ gÁfãÁªÉÄ PÉÆqÀ¨ÃPÁ¬ÄvÀÄ. ªÀÄÄA¢£À DgÀÄ À É ªÀµðUÀ¼°è FvÀ vÀ£ßÀ d«Ää£À PÀȶ PÁAiÀÄð £Àq¹zÀ. 1860gÀ°è E°£ÁAiÀiï£À À À É UÁå°£ÀPÉÌ ºÉÆÃV vÀAzÉAiÀÄ ZÀªÀÄðzÀAUÀrAiÀÄ°è UÀĪÀiÁ¸ÉÛAiÀiÁzÀ. DUÀ EªÀ£À ªÀgªiÁ£À §ºÀ¼À PÀrªÉĬÄvÀÄ. EªÀ£À fêÀ£À «¥s®ªÉAzÉà ¨sÁ¸ÀªÁUÀÄwÛvÄ. À À Û À ÀÛ 1861gÀ°è CªÉÄjPÀz°è CAvÀAiÀÄÄðzÀÞ DgÀA¨sªÁ¬ÄvÀÄ. FvÀ §ºÀ¼À ±ÀªÄ¥ÀlÄÖ À À æ À ºÀÄzÉÝ UÀ½¹PÉÆAqÀ. FvÀ£À zÀPvÉ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼£Äß ªÀÄ£ÀUAqÀ °APÀ£ï FvÀ¤UÉ ëÀ À À À ©æUÉÃrAiÀÄgï ºÀÄzÉÝUÉ §rÛ ¤ÃrzÀ. PÀªÀÄPÀªÀĪÁV EªÀ£ÀÄ G£Àßw ºÉÆA¢zÀ. æ æ AiÀÄÄzÀÞP˱À®ªÀÇ PÀgUvªÁ¬ÄvÀÄ. À À À AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀPÀëzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀĽAiÀÄ°è ¹QÌPƼÀzÉ ¤µÁתAvÀ É î À ¸ÉʤPÀ£ÁVzÀÄÝPÉÆAqÀÄ UÁæAmï vÉÆÃjzÀ C¸ÁzsÁgÀt zsÉÊAiÀÄð, ¸ÁºÀ¸,À ¤µÉ,× ¤zsÁðgÀ EªÀÅ FvÀ£À ¥ÀwµÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉa¹zÀªÅÀ . °APÀ£ï æ × Ñ EªÀ££Äß ªÉÄaÑPÆArzÀÝ. °APÀ££À À À É À PÉƯÉAiÀiÁzÀ ªÉÄÃ¯É CzsÀåPÀë£ÁzÀ DAqÀÆöå eÁ£À££Æ UÁæAl£ÀÆ æ ì À À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ËºÁzÀð¢A¢zÀÝgÀÄ. DzÀgÉ PÀªÉÄÃt EªÀgÀ°è «gÀ¸À æ ¨É ¼ É ¬ ÄvÀ Ä . C£É à PÀ ªÀ Ä A¢ j¥À©èPÀ£ÀgÀÄ UÁæAl£À£ÀÄß CzsÀåPÀë ¸ÁÜ£PÌÉ ¤°è¹zÀgÄ. ZÀÄ£ÁªÀuAiÀÄ°è À À É UÁæAmï dAiÀÄUÀ½¹zÀ. 1869gÀ°è FvÀ CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À CzsÀåPÀë£ÁzÀ. DgÀA¨sÀzÀ°è gÁdQÃAiÀĪÁV UÁæAmï C£ÉÃPÀ vÀ¥ÄàU¼£Äß ªÀiÁrzÀ. ºÀ®ªÀÅ ¸ÁÜ£U½UÉ ¸ÀaªÀg£Äß £ÉëĸÀĪÀ À À À À À À À À «ZÁgÀz°è EªÀ¤UÀÆ ¥ÀPzÀ £ÁAiÀÄPÀjUÀÆ WÀµðuÉ GAmÁ¬ÄvÀÄ. eÉà U˯ïØ À ëÀ À ªÀÄvÀÄÛ eÉêÀiïì ¦ü¸ïÌ JA©§âgÀÄ £ÀÆåAiÀiÁPïð a£ÀßzÀ ¥ÉÃmÉAiÀÄ°è £ÀqɸÀ®Ä AiÀÄwß¹zÀg£ßÀ ¯ÁzÀ zÀĪÀåðªÀºÁgÀU¼°è UÁæAl£ÀÆ ¸ÉÃjzÀÝ£A§ D¥ÁzÀ£UÉ M¼ÀUÁzÀ. É À À É É UÁæAl£À ¨sÁªÀ ªÉÄÊzÀÄ£À¤UÀÆ EªÀPÆÌ ¸ÀA§Azs«vÉÛA§ÄzÀAvÀÆ ªÀåPÀÛ¥nÖvÄ. À À À À 1872gÀ°è ªÀÄvÉÛ CzsåÀ PvUÉ UÁæAmï ¸À¢ð¹zÀ. qɪÆPÁælgÀÄ ¸ÀÆPÀÛ ªÀåQAiÀÄ£ÀÄß ëÀ É à ü É Û vÀªÄä C¨såÀ yðAiÀiÁV Dj¸À°®èªÁzÀÝjAzÀ UÁæAmï ¸ÀÄ®¨sªÁV «dAiÀÄUÀ½¹zÀ. À À 1873gÀ°è UÁæAl£À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ CªÀ¢ü DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. D PÁ®zÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ¨sµÁÖZÁgÀU¼À §UÉÎ £Á£Á §UÉAiÀÄ ªÀzAwUÀ¼Ä ºÀ©âzªÅÀ . æÀ À À À À PÁAUɹUÀgÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀaªÀgÀ ®AZÀPÆÃgÀv£U¼Ä §AiÀÄ°UÉ §AzÀªÅÀ . PÁAUɹUÀgÄ æ À É À À À À æ À vÀªÄä ¸ÀA§¼À ºÉa¹PÉÆArzÀÝ£Äß ¸ÀA§¼À §qÀPv£ªAzÀÄ ¥ÀwPU¼Ä nÃQ¹zÀªÅÀ . À Ñ À À À À É æ É À À CzsåÀ P£À D¥ÀPÁAiÀÄðzÀ²ðAiÉÄà ªÉÆøÀ ªÀ媺ÁgÀªÇAzÀg°è ¹QÌ©¢ÝzÝÀ. ZÀÄ£ÁªÀuAiÀÄ ëÀ Û À É À É PÁ®zÀ°è £Àq¬ÄvÉ£ßÀ ¯ÁzÀ CPÀªÄUÀ¼Ä §AiÀįÁzÀªÅÀ . FvÀ£À C¢üPÁgÁªÀ¢AiÀįÁèzÀ É æ À À ü MAzÀÄ ªÀÄÄRå ¸Ázs£AiÉÄAzÀgÉ zÀQtzÀ gÁdåU¼À ¥ÀÄ£ÀgZ£.É C°èAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼À À É ë À æÀ À À ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤ÃwAiÀÄ wêÀvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ªÀtÂÃðAiÀÄjUÉ ªÀÄvÀºÀPÀÄÌ æ ¤ÃqÀ¨ÁgÀzA§ zÀ馅 PÀªÄÃt PÀrªÉÄAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. CAvÀAiÀÄÄðzÀÞPÁ®zÀ°è MPÀÆÌl É æ É ¸ÀPÁðgÀzÀ «gÀÄzÀÞªÁVzÀݪjUÁV r¸ÁÖçAiÀÄgï £ËPÉU¼£Äß ¤«Äð¹PÉÆnÖzÝÀ ©ænµï À À À À ¸ÀPÁðgÀ CªÉÄjPÀPÌÉ ¥ÀjºÁgÀ ¤ÃqÀ¨ÃPÉA§ ¥À±ßÉ AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀAZÁAiÀÄw £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄPÉÌ É æ M¥ÀÄàªÀ ªÁ¶AUÀÖ£ï P言 (1871) DzÀzÄÝ UÁæAl£À CzsåÀ PÀëvAiÀÄ PÁ®zÀ°è. À É 1877gÀ°è UÁæAl£À CzsåÀ PÁë¢PÁgÁªÀ¢ü ªÀÄÄV¬ÄvÀÄ. UÁæAmï ¯ÉÆÃPÀ ¥ÀAiÀÄðl£À ü ªÀiÁrzÀ. D ¸ÀªÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀv, aãÀ, d¥Á£ïUÀ½UÀÆ ¨sÃn ¤ÃrzÀ. 1880gÀ°è À À É ¸ÀzñÀPÌÉ »A¢gÀÄVzÀ ªÉÄÃ¯É EªÀ£À ¥ÀPzÀ PÉ®ªÀgÄ EªÀ££Äß ªÀÄvÉƪÄä CzsåÀ PvUÉ é É ëÀ À À À Û É ëÀ É ¤°è¸®Ä AiÀÄwß¹zÀgÄ. DzÀgÉ M§â ªÀåQAiÉÄà ªÀÄÆgÀ£AiÀÄ ¨Áj CzsåÀ P£ÁUÀĪÀÅzÀPÌÉ À À Û É ëÀ «gÉÆÃzs«vÁÛzÝÀ jAzÀ EªÀ£Ä §gÀ°®è. FvÀ £ÀÆåAiÀiÁQð£À°è £É¯¹zÀ. ¨ÁåAQAUï À À É ªÀ媺ÁgÀz°è vÀ£ßÉ ®è L±ÀAiÀÄðªÀ£Æß vÉÆqÀV¹zÀ. FvÀ ¥Á®ÄzÁgÀ£ÁVzÀÝ ¨ÁåAPÀÄ À À é À ªÀÄļÀÄVºÉÆìÄvÀÄ. EªÀ£À ¥Á®ÄzÁgÀgÄ EªÀ¤UÉ ªÉÆøÀ ªÀiÁrzÀÝgÄ. UÁæAmï À À
