ಗುವಸ್ಮಾಳಮರ * ಗುರಾಣಿಕ ಗ್ರರಿಥಿ ನೆರಸಿಂಹನಾಯು ತನ್ನ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸಾನಿ ನರಸಿರಿಹಯ್ಯ ಎರಿಬ ದಳಉಂ ನೇಮಿಸಿರೆಂಎರಿಡ. ಆತ ದಕ್ಷನಾದರೂ ಆಧಿಕಾರಲಾಲಸೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿ ಸವಾ೯ಧಿಕಾರಿಯೆ೦ತೆ ವರ್ಶಿಸಿದ. ಆ ಸಮಯದೆಲ್ಲಿ ನಾಯಕನ ಹಿರಿಯ ಪಶ್ನಿ ರಾಮಕ್ಕ ಅಡಳಿತಸಬ್ರೌನನ್ನು ದಳವಾಯಿಯಿರಿದ ಹಿರಿತೆಗೆದಚೊಳ್ಳಲು ಬಳ್ಳಾಫುರದ ಪಾಳೆಯಗಾರರ ನೇತೃತ್ಪದಲ್ಲಿ ಒರಿದು ಸ್ನೇಹೆಕದುಃವೆನುಲ್ಕ ಗುಟತ್ತಂ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಊ ನೆರಸಿಂಹಯಕಿನ ಉಚ್ಚಾಟನೆಗೆ ಸೆಂಚುಮಾಡಿದೆಳು. ಆದು ಫಲಿಸಿ ಅವನು ಅಧಿಕಾರ ತ್ಯೆಜಿಸಿದರೂ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಳ್ಯ ಹೈದರನ ಧಾಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಯಿತು. ನಾಯಕ ಮತ್ತು ನಾಯಕಿ ಸೆರೆಯುದರು. ಅದರೆ 3ನೆಯ ಮೈಸೂರು ಯುದ್ದದ ಕಾಲದೆಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹನಾಯೆಕ ಆರಿಗ್ರರ ನೆರವೆಮೃ ಬೇಡಿದ. ನಾಲ್ಕನೆಯ ಮೃಸೇಎರು ಯುದ್ದದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಹಾಯದಿಂದ ತನ್ನ ಪಾಳೆಯೆಪಟ್ಟನ್ಗು1 ಪಡೆದರಎ ಶೀಘ್ರದೆಲ್ಲೇ ಆರಿಗ್ರರ ವಚನಭ್ರಪ್ಪತೆಬೊದೆ ಫುನ: ಅಧಿಕಾರ ಕೆಳೆದುಕೆವಿರಿಡು ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲೇ ನಿಧನಹೊರಿದಿದ.
ಗುಮತ್ಮಳೆಹುರ : ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸೇಲರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೊಸೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿಗೆ
ಸೇರಿದ ಒರಿದು ಊರು. ದೆರಿಗಳೂರಿಗ ಸು. 48 ಕಿಎತೀ ದೊರದಲ್ಲಿದೆ. ಬೆಂಗಳಯ ಜಿಲ್ಲೆಯೆ ಆನೇಕಲ್ಲಿಗೆ ಸು. 7 ಕಿಮಿಳೆ ಇರುವ ಗಡಿ ಊರಿದು.
ಇದು 15.16ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ತುಯಿ ಪಡೆದಿದ್ದು ಪ್ರೆಶಿಕ್ಯಾತ ವೀರಶೈವ ಶರಣರ ಕೇರಿದಗ್ರೆಳೆಳಲ್ಲಿ ಒ೦ದಾಗಿತ್ತೆ೦ದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಉಂನೆಯ
ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆಕಾರನಾದ ಸಿದ್ಧಲಿರಿಗದೇವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳಎದು. ಇಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಜೀರ್ಣ ದೇವಾಲಯಗಳೊ ಮಠಗಳೊ ಗಎಗಳೂ ಇವೆ. ಆವುಗಳಲ್ಲಿ ಸಿದ್ದಲಿರಿಗೇಶ್ವರನ ಮಠ ಇಯೆಗೂ ಕಂಗೊಯ್ಯದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹಲವು ತಾಝಾಸನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ಒರಿದು ತಾದ್ರು ಶಾಸನದಲ್ಲಿ (ಸು. 1474) ಶಾರಿತದೇವ. ಚೆಕ್ಕನೀರದೇವ. ನೀರಣ್ಣ ದೇವ. ನಾಗದೇವ. ಚೆಕ್ಕದೇವಪ್ತ. ನಿಜಲಿರಿಗ ಚಿಕ್ಕಯ್ಯ ಬಿಟ್ಟಮರಿಡೆಯೆ ಪೋ ಶಂಖಿದ ಸಿದ್ಧಲಿರಿಗದೇವ. ಜರಿಗುಳಿದೇವ. ಪುಂದಿದೇವ. ಮಲ್ಲಿಕಾಜು೯ನಾರಾಧ್ಯೆ. ಬಸೆವಣ್ಣ ದೇವ, ಇವರೇ ಮುರಿತಾದ ಮಹಾ ಶರಣರ ಹೆಸರುಗಳು ಉಲ್ಲೇಖಗೊರಿಡಿವೆಅಲ್ಲದೆಟೆಶಿವತಕ್ಷ್ಯ ಚಿಂತಾಮಣಿ. ನೀರಶ್ಯವಾಮೈತ ಮಹಾಘುರಾಣ. ಚನ್ನೆಬಸವ ನೊಣ ಮೊದಲಾದ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೊ ಈ ಊರಿನ ಪ್ರೇಕ್ತಾಪವಿದೆ. ಈ ಊರಿನ ಗೌರಮ್ಮ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದ ದೇವತೆ. ಪ್ರತಿವರ್ಷವೂ ಈ ದೇವತೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಏಬೃರಿಭಣೆಯಿರಿದ ಜಾತ್ರೆ ನಡೆಯೆತಿತ್ತದೆ. (ಭಿ.ಎಸ್.;ಎನ್ಬಿ.)
ಗುಯಟ್ಹಾಡ್೯ : 1715.86. ಪೂದ್ಧ ಪ್ಟೆಂಜ್ ಛಂಎಎಜ್ಞಾನಿ. ಈತ ನದಿಗಳಿಂದ ಪವ೯ತಗಳ ಸೆವೆತವನ್ನು ಕುರಿತು ಚಂರ್ಕಿಸಿದವನು. ಇವನ ನದಿಗಳ ಸೆವೆತದಿರಿದ ದೊರೆತ ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳು :ಕೂಡಲೇ ಸಮುದ್ರೆವನ್ನು ಸೇರುವುದಿಲ್ಸ ಅವುಗಳಿಂದ ಮಹಾತುಂ (ಪ್ರಫಾಹ) ಮೈದಾನಗಳು ನಿಮಾ೯ಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಅದರೆ ಸಮುದ್ರೆ ನದಿಗಳಿಗಿಂತ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಪ್ಪಂಲವಾಗಿ ಸವೆಸುವ ಒಂದು ನೈಸಗಿಣಿ
ಕತೃ೯ವಾಗಿದೆ ವಿಂಬುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ. ಇವನು ತನ್ನ ಈ ವಿಚಾರದ ಸಮರ್ಥನಗಾಗಿ ಉತ್ತರ ಫ್ರಾನ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸುಣ್ಣದ. ಕಡಿದಾದ ಕರಾವಳಿ ಮುಖಗಳು ಅಥವಾ ಶಿಲಾಪ್ರಐ'ಎತ (ಕ್ರಿಫ್ಟ್) ಸೆಮುದ್ದೇರೆ ಅಲೆಗಳಿಂದ ಹೇಗೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಸೊಝರಿಯ್ಕ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ. ವಾಸ್ತೆವವಾಗಿ ಇವನು ನಗ್ಲೀಕರಣದ ಮಖು ಸೀಸ್ಥಾಠಾಶೆವನಡ್ಡಿ1 ಬಿನಾ) ತಿಳಿದುಕೆಣಂಡಿದ್ದೆ.
ಗುರಜಾಡ ಅಝಾವ್ :1861=1916. ಆಧುನಿಕ ತೆಲುಗು ಸಾಹಿಕ್ಕದ ಆದ್ಯರಲ್ಲಿ
ಒಬ್ಬ' ಕೆನ್ಯಾ ಶುಲ್ಫ್ರಿ ಎ೦ಬ ನಾಟಕದಿರಿದ ಅಭೂತಮೊವೆ೯ವಾದ ಕೀರ್ತಿ ಪ್ರಶಿಷ್ಣಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊರಿಡವ. ಬಾಲ್ಕಎವಾಹ. ಅದರಿಂದ ಒದಗಬಹುದಾದ ಬಾಲಎಧವಾ ಸಮಸ್ಯೆ ಕನ್ಯಾಶುಲ್ಕ. ಕಪ್ಯಾಬಲಿ. ಗಂಡಸು ಹೆರಿಗಸಿಗೆ ಮಾಡುವ ನಾನಾ ರೀತಿಯ ಮೊರಿಸಗಳು ಇವೆಲ್ಲದರ ಚಿತ್ತೇಳು ಈ ನಾಟಿಕದಲ್ಲಿ ಹೆಣೆದುಕೆಹುರಿಡು ಬರುತ್ತವೆ. ಅರಿದು ಆ ಪ್ತಾ೦ತದಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಿದ್ದ ಸಾಂಕ್ಕೇಕ ದುಪ್ಪಂದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಖರಿಡಿಸುವುದಷ್ಟೇ ಈ ನಾಟಕದ ಮೊಲ ಉದ್ದೆಆಶವಾಗಿದ್ಧರೂ ಅದು ಇನೊ.೬ ಹಲವು ಕಿಗಾಂಸರ್ತಿಗಳ'ನು.1 ಸಾಧಿಸಿತು. ಈ ನಾಟಕ ಸಂಪಊ೯ವಾಗಿ ಗದೈರೊಪಕ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ತೆಲುಗು ನಾಟಿಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಳಕೆಲುಎಲ್ಲಿಡ್ಡರಿತೆ ಹಾಡುಗಳಿಲ್ಲ, ಪದಗಳೊ ಇಲ್ಲ, ಸಂಗೀತದ ನೆರಏಲ್ಲದೆಯೆಳೆ ಇದು ಪಡೆದುಕೆಂಎರಿಡ ಜನಪ್ರೀತಿ ಅಸಾಧಾರಣವಾದದ್ದು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯುಗಿರುವುದು ಗದ್ಯವಾದರೂ ಏದ್ದಾರಿಸರ ಮೆಚ್ಚೆಗೆ೦5೩೩12೮2'.1 ಗಳಿಸಬಹುದಾದ ಗ್ರಾ೦ಥಿಕ ಭಾಷೆಯದಲ್ಲ. ಸ್ತಾಂಥಿಕೆ ಭಾಷೆಗೂ ಕಿಪ್ಯಾವಹಾರಿಕಗ್ನಎತಷಿಂ. ಅರಿತರ ಯಾವ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೊ ಇರತಕ್ಕದ್ದೇ. ಅದರ ಅರಿದು ಕೆಊನಲ್ಲಿ ಆ ಆರಿತರ ಬಹಳ ತೀವ್ರಫಾಗಿತ್ತು. ಅಸ್ಸಾಂವ್ ತನ್ನ ಮೆಳರುಕೃತಿನ್ನೂ ತೆಲುಗಿನ ಆಡು ನುಡಿಯಲ್ಲಿಯು ರಚಿಸಿ ಪ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಧಾಷಾವಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಗ್ರೇಣ್ಯನಾದ. ಅಪ್ಲೇ ಅಲ್ಲೆ. ವಾಕಿವೆಹಾರಿಕಿ' ಭಾಷೆ ಕಾದೈನಾಟಕಗಳಿಗವಿ ಉಪ೦ಕುಂಕ್ಸ್ವಾದ ಧಾಷೆಯಾಗಬಲ್ಲದು ಎಲಬುದೆನ್ನು ಆತ ಪ್ರಲೊಳಿಗಿಸಿ ತೊರಿಸಿದ.
ಕಹ್ಯಾಶುಲ್ಫ್ವಲ್ಲದೆ ಕೆಮಿಡುಭಚ್ಛೇಯರಿ ಎ೦ಬ ಇನ್ನೂರಿದು ನಾಟೀಕೆವನೂ.1
ಆಪ್ಲಾರಾಷ್ ರಚಿಸಿದ್ಧಾನೆ. ಈ ಕೈಶಿಗಳಲ್ಲಿ ಈತನ ಹಾಸ್ಯದ ಎಶ್ಚರೂಪವೇ ಪ್ರೇಟವಾಗಿದೆಯೆರಿದು ಹೇಳಬಹುದು. ಹಾಸ್ಕರಸೆ ಈತನ ಯ್ಕ ಈತ ಕಳಾಭಿಜ್ಜಧಾದ ರಸವೇತ್ವ ಹೊಸಾ' ವ್ಯಾಷಾಕ್ಯಗಳ ಮಮ೯ಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಚೆನಾತ್ರೆಇ ಅರಿತೆವನು. ಈತನ ಎಡರಿಬನ ಶೈಲಿ ನಿಜಕಖ್ಯ ಪ್ತಶರಿಸಾಹಶಿವಾದುದು. ಆಪುಂ ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳ ಸಿಶ್ಚರಸೃನನಶ್ನಿ ಕರಿಡಶಿಕೆಷಿರಿಡಶಿ ಅನುಭವಿಸಿ ಆನರಿದಿಸಿದ ರಸಿಕ. ಆ ಗೇಯ ಕಾವೈಗಳ :ಬಾಟಿರಾ'ಶಿನಯ್ಕೆ೬ ನುಡಿಕಾರನನ್ನೂ ಮೆಚ್ಚ ಅವಮ್ನ ತನ್ಸ್ ಬವವಗೀತೆಗಿ'ಳಿ'ಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಉಂಡಿದ್ಧಾನೆ. ಮುತ್ಯಾಲ ಉಂ (ಮಶಿತ್ತಿನ ಸೆರಗಳು) ಎ೦ಬ ಹೆಸರಿನ ಈತನ ಒರಿದು ಕವನ ಸಂಕಲನವೇ ಪ್ರೇಟವಾಗಿದೆ. ಆ ಪದೈಜಾತಿಗೇ ವರುತ್ತಿನಸರವೆರಿದಶಿ ಕಎ ಹೆಸರು ಕೊಟ್ಟದ್ದಾನೆ. ಆಸ್ಸಾಂವ್ ಎರಿನಿಕೊ ತಾನು ನೆವ್ಯಸಶಿಹಿತ್ಮದ. ಪ್ರಾರರಿಭೆಕರ್ತೆನೆಂದವಿ ತಾನು ಮೆಹಾಸಾಹಿತಿಯೆರಿದಷಿ ಗರ್ವಪಡಲಿಲ್ವ ಈತನಿಗೆ ಕಎಯೆಶಸ್ಪಂರಿತ ಸೆಂಘಸೆಂಸ್ನರಣವೇ ಪೋನವಾಗಿತ್ತು ಈತ ಸೆಂಘಸರಿಸ್ಕರ್ತನೊ ಹೌದು. ಭಾಷಾ ಸಂಸ್ಕರ್ತನೊ ಹೌದು. ಕನ್ಮಾಶುಲ್ಕರಿ ಕೃತಿಯ ರಚನೆಯೆಲ್ಲಿ ಈತನಿಗೆ ಎಶೇತುಂ ಅಭಿಎವೇಶೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಆತನ ಎಡಂಬನಾಸ್ತ್ರ ಅಪ್ರತಿಹತವಾಗಿದೆ.
ಈತ ಆರಂಭಿಸಿದ :ಕ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಭಾಷಾವಾದವೂ ಈತನ ಭಾವ ಕಎತ್ವವೂ
ಪರಸ್ಥರ ಮೊಳೆಷಕವಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ಆರಿದು ತೆಲುಗು ಸಾಹಿತ್ಯೆ ಲೆಊಕದಲ್ಲಿ ಒರಿದು ಹೆಪುಸ ಚೈತನೈವೇ ಹುಟ್ಟಿತು. ಆಮೇಲೆ ಬರಿದೆ ಅನೇಕ ತೆಲುಗು ಕಏಗಳು ಈತ ಕೆಲ್ಲಿಸಿಕೆಂಎರಿಡ ಹೆವಿಸ ಛರಿದಸ್ತನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆನೊರಿಸಿದರು. ಈತನ ಕೃತಿಗಳ ಫೋವ ಅವೆಶೀಲಿನ ತೆಲುಗು ಸಾಂತ್ಮದ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ.
ಈತ 1887ರಿಂದ ಕೆಲವು ವಪ೯ಗಳ ಕಾಲ ಕಾಲೇಜು ಆಧ್ಯಾಪೌನಾಗಿದ್ದು
ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಷೆಳೆತ್ರೆದಲ್ಲಿಯೊ ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದ. ಆಮೇಲೆ ಮಹಾರಾಜ ಆನಂದ ಗಜಪತಿರಾಯೆನ ಅ'ರ್ಥ್ಯಶಿರ್ದುದರ್ಶಿಯುಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಇವನಿಗೆ ಇತಿಹಾಸ ಸೆಂರೇಂಉಂ ಸಂಗೀತ ನೃಶ್ಯಾದಿಕಲೆಗಳಲ್ಲಿಯೊ ವಿಶೇಷವಾದ ಆಸಕ್ತಿಬಿಶಿತ್ತು, ರಾಜರ ಆಪ್ತಕಿಉಂ ದರ್ಶಿಯುಗಿದ್ಧಾಗ ಪದೇ ಪದೇ ಚೆನೈಲೆಗೆ ಹೊಆಗಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಅಕುತ್ವರಾವ್ 1895ರಲ್ಲಿ ಶೇಷಂರಿಶಾಸ್ತ್ರರಿಓವೆರ ಮನೆದುಃಲ್ಲ ನಡೆಔ ಮೈಂಖುರು ಎಜೆಕ್ರೈನ್ಸೂನೌರ ಜಲತರಂಗ್ ವಾದನವೆನೊಲ್ಕ ವೀಣಾ ವಾದನವನೊ೩ ಕೇಳಿದಶಿದಾಗಿ ತನೃ ದಿನಚರಿಚತಿಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿದ್ಧಾನೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿಗ ಬಂದು ಸೆಂಟ್ರಿಲ್ ಕಾಲೇಜಿನ ತ್ತೂ ಟೇಟ್ನೊಡನೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎಮಶೆಳೀಸುನೆಶ್ನಿ1 ಕುರಿತು ಚೆರ್ಚೆಮಾಡಿದನಂತೆ. ಆಪ್ಪಾರಾವ್ ಕನ್ನೆಡ ಭಾಷಾ ಸಾಹಿತ್ಮಗಳ ಎಷಯೆದಲ್ಲಿಬೊ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಯೆದ್ದು ಕನ್ನಡವನ್ನು ಕುರಿತು ಕೆಲವು ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ಧಾನೆ.
ಗುರಾಣಿಕೆ ಗ್ರಂಥಿ : ಧ್ವನಿಸೆಂಷಂಟದ ಕೆಳಗಡೆ ಉಂವಿಂಳಿನಲ್ಲಿ ಶ್ಚಾಸನಾಳದ
ಮೆರಿಲಿ ಇರುವ ನಿರ್ನಾಳ ಗ್ರಂಥಿ (ತ್ಯೆರಾಯ್ಕೆ). ಚೆಮು: ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಣ್ಣ ತೆಳು ಸಾಟ್ಸ್ಯುಗೆಳು ಇದರ ಮೆಆಲಿವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇದು ಮೆಊನ ಬೆಳವಣಿಗೆ ವಶಿತ್ತು ಉಂಚೆಯ (ಮೆಟಬಾಲಿಸೆಂ) ಅಂದರೆ ಮ್ಶೆಯೆಲ್ಲಿ ನಡೆವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕೆಲಸಗಳ ವೇಗವನ್ನು ನಿಯುಭೂ ಒ೦ದು ಹಾಮೊರ್ಕಿನನುಕ್ಕೆ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತೆದೆ. ಮ್ಶೆಯೆಲ್ಲಿ ಇದರ ಫೋವಕ್ಕೆ ಈಡಾಗದ ಆರಿಗವೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನೆಬಹುದಾರರೂ ಕೆಲವು ಆರಿಗಗಳ' ಮೆಳಲ೦ತೂ ಇದರ ಪ್ರಭಾವ ಬಲು ಹೆಚ್ಚು. ಶ್ಚಾಸೆನಾಳೆದ ಎರಡು ಪಕ್ಕಗಳಣ್ಣೂ ಇರುವ ಎರಡು ಹಾಲೆಗಳೊ ಆವನ್ನು ಆಡ್ಡಗೊಡಿಸುವ ಸಝಸ್ಥಳವೊ (ಇಸ್ಟ್ಮಸ್) ಗ್ರರಿಥಿಭಾಗಗಳಾಗಿವೆ. ನೊಗುವಾಗಲೆಲ್ಲ ಗುರಾಣೀ' ಗ್ರಂಥಿ ಮೇಲಾ'ಕ್ಕು ಕೆಳಕ್ಕೊ
