UÉÃmï ©æl£ï ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ L¯ÉðAqï ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ gÁdå æ «±ÉõÀªÁV EvÀgÀ ¸ÀaªÀgÀÄ E¯ÁSÉUÀ¼À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁV QjAiÀÄ ªÀÄAwæUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ DqÀ½vÀ £Àq¸ÄvÁÛg. ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÄl Erà DqÀ½vÀPÌÉ £ÁAiÀÄPÀvéÀ É À É ¤ÃqÀÄvÀÛz. gÁd£À ºÉ¸j£À°è J®è DqÀ½vÀ £ÀqzgÆ ¸ÀPÁðgÀzÀ QðPÉÊ ¸ÀaªÀ É À É À À ¸ÀA¥ÀÄlzÀ PÉÊAiÀÄ°èz.É ¸ÀaªÀgÄ ªÉÊAiÀÄQÛPªÁVAiÀÄÆ MmÁÖVAiÀÄÆ vÀªÄä DqÀ½vÀzÀ À À À §UÉÎ ¸ÀA¸ÀwÛUÉ GvÀÛgÀªÁ¢UÀ¼ÁVzÀÄÝ CzÀgÀ ºÀvÉÆÃnUÉ M¼ÀUÁUÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÄl ªÀÄÄRåªÁzÁÝzgÆ CzÀgÀ C½ªÀÅ G½ªÀÅ ¸ÀA¸Àw£À «±Á鸪£Äß À À Û À À À DzsÀj¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ¯Éà ©ænµï ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ (¥Á°ðªÉÄAlj) ¥À¨ÄvÀéªAzÀÄ PÀgAiÀįÁUÀÄvÀz. æ Às É É Û É ¸ÀA¸ÀvÄÛ : ©æl¤£À ±Á¸ÀPÁAUÀªÁzÀ ¥Á°ðªÉÄAmï (¸ÀA¸ÀvÄ) ªÀÄzsåÀ AiÀÄÄUÀzÀ À ÀÛ PÀÆåjAiÀÄ gÉf¸ï¤AzÀ GzÀ㫹zÀÄÝ. 1688gÀ PÁæAwPÁj M¥ÀAzÀzÀ ¥ÀPÁgÀ gÁd¤AzÀ à æ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÀ骣Äß ¸ÀA¸ÀvÄÛ ¥ÀqzÄPÉÆAqÀ ªÉÄÃ¯É ©æl¤£À ¸ÀPÁðgÀz°è CzÀgÀ À À À É À À ¥À¨ÄvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¥À¨ÁªÀU¼Ä ªÀÈ¢ÞAiÀiÁzÀªÅÀ . ©æl¤£À ¸ÀA¸ÀwÛ £À°è JgÀqÄ ±Á¸À£À æ Às æ s À À À ¸À¨sÉUÀ½ªÉ : 1 ºË¸ï D¥sï ¯Áqïìð ªÀÄvÀÄÛ 1 ºË¸ï D¥sï PÁªÀÄ£ïì. GvÀÛgÀ L¯ÉðArUÉ ¥ÀvåÉ ÃPÀªÁzÀ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÀvÄÛ EzÉ. ©æl¤£À ¥Á°ðªÉÄAlÄ gÁdåzÀ æ À J®è ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÆß ¥Àw¤¢ü¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉ Erà gÁdåPÉÌ ±Á¸À£À ªÀiÁqÀĪÀ ºÀPÀÄÌ æ ¥ÀqÉ¢zÉ. GvÀÛgÀ L¯ÉðAr£À ¥Á°ðªÉÄAlÄ GvÀÛgÀ L¯ÉðArUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ DAvÀjPÀ «ZÁgÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ±Á¸À£À ªÀiÁqÀĪÀ ºÀPÀÄÌ ºÉÆA¢zÉ.
881
¯Áqïìð ¸À¨sÉAiÀÄ ¥Àw¨sÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥À¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ vÀdÕ æ æ C£ÀĨs«UÀ¼£Äß fêÁªÀ¢ü ¯ÁqïðUÀ¼ÁV £ÉëĸÀ®Ä 1958gÀ ¯ÉÊ¥sï ¦ÃgÉÃd¸ï À À À C¢ü¤AiÀĪÀÄ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖz. É ºË¸ï D¥sï PÁªÀÄ£ïì : ©æl¤£À ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀ媸ÜÉ AiÀÄ°è CvÀåAvÀ ªÀÄÄRåªÁzÀ À ªÀÄvÀÄÛ ±ÀPªÁzÀ ¸ÀA¸ÉÜ JAzÀgÉ ºË¸ï D¥sï PÁªÀÄ£ïì (PÁªÀÄ£ïì ¸À¨). KPÀ¸z¸åÀ ÛÀ És À À ¥ÁæzÉòPÀ PÉëÃvÀUÀ½AzÀ ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁUÀĪÀ 659 ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ PÀÆrzÀ F ¸À¨sÉ æ gÁµÀÖçzÀ J®è ¥ÀeU¼£Æß ¥Àw¤¢ü¸ÄvÀz. 1949gÀ ¥ÀeÁ¥Áæw¤zsåÀ C¢ü¤AiÀĪÀÄzÀ æ É À À À æ À Û É æ ¥ÀPÁgÀ £ÀqAiÀÄĪÀ F ¸À¨UÉ ¸ÀA§Azs¥lÖ ¸ÁªÀðwæPÀ CxÀªÁ G¥À - ZÀÄ£ÁªÀuU¼°è æ É És À À É À À ©æl¤£À 18 ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÆÌ ºÉa£À ªÀAiÀĸÀÌgÁzÀ, J®è ¥ÀeU¼Æ UÀÄ¥ÀªÁV ªÀÄvÀ À Ñ æ É À À Û ¤ÃqÀĪÀ 21 ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÀÆÌ ºÉaÑ£À ªÀAiÀĸÀÌgÁzÀ AiÀiÁªÀ CºÀð ¥ÀeÉAiÀiÁUÀ° æ C¨såÀ yðAiÀiÁUÀĪÀ ºÀPÄÌ ¥Àq¢gÀÄvÁÛg. ¦ÃgÀgÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉÆÃgÉÆÃVUÀ¼Ä ªÀÄvÀ À É É À À ¤ÃqÀĪÀ ºÁV®è. EzÀgÀ ¸Àz¸åÀ vÀé §ºÀ¼À UËgÀª¥ÁæAiÀĪÁzÀÄÝ. À À
¥Á°ðªÉÄAmï ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, ®AqÀ£ï
¥Á°ðªÉÄAmï C¢üªÃ±À£ÁgÀA¨sPÁÌV JgÀq£AiÀÄ J°dû¨vï gÁtÂAiÀÄ ¥ÀxªiÁUÀªÄ£À, É À À É É æ À À À 4 £ÀªA§gï 1952 É
ºË¸ï D¥sï ¯Áqïìð : ¸ÀªÄvÁªÁzÀª£Äß Dzsj¹zÀ ¥ÀeÁ¥À¨ÄvÀé ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ°è À À À À æ æ Às C¸ÀªÀÄvÉAiÀÄ ºÉUÀÄÎgÀÄvÁzÀ ¯ÁqïðUÀ½UÉ ¥ÀvÉåÃPÀªÁzÀ MAzÀÄ ¸À¨sÉ EgÀĪÀÅzÀgÀ æ OavÀåzÀ §UÉÎ JµÉà ªÁzÀU½zÀÝgÆ ©æl¤£À ¸ÀA«zsÁ£Àz°è ºË¸ï D¥sï ¯ÁqÀð£ÀÄß Ö À À À ì gÀzÀÄÝUÉƽ¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðPÉÌ AiÀiÁªÁUÀ®Æ ©æl¤£À°è §ºÀĪÀÄvÀ zÉÆgÉw®è. DzÀÝjAzÀ¯Éà ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 700 ªÀÄA¢AiÀĵÀÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀåjgÀĪÀ ºË¸ï D¥sï ¯Áqïìð ¸À¨sÉ EA¢UÀÆ EzÉ. F ¸À¨sÉAiÀÄ°è 92 ªÀA±Á£ÀÄUÀvÀ ¦ÃgïUÀ¼ÀÄ, gÁdjAzÀ £ÉëĸÀ®lÖ ¦ÃgïUÀ¼Ä ªÀÄvÀÄÛ ¯Á ¯ÁqïðUÀ¼Ä, fêÁªÀ¢ü ¦ÃgïUÀ¼Ä, ¥ÁgÀªiÁyðPÀ à À À À À ¦ÃgïUÀ¼ÀÄ, ¸ÁÌmÉèAr£À ¥Àw¤¢ü ¦ÃgïUÀ¼ÀÄ - EAUÉèAr£À ZÀað£À 2 ªÀÄÄRå æ zsªiÁðzsåÀ PÀëgÄ (DZïð ©±À¥ï), 24 zsªiÁð¢ü¥wUÀ¼Ä (©±À¥ï) JA§ DgÀÄ À À À À À À À §UÉAiÀÄ ¯Áqïð ¸Àz¸åÀ jzÁÝg.É ¥ÀeÁ¥Àw¤¢üU¼£Äß ºÉÆA¢gÀzÀ F ¸À¨UÉ ¥Àw¤¢ü À æ æ À À À És æ ¸À¨VAvÀ ºÉa£À CxÀªÁ ¸ÀªÄ£ÁzÀ ºÀPÆÌ EgÀ¨ÁgÀzA§ PÁgÀt¢AzÀ PÀªÄÃt És Ñ À À É æ É ¯Áqïìð ¸À¨AiÀÄ C¢üPÁgÀU¼Ä PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛ §A¢ªÉ. ºÀtPÁ¸ÀÄ «zsÃAiÀÄPÀU¼À És À À É À ªÉÄÃ¯É ºË¸ï D¥sï ¯ÁqïìðUÉ EzÀÝ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥Á°ðªÉÄAmï DPïÖ JA§ C¢ü¤AiÀĪÀÄ ªÉÆlPÀÄ ªÀiÁrvÀÄ. ¯Áqïð ZÁ£À®gï F ¸À¨AiÀÄ CzsåÀ PvÉ ªÀ»¸ÀÄvÁÛ£.É ì És ëÀ CªÀ£À UÉÊgÀĺÁdjAiÀÄ°è gÁdjAzÀ £ÉëĸÀ®lÖ G¥ÁzsåÀ PëÀ CzsåÀ PvÉ ªÀ»¸ÀÄvÁÛ£.É à ëÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁzÀªÀgÉ®ègÀÆ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸À¨sÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀzÉ, gÁdPÁgÀtzÀ°è «±ÉõÀ D¸ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsªU¼£Äß¼Àî ¯ÁqïðUÀ¼Ä ªÀiÁvÀæ ¨sÁUÀª»¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ À À À À À À À EzÀgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ºË¸ï D¥sï PÁªÀĤì£À PÁAiÀÄðPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÀÄÝ ¥sÀ®zÁAiÀÄPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. vÀdÕgÀ®èzÀ, ªÀA±ÀUÀvÀ CxÀªÁ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ¯ÁqïðUÀ¼ÀÄ ¨sÁUÀª»¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ GAmÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ C¸ÀªÄAd¸ÀvAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¹, À À É
ªÀµÀðzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 165 ¢ªÀ¸ÀUÀ¼À PÁ® C¢üªÉñÀ£À £ÀqɸÀĪÀ F ¸À¨sÉ ¤µÀP¥ÁvÀªÁzÀ ¹àÃPÀg£À (¸À¨Á¥Àw) CzsåÀ PvAiÀÄ°è, C£ÉÃPÀ ¸À«ÄwUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ à ëÀ À s ëÀ É zÀPÀëvɬÄAzÀ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀåªÁVzÉ. ¸ÀPÁðgÀzÀ C½ªÀÅ G½ªÀÅ, ¤Ãw ¤AiÀĪÀÄUÀ¼Ä ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À DAiÀĪÀåAiÀÄUÀ¼£Äß ¤AiÀÄAwæ¸ÄªÀ ºÀPÄÌ F À À À À À ¸À¨UÉ EzÉ. F ¸À¨És zÀPv¬ÄAzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä MAzÀÄ ªÀÄÄRå PÁgÀtªÉAzÀgÉ És ëÀ É ªÀiÁ£ÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁð£ÀÄPÀÆ®UÀ¼£Äß ¥ÀqzÀ zÀP,ëÀ ¸ÀAWÀnvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀ¸ASÁ姮 À À É Û À EgÀĪÀAxÀ «gÉÆÃzsÀ ¥ÀP.Àë «gÉÆÃzsª£Äß ¥À¨ÁªÀAiÀÄÄvÀªÇ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀªÇ À À À æ s À À ¥ÀjtvÀªÇ DzÀÝ£ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä «gÉÆÃzsÀ ¥ÀPëÀ vÀ£ßÀ zÉà DzÀ ¸ÀA¥ÀÄlªÀ£Äß gÀa¹ À À ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß £ÉgÀ½£ÀAvÉ »A¨Á°¸ÀÄvÀÛzÉ. F «gÉÆâü ¸ÀA¥ÀÄlPÉÌ bÁAiÀiÁ ¸ÀA¥ÀÄl (µÁåqÆà PÁå©£Émï) JAzÀÄ ºÉ¸gÄ. EAxÀ ¥À§® «gÉÆÃzsÀ ¥ÀPªÇ É À À æ ëÀ À PÀÆrzÀ ¢é¥PëÀ ¥ÀzÞÀ w EgÀĪÀÅzÀjAzÀ¯Ã ©æl¤£À ¸ÀPÁðgÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀªÇ À É À d£Á©ü¥ÁæAiÀÄPÉÌ ªÀÄ£ÀßuÉ ¤ÃqÀĪÀAxÀzÆ DVgÀÄvÀz.É ¸ÀA¸Àw£À M¼ÀUÆ ºÉÆgÀUÆ À Û Û À À ¸ÀA«zsÁ£Àª£Äß £Àq¸®Ä ¢é¥P¥zÞÀ w §ºÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. À À É À À ëÀ À ¥ËgÀ¸ÁévAvÀöå : ¥ËgÀ¸ÁévAvÀöåPÌÉ C£ÉÃPÀ ±ÀvªiÁ£ÀU½AzÀ®Æ ©æl£ï «±ÉõÀ À æ À æ À À À ªÀiÁ£ÀåvÉ ¤ÃrzÉ. DzÀgÆ ©ænµï ¥ËgÀ£À ºÀPÄÌ ¸ÁévAvÀöåU½UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ À À À æ À ªÀÄÆ®«®è. 1679gÀ D¸Á«Ä ºÁdj (ºÉéAiÀĸï PÁ¥Àð¸ï) C¢ü¤AiÀĪÀÄ, 1689gÀ ©¯ï D¥sï gÉÊmïì, ¸ÀA¥ÀzÁAiÀÄ £ÁåAiÀÄ (PÁªÀÄ£ï ¯Á) - EªÀÅ ©æl¤£À æ ¥ËgÀ¸ÁévÀAvÀöåzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÁPï¸ÁévÀAvÀöå, ªÀåQÛ æ æ ¸ÁévAvÀöå, ¸Àw£À ¸ÁévAvÀöå, ªÀÄwÃAiÀÄ ¸ÁévAvÀöå, gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁévAvÀöå ªÀÄÄAvÁzÀ, À æ é Û À æ À æ À æ ¥ÀeÁ¥À¨sÀÄvÀézÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ J®è ¸ÁévÀAvÀöåUÀ¼ÀÆ GzÀ㫹ªÉ. PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞ æ æ æ DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À®Ä PÁAiÀiÁðAUÀPÉÌ, ±Á¸ÀPÁAUÀPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ
