೩೮೬ ಗುಮ್ಮಟ-ಗುಮ್ಮನಾಯಕನಪಾಳ್ಯದ ಪಾಳೆಯಗಾರರು
ಬಿರುಗಾಳಿ ಇರುವೆಗಳ ಸಾಲನ್ನು ಹಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೊಗುವ ಕಲ್ಪನೆ ಒ೦ದು ಪದದಲ್ಲಿದ್ದು ಮೆಚ್ಚುವ೦ಥದಾಗಿದೆ. ಜಾನಪದ ಗೀತೆಗಳ ರಚನೆಯ ರಹಸ ಈ ಪದಗಂಳಿದ ಮನಗಾಣಬಹುದು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಲಕ್ಕಿ ಒಕ್ಕಲಿಗರ. ಅರಿಬಿಗರ ಹಾಗೂ ಇತರರ ಎಶಿಷ್ಟ ದೇಸಿಯೆ ಸರಣಿಗಳಿವೆ. ಇವು ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಭಾರಸುಕ್ಸ್ನ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಸಿರಿಕುಟ್ಟನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಚರಿದ್ರೆ ರರಿದೊಳಿಉಂಸ್ಸಾಂ. ಅಮೊವ೯ ಶಬ್ದಗಳಿಲ್ಲಿ ದೊರಕುತ್ತವೆ. ಗಾಮೆ (ಸುವಾಸನೆ), ಮುಸ್ತಾಪಾ (ವೇಷೆಭಂಎಷಣ), ಪಾಶಾಣ (ಭೂಳಿಜನ), ಗಂಡು ಡೊಆಗು (ದಾಟಿ ಹೊಆಗು), ಕುರಿಬರಿ (ಕುಮರಿ, ಬೆಟ್ಸ್ ಕಡಿದು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುವ ಭೂಮಿ) ರ ಇಕ್ಕಾದಿ. ಗುಮಟೆ ಪದಗಳು ಉತ್ತರ ಕೆನೃಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಆಚ್ಚ ಜನಪದಗೀತೆಗಳು. ಜನಪದ ಸಂನ್ನೈತಿಯೆ ಚಿತ್ತಂ ಹಾಗೂ ರೂಪುಂಗಳಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಪಾಶ್ರ ಹಿರಿದು. (ಎರನಿದ್ನಾಟ್) ಗುಮ್ಮಟ : ಗೊಳಳಾಕೃತಿಯ. ರಂಕಾಕ್ರೈತಿಯೆ ಅಥವಾ ಆರಿಡಾಕಾರದ ಮೇಬ್ಬಂಣಿ (ಡೊಉ) ಈ ಆಕೃತಿಯೆ ಗುಮಗ್ರಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸೆಬೆಣಾದೆರೆ ಇವೆಕ್ಕ ಸರಿಹೊರಿದುವ ನಕ್ಷೆಯೆಲ್ಲಿ ಗೊಳಡೆಯೆನೆತ್ನಿ ಸಂವೃತಿಸುವರಿತೆ ಕಟ್ಟೆ ಆದರ ಮೇಲೆ ಕಮಾನುರಗುಪದ ಗೊಆಡೆಗಳನ್ನು ಆವರಿಸಿರುವರಿತೆ ಎಬ್ಬಿಸಿ ಮೊರೈಸೆಟೇಕಾಗಪ್ತದೆ.ಹೀಗೆ ಸುತ್ತಲೂ ಆವರಿಸುವ ಕಮಾನು ಗುಂಡ ಬುಡದಲ್ಲಿ ದಪ್ಪಎದ್ದು ಘುಆಣ ಕಮ್ಮಿಯುಗುತ್ತೆ ತುರಿಯಲ್ಲಿ. ಎರಿದೆರೆ ಗುಮ್ಮಟದೆ ನೆತ್ತಿಯ ಮಟ್ಟದೆಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ರೇಂ'ಶಿರದ ನಕ್ಷಯೆ ಕೊಳೆಣೆಗೆ ಗೊಕಿಳಾಕಾರದ ಗುಮ್ಮಟವನೊತ್ಸೆ ರಗಿಸೆಬೆಹಾದಾಗ ಆ ಕೆಮೀಹೆಂರು ಗೊಡೆಗಳೆ ಮುಲ್ಹಾಗವನ್ನು ಚೌಕದಿರಿದೆ ಅಪ್ಪಂಕಾಂನಾ ಕೃತಿಗೂ. ಫೋಣ ವೃತ್ತಾಕೈತಿಗಎ ಮಾಪ೯ಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆಯು ಇತರ ಆಕಾರದ ಗುಮ್ಮಟಗಳಿಗೆಣಂಸ್ಟ್ರ ಅವುಗಳ ಕೆಳಭಾಗದೆ ಕೆವೀಣೆಗಳ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಬೆಣಾಗುಕ್ನದೆ. ಗುಮ್ಮಟಗಳ ಬಳಕೆ ರೊಮನರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ತಾರಝವಾಯಿತೆನ್ನಬಹುದು. ಸ್ತಾಂಳೆನ ಗುಮ್ನಟಗಳು ರೊಳೆಮ್ ಸಾವಕ್ಷಾಭೈದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದೆ ಅದೇ ಕಾಲದ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗುಮ್ನಟಾಕಾರದ ಸ್ತೂಪಗಳೇ ಮೊದಲಾದ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಪೌದ್ಧಕಾಲದೆಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಇವೆಲ್ಲ ಘನ ಗೊಟಿಳಗಳಾಗಿದ್ದು ಟೊಳ್ಳು ಠೋಳಾಕಾರದ ಗುಮ್ಮೆಟಗಳೆಲ್ಸವೂ ರೊಆಮನರ ಕಾಂದಲ್ಲಿಯು ಜನಿತವಾದವು. ವೃತ್ತಕಿ'ವರಾನಂಗಳು ಆರರಿಭಿ'ವಾದದಶ್ಚಿ ರೊಳಿಮನರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎರಿಬುದೆಂ ಖಚಿತವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಕವರಾನಿನ ಆಧಾರದ ವೆಶೀಲೆರಿರೆಶೀ ಗುವಷ್ಟ್ರಟಗಳು ಜನನವಾದುವೆರಿದು ಊಹಿಸೆಬಹುದು. ರೆಪೀಮನರ ಕಾಲದಿರಿದೀಚೆಗೆ ರಚಿತವಾದ ಗುಮ್ಮಟಗಳೆಲ್ಲವೂ ಒ೦ದು ಏಧದಲ್ಲಿ ಆಲ್ಲದಿದ್ಧರೆ ಇನೊ೩೦ದು ಏಧದಲ್ಲಿ ರೂಆಮನರ ಆದಿ ಗುಮ್ಮೆಟಗಳ ಅನುಕರಣಗಳೇ. ಯವೆನರು ಕವಿದ ಪ್ರೆಚೆಲಿತಶಕದ ತೆರೊದಲ್ಲಿ ರೆಪೀಮನ್ ಗುಎತ್ಮಟಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾಎತರಾಗಿ ಅವುಗಳ ಆಕೃಶಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟಲ್ಲ ವೆರಾಪ೯ಡಿಸಿಕೆಂಎ೦ಡಶಿ ಯವನ ಗುಮ್ಸ್ತ್ರೆತಿಗಳನ್ನು ತೆಮ೬ ಸಾಂಗ್ರೆತೃಗಳ ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿಯೊ ಹರಡಿದರು. ಯವನರು ಕಾಲಾಛಾಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾವತ್ರಾಜ್ವವನ್ನು ಕಟ್ಟದಮೆಳೆಲೆ ಯೆವನ ಗುವೆಲ್ಡ್ಗಟಗಳು ಇಲ್ಲಿಯೊ ರಚಿಸಲ್ಲಟ್ಟವು. ಬಹಮನಿ ರಾಜ್ಯದೊರಿದಿಗೆ ಶುರುವಾದ ಗುಮ್ಮಟಗಳು ಘುಳೆಣ ಹೆಚ್ಚಿ ಮೊಗಲರ ಕಾಲದ ವೇಳೆಗೆ ಅನೇಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರಮನೆಗಳು. ಗೆಣಂರಿಗಳು. ಮಸೀದಿಗಳು. ಪ್ರವೆಚದ್ವಾರಗಳು ತುಂತಾದವುಗಳ ಛಾವೆಣಿಯೆಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಪ್ರಯೊಆಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟೆವೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಛಾರತೆದಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪಎರದ ಗೊಆಲ್ಗೊಬಜ್ ಎಯಿ ಅದಿಲ್ ಷಾಹಿ ಗುಮ್ಮಟ ಪ್ಪಂದ್ಧವಾದುದು. ಆಧುನಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಲದಲ್ಲಿ ಗುವೆಲ್ಡ್ಗಟಗಳ ಬಳಕೆ ಕ್ಷಯಿಸಿದೆ ಎನ್ನೇಹುದು. ಗುಮ್ಮನಾಯಕನಪಾಳ್ಯದ ರ್ಕಾಯಗಾರರು :13*17ನೆಯೆ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಚೆಕ್ಕಬಳ್ಳಾತುಂ (ಹಿರಿದೆ ಕೊಳೆಲಾರ ಜೀಕ್ರ) ಜೀಕ್ರೆ ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿ ತಾಲಸ್ಲಂ'ಶಿ ಮತ್ತು ಆದರ ಸುತ್ತ ಹೊರಿದಿಕೆಣಂಡಿದ್ದ ನೆರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಒಳಗೊರಿಡಿದ್ದ ಪ್ರೆದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದ ಪಾಳೆಯಗಾರರು. ಇವರು ವೇಕರಿ ಮನೆತನದವರು. ಹಾಲುವ್ಯಾಕರ ಕ್ತತ್ರಿಯೆ ಜಾತಿಯೆವರು. ಅಮೃತ ಗೊಳೆತ್ರ ನಾರಾಯಣಸೂತ್ರದ ಯಜುಶ್ಚಾಖಾನುವರ್ತಿಗಳು ಇವರ ಮನೆ ದೇವರು ಖಾದ್ರಿ ನರಸಿಂಹೆಸ್ನಾಮಿ ಎ೦ದು ಇವರ ದಾಖಲೆಗಳಿರಿದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಷಾಳೆಯಗಾರರ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ದೊರಕುವ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಅನೇಕ ಅಸಾರಿಗತ್ಯೆ ಅರಿಶಗಳಿ೦ದ ಕಖಡಿದೆ. ಹೊಸ ಸಂಶೆಣಂಧನೆಗಳಿಂದಷ್ಟೇ ಇದರ ಪುನದ್ರೆಚೆನೆ ಸಾಧೈ. ಈ ಮನೆತನದ ಇತಿಹಾಸೆವನುಲ್ಮ ಸದೈಕ್ನ ಹೀಗೆ ನಿರೂಪಿಸೆಲಾಗಿದೆ. ಕಡಪ ಜಿಲ್ಗೆಯೆ ರೂಡ್ಡ ಪಾಳ್ಯದವರಾದ ನರಸಿರಿಹೆಉಂ ನ್ಸೂ ಆವನ ಸೇರಿದರೆ ೩ರಾದ್ರಿಪತಿನಾಯುರು ವಲಸೆ ಬದಿದು ಮೊದಲು ಶಿದ್ದಘಚ್ಚೆ .ಸಾಂಜ್ಞಾಕಿನ ಯುವಸೊಖೆಯಲ್ಲೆ ನೆಲೆಸಿದರು. ಖಾದ್ರಿಪತಿನಾರ್ದು ಸಮೀಪದ ಶ್ರೀಮೊತೆ ಸೊಳಿದರರಾದ ಗುಮೆತ್ರೆಡ್ಡಿ. ಲಕ್ಕರೆಡ್ಡಿಊರ ನೆರನಿನಿರಿದೆ ಅಲ್ಲಿ ಕೊಳಚೆ ಕಟ್ಟಷಾತಲುಕ್ಯೂ ಮತ್ತು ಧ್ಯೆರವನ ದೆಟ್ಸ್ತ ಪುಂಮು೩ಅಳಕೊಡಗಿದ. ಖಾದ್ರಿವತಿನಾಯಕ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಛವಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಕೊಟ್ಬಾ ಕೆರೆಕಟ್ಟೆಗಳನಟ್ಸ್ಮ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಕಾದುಗಳನ್ನು ನೆಲಸೆಮೆ ಮಾಡಿ ದೆಕಿವರಾಜ ವೆಘುದಲಾದ ಅನೇಕ ಹೊಸ ಹತ್ಯಂಳನ್ನು ಸ್ಥಾಷಿಸಿದ. ಇವನು ತೀರಿಕೆವಿರಿಡೆವೆತೀಲೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕ ಬರಿದೆ ಇವನ ಮಗ ತೆಮ್ಮೆ ಪಾಳೆಯಪೆನಿಕ್ಷಾ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ನೆರೊದ ಶ್ರೀಮೊಶೆ ಗುವನ್ಮರೆಡ್ಡಿ. ಲಕ್ಕರೆಡ್ಡಿಯವರ ಹೆಸರು ಶಾತ್ನತವಾಗಿರೆಬೇಕೆಂಬ ಇಚ್ಚಿಯಿರಿರ ಕವತ್ಮ ಪಾಳೆಯಕ್ಕೆ ಗುಎನ್ಮನಾಯುನ ಪಾಳ್ಯವೆರಿದು ಹೆಸರಿಬ್ಬಿ. ಕಲಶ್ಲೀಕುದುಡೇ ದಲ್ಲಿ ಒಉರಿ ರೊಯೆಸ್ಕೂ ರೆಬ್ಬಿದ್ದಲ್ಲದೆ ಗುತ್ತರುಲಿಳ್ಯ, ಣ್ಣೂವಿಲ್ಲೆ ಸುತ್ತಣ :ಥಾಗಗಲೆಲ್ಲಿ ಗೆದ್ಧ.ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಉಂ'ಶಿರಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಹೊಸ ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ. ಇವನು ಆರಿಧ್ರದ ಪಾಳೆಯಗಾರರಮೈ ಗೆಲ್ಪಲು ವಿಜಯನಗರದ ಆರಸೆನಿಗೆ ಸಹಾಯೆಮಾಡಿದ್ಧ. ಆತ ಇವನಿಗೆ ಮಾನ್ಯ ಜಹಗೀರುಗಳನ್ನಿಕ್ಟ ಇವನ ಅನಂತರ ಸಿಂಗಪ್ಪನಾಯಕ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ವಸಂತನಾಯಕ ಅಳಿದರು. 3ನೆಯ ವಸಂತನಾಯೊ ವಿಜಯನಗರದ ಮಲ್ಲಿಕಾಜರ್ಕಿನನ ಪರವಾಗಿ ಗುಲ್ಫ್ರ್ಗದ ಮೇಲೆ ಧಾಳಿಯಿಟ್ಬಾ ಆಲ್ಲಿನ ಸುಲ್ತಾನನನ್ನು ಕೆಣಂದು ಅರಸನಿಂದ ಮತ್ತಷ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಬಹುಮಾನವಾಗಿ ಪಡೆದ. ಇವನ ಅನರಿತರ ಆಳಿದ ಮಾಸಲನಾಯಕನು ಪಾತಪಾಳ್ಯ ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕ ನೆರೆಪ್ರಾರಿತ್ಯೆದ ಪ್ರೆಧೇಶಗಳಮ್ನ ಗೆದ್ದುಕೊರಿಡು ರಾಜ್ಯ ಎಸ್ತೆರಿಸಿಕೆಣಂಡ. ತರುವಾಯದ ವಾಳೆಯಗಾರ ಇಮ್ಮೆಡಿ ಕದಿರಪ್ತನಾಯೆಕ ವಿಜಯನಗರದ ನವರಾತ್ರಿ ಉತ್ತವೆದಲ್ಲಿ ಕಠಾರಿ ಇದಿರಿಲ್ಲೀವ ಶೂರನಿಗೆ ಅಹ್ವಾನ ಬಂದಾಗ ಎದೆಯೆಎಡ್ಡಿ ತನ್ನ ಸ್ಥೆಶೆಯೆಶ್ರವೆನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಸನತ್ಮನಿತನಾಗಿ ಉರಿಬಳಿ ಇನಾವಂನಗ್ನು ಶ್ವೇತಧತ್ತಚಾವಂರ ವೇಶಿದಲಾದ ದೌರವರಕ್ಷೆಯನೊಟ್ಸ್ ದೊರಕಿಸಿಕೊರಿಡ. ಅನಂತರ ಮುಮ್ಮಡಿ ವಸಂತನಾಯಕ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೆಯ ನರಸಿಂಹನಾಯಕ ವಿಜಯನಗರದ ಸಾಮುತರಾಗಿ ಅಳಿದರು. ಅನರಿತರದೆ ಬರಿಗಾರ ತಿಮ್ಮನಾಯೊ. ಮಣರನೆಯ ಕೆದಿರಪ್ಪನಾಯೆಕೆ ಮುರಿತಾದವರು ಮೊಗಲರು ಹಾಗೂ ಮರಾಠರಿಗೆ ಕಪ್ತ ಒಪ್ತಿಸುತ್ತೆ ತಮ್ಮ ಆಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊರಿಡಿದ್ದೆರು. ಕೊನೆಯ ದೊರೆ
