ಪುಟ:Mysore-University-Encyclopaedia-Vol-6-Part-8.pdf/೪

ವಿಕಿಸೋರ್ಸ್ದಿಂದ
ಈ ಪುಟವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.

ಶೈಲಿಗಳನೊಲ್ಕ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ವ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಗುಪ್ತರ ಕಾಲ ಸುಂಣ೯ಯುಗವಾಗಿತ್ತೆಊದು ಅವರ ಶಾಸನ ಸಾಹಿತ್ಯದಿರಿದ ಸ್ಥೆಫೋಸ್ತೂದೆ. ಗುಪ್ತರ ಎಲ್ಲ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲೂ ತೇದಿಯ ವಿವರಗಳನುಟ್ಸ್ಮ ಕೊಟ್ಟಿಲ್ಲ. ಕೆಲವೆಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಆಕ್ಲಕೆಯೆ ಸಂವಕ್ನರದ ಸೆಂಹೈಯನೆಂಕ್ಷೀ 319=20ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾದ ಗುಪ್ತಶಕೆಯ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೂಳೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ಜೆರಿಪುಂಪ್ತನ ಮಧುರ ಸ್ತರಿಧ ಶಾಸೆನದಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಆಲ್ವೆಕೆಯ 5ನೆಯೆ ವಷ೯ದೊ೦೧ಗೆ ಗುಪ್ತಶೆಕೆದ 61ನೆಯ ವಷ೯ವನ್ನೂ ಪ್ರೇಗ್ಯಾಂ'ಸಲಾಗಿದೆ. 1ನೆಯ ಕಯಾರಗುಪ್ತನ ತುಂಡಸರ್ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ ಪ್ರೆಶ.ಸೂ. 57ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬರಿದೆ ಮಾಳವ = ಎಪೋ ಸೆಂವತ್ತರದ 426 ಹಾಗೂ 473ನೆಯ ವತಿರ್ಗಗಳನ್ನು ಪ್ರೇಕ್ತಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಈ ಕಾಲದ ಶಾಸೆನಗಳಲ್ಲಿ ಚೈತ್ರಾದಿ ಮಾಸಗಳ ಹಾಗೂ ತಿಥಿಯೆ ನಿದೆರ್ಕಿಶನವೂ ಕೆಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇತರ ಎಲ್ಲ ಶಾಸನಗಳರಿತೆ ಗುಪ್ತರ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಸಹ ಅಧಿಕೃತ ಇಲ್ಪವೇ ವೈಯೆಕ್ತಿಕೆ ಶಾಸೆನಗಳೆಂದೊಳ ಅವನು.! ಬರೆಯಲಾಗಿರುವ ಸಾಮಗ್ರೀಳ ಆಧಾರದ ನೆಕೀಲೆ ಶಿಲಾಶಾಸನ. ಸ್ಟ್ರಿಭೆಶಾಸನ. ತಾವತ್ರಿಶಾಸೆನ. ಪ್ತಶಿವರಾಶಾಸೆನ. ಮುಪೂಸನಗಳೆಯೊ. ಶಾಸನ ಎಷಯವನ್ನವಲರಿಬಿಸಿ ದಾನಶಾಸೆಂ. ನಿವಾ೯ಹೆಕ ಶಾಸನ. ಕ್ರರಿರಕಾಶಾಸನ. ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಶಾಸನ ಅಥವಾ ಪ್ಟೆಂಸ್ತಿಗಳೆರಿದೆಣಂ ವಿರಿಗಡಿಸಬಹುದು. ಕೆಲವು ಶಾಸನಗಳು ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಕಾರಣ ಗುಣಾ ಶಾಸೆನಗಳೆನಿಂಕೆವಿರಿಡಿವೆ. ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಶಾಸನಗಳು: ಸಮುದ್ರೆ ಗುಪ್ತನ ಅಲಹಾಬಾದ್ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ. ಗುಪ್ತರ ಪ್ರಥಮ (ಇದುವರೆಗೆ ಲಭ್ಯಎರುವೆ ಪ್ರಾಚೇನತಮ) ಶಾಸನಏದು. ಇದರಲ್ಲಿ ತೇದಿಯನುಲ್ಕ ನೀಡಿಲ್ಲ. ಈ ಶಾಸನದ ಕವಿ ಸರಿಧಿವಿಗ್ರೆಹಿ. ಕಂವರಾರಾಮಾಕೈ. ಮಹಾದರಿಡನಾಯಕ ಹರಿಷೇಣ. ಇರೇಂದು ವ್ರಶೆಸ್ತಿ ಶಾಸನ. ಇದರಿಂದ ನಮಗೆ ಸಮುಧ್ರಗುಪ್ತನ ಜೀವನದ ಅನೇಕೆ ಘಟನೆಗಳು ತಿಳಿದುಬರಿರಿವೆ. ಶಾಸನದ ಮೆಎದಲ ಭಾಗ ಆಲ್ಪಲ್ಲಿ ತ್ರುಟಿತವಾಗಿರುನ ಕಾರಣ. ಕೆಲವು ವಿವರಗಳನತ್ನಿ ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧೈಎಲ್ಲವಾಗಿವೆ. ಒರಿದನೆರಿರೆಂ ಚರಿದ್ರಗುಪ್ತ ಸವಬವೂಶಿಪ್ತನನಶ್ನಿ ತನ್ನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯುಗಿ ನೇಜೂದ್ದು. ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನೆರೆದಿದ್ದೆ ಅನೇಕರಿಗೆ ಇದರಿಂದ ಸರಿತೊಳೆಷೆವಾಯಿತಾದರೂ ಕೆಲವರಾದರೂ ಇದರಿಂದ ಆಸರಿತುಷ್ಣಯ್ಯ ಅವರಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಾಯಿಕೆ ಮತ್ತು ಗೊಳೆಏ೦ದ ಎರಿಬಿಚ್ಚಿರನತ್ನಿ ಸಮುಧ್ರಗುಪ್ತ ಸೊಳಿಲಿಸಿದ್ದು, ಅನಂತರ ರಿಗ್ಧಜಯೆ ಯುತ್ತೆ ಕೈಗೇಎರಿಡ ಈತ ಆಯು೯ವೆರ್ತೆದ ಅರಸರನುತ್ಸೆ ಸತಾಂಲಿಸಿ ಅವರ ರಾಜ್ಯವೆಮೃ ವಶಪಡಿಸಿಕೆಣಂಡದ್ದು ಮುಲತಾದವುಗಳ ಪ್ಲೊಪ ಇಲ್ಲಿದೆ. ರುದ್ರದೇವೆ. ಮತಿಲ. ನಾಗದಕ್ಟ ಜೆಂದ್ರೆವೆವರ್ಕಿ. ಗಣಪತಿನಾಗ. ನಾಗಸೇನ. ಅಮೃತ. ನಂದಿ ಮತ್ತು ಬಲವರ್ಮ. ಈ ಒರಿಬತ್ತು ಅರಸರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ವರಾತ್ರ ಹೇಳಿದೆ. ದಕ್ರಿಣಾಷಂದ ಅರಸು ಎರುದ್ಧ ಇವನು ಕೈಗೆಣರಿಡ ನೀತಿ ಅಲ್ಲಿಯವರಾದೆ. ಕೆಕಾಂಸಲದ ಮಹೇ೦ವ್ರ, ಮಹಾಕಾರಿತಾರದ ವಾತ್ರೆರಾಜ. ಕೊಳೆರಾಲದ ನುರಿಟರಾಜ, ಷಿಷ್ಠಮರದ ಮಹೇರಿದ್ರೆಗಿರಿ (ಮಹೇರಿಧ್ಪು ಊರಿನ (ಗಿರಿಕೆಯುಷ್ಟಿರಿನ) ಪುಂತ್ನ ಏರಯುಲ್ಲದೆ ದಮನ. ಕಾಂಚಿಯ ಏನ್ಗುಗುನಂಪ. ಆವಮ'ಕ್ತದೆ ನೀಲರಾಜ, ವೇರಿಗಿಯೆ ಹಸ್ತಿವರ್ಮ. ಪಲಾಪ್ಪಂ ಉಗ್ರಸೇನ. ದೇನರಾಷ್ಟ್ರದ ಕುಬೇರ ಮತ್ತು ಕತಿಸ್ಥಲಮರದ ಧನೆರಿಜಯೆ. ಈ ಅರಸೆರನುಲ್ಕ ಸೊರಲಿಸಿದರೊ, ಅವೆರನುಷ್ಕ ಅನರಿತರ ಮುಕ್ತಮಾಡಿ ಅವರ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಹಿರಿದಿರುಗಿಸಿ. ಅವರ ಸಾಮುತಿಕೆಯೆನ್ನು ಒಲ್ಡ್ಕೆಣಂಡೆ. ಇವನದು ಗ್ರಹೆಣ, ನೊಣ್ಣೆ ಮತ್ತು ಆನುಗ್ರೆಹದೆ ನಿಲಿತಿಯುಗಿತತ್ವ ಆಲ್ಪದೆ ಎಲ್ಪ ವನರಾಜರನೊನ್ಸ್ ಸಮತಲ. ಡವಾಕ. ಕಾಮರೂಪ. ಮುಚಾದೆ ರಾಜ್ವಗಳನ್ನು ಅರ್ಜುನಾಯೆನ. ಮಾಲವ ಯುಧೇಯೆ ವಬಂತಾದ ಜನಾಂಗಗಳನ್ನೂ ಕುಷಾಣರನೊದೈ ಶಕರನ್ನೂ ಸಿರಿಹೆಳ ಮುಊದ ದ್ವಿಳೆಪವಾಸಿಗಳನ್ನೂ ದಮನ ಮಯ ಅವರ ಸೇವೆಗೆ ಪಾತ್ರೆಫಾದವನೆಂರೂ ವಣಿ೯ಸಲಾಗಿದೆ. ಇದೊರಿದು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಶಾಸನ. ಶಾಸನದ ಉದ್ದಿಶ್ವವೇ ಆದು. ಈ ಶಾಸನ ಸವಪುಂಪ್ತನ ಮರಣಾನಂತರ ಹುಟ್ಟೆತೆಂದು ಸ್ಲಿಂಟ್ವಾದಿಸಿದ್ದರೂ. ಹುಟ್ಟೆದರಿಥವು. ಬಹುಶಃ ತುಂಲಶಾಸನಗಳು ಕಳೆದುಡೊಳೆಗಿದ್ಯು ಆವಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಇವಮ್ನ ಕೆತ್ತಿಸಿದಾಗ ಸಹಜವಾಗಿಯೆಳೆ ಅನೇಕ ತಡ್ಡುಗಳು ಶಾಸೆನಗಳಲ್ಲಿ ಮೀ ಇವುಗಳ ಕೃತಕತೆಯನ್ನು ಸಾರಿವೆ. ಗುಪ್ತಶಕೆಯ 61ನೆಯ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾದ, ಆ ಶಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೇಕ್ತಾಷಿಸುವ ಪ್ರಾಭೀನ ಶಾಸನ ಮಥುರದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ. ಇಮ್ಮಡಿ ಚೆರಿವ್ರಗುಪ್ತನ ಆಲ್ವಕೆಯ ರನೆಯೆ ವಪಳದ. ಸ್ತರಿಭೆಶಾಸನ. ಆಯೊರ್ಲದಿತಾಚಾದುಃ ಉಪಮಿತೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಕಪಿಲೇಶ್ವರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದನೆಂಬ ಶಾಸೆನದ ವಿಷಯ. ಇದೇ ಆರಸನ ಎರಡು ಶಾಸೆನಗಳು ಉದಯಗಂಯ ಬೆಟ್ಟದ ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆಶಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಯೆ ಗುಹಾಲಯ ಗಳೆನುಲ್ಮ ಆರಸೆ ಕೊರೆಯಿಸಿದೆನೆಂದು ಅವು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ದೆಹಲಿಯ ಸಮೀಪದ ಮೆಹೆರೆತಾಂಲಿ ಪುಂಡಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಂಬದ ಮೆದೆಲೆ ಕೆತ್ತರಾದ ಶಾಸನ ಚೆರಿಪ್ಪಂರಿಬ ಅರಸೆನದು. ಈ ಚರಿಪ್ಪಂನತ್ನಿ ಗುರುತಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಭಿನಾಲ್ಮಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ಧರೊ ಈತ ಗುಪ್ತವರಿಶೆದೆ ಇಮ್ಮೆಡಿ ಉಂಡೆ? ಬಹಳಮೆಟ್ಟಿಸ ಒಪ್ಪಲಾಗಿದೆ. ರನೆಯ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಸೇರುವ ಈ ಶಾಸನ ಜೆಂವ್ರನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನೊಲ್ಕಳ ಗೊರಿಡಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಸಿಯೊ ನದಿ ಪ್ರಾರಿತ್ಯ. ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ವಾಹ್ರಿಕ, ಮೊವ೯ದಲ್ಲಿ ವ೦ಗ ಮತ್ತು ದಕ್ರಿಣದಲ್ಲಿ ಸವಬದ್ರೆದವರೆಗಿನ ವಿಶಾಲ ಪ್ರಛೇಶೆದಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಧಜಯೆ ಯುತ್ರೆ ಕೈಗುಎರಿಡ. ಕೀರ್ತಿಶೇಷನಾಗಿದ್ದ ಚರಿದ್ರ ಎಪ್ಪು ಷಂನೆರಿಬ ಗುದ್ದಂ ಮೇಲೆ ಎನ್ಗುದ್ಧಜವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದನೆಂದು ಶಾಸನ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಆ ಆರಸನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಾಂಪ್ರೇರಾಯಿಕ ವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸೆತ್ಯಾರಿಶೆಗಳೂ ಇವೆ. ಇಮ್ನಡಿ ಚೆರಿಊನಿಗೆ ರಾಮಗುಪ್ತನೆಣು ಒಬ್ಬ ಹಿರಿಯ ಸೋದರನಿದ್ದನೆಂದು ಆ ಹೆಸರಿನ ಕೆಲವು ನಾಣ್ಯಗಳ ಆಧಾರದ ಮೆಳೆಲೆ ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದು ಇನುತ್ನ ವಾದಾಸ್ಥೆದವಾಗಿಯೆಳಿ ಇತ್ತು. ಅದರೆ ಈಚೆಗೆ. ಸು. 1968=69ರಲ್ಪಿ ಮಧ್ಯೆಪ್ರದೇರದ ದುರ್ಜನಮರವೆರಿಬಲ್ಲಿ ನೂರು ಪ್ರೆತಿಮಾ ಶಾಸನೆಗಳು ದೆಂಎರೆತಿವ. ಆವುಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡನುಲ್ಕ=ಚ೦ದ್ರಪ್ರೆಭೆ ಮತ್ತು ಘುಷ್ಣದರಿತ ತಿರೀರ್ಧೆರಿಕರರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳೆನುದೈ: ಮಹಾರಾಜಾಧಿರಾಜ ರಾಮಗುಪ್ತ ಮಾಡಿಸಿದನೆಂದು ತಿಳಿದಿದೆ. 4ನೆಯೆ ಶತಮಾನದ ಈ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಲಾದ ಈ ಆರಸ ಸಾವ೯ಬೌಮೆಪ್ರಶಸ್ತಿ ತುಂದಿದ್ದೆ. ಈತ ಚೆಪುಂಪ್ಪಂ ಸೋದರನಾದ ಊ ಹೌದೆರಿದು ಈಗ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ರಾಮಗುಪ್ತನ ಆಸ್ತಿತ್ವ ಖಿಚೆತಗೆವಿಂಡಯುದೆ. ರಾಂಗ್ತಾದೇಶೆದಲ್ಲೆರುವ ದಾಮೊಗೌದರಮುದ ಪುಂಸೆನ 444 ರದು. ಇದು ಕುವರಾರಗಂಪ್ತನದು. ಇದೆಂಎರಿದು ಕ್ತಯಶಾಸನ. ಆರಸನ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ತುಂಡ್ತಿವಧಷೆಭುಕ್ತಯನುಲ್ಮ ಆಳುತ್ತಿದ್ದೆ ಚಿರಾತದತ್ತನ ಆಜ್ಞಾನುಸಾರ ಕೊಳಟಿ ವಷ೯ ವಿಷಯದ ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಯುದ ಕಯಾರಾಮಾತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ತಂರ್ಮ. ಕಪ೯ಟೆಕನೆಂಬ ಪ್ತಾಹ್ಮಣನಿಗೆ, ಆತ ಆಗ್ನಿಸೊತ್ರ ಕಾಯ೯ಗಳನ್ನು ಸಾರಿಗವಾಗಿ ನಡೆರ್ಸಿಣಂಡು ಬರಲೆರಿದು, ನೂರು ಡೀನಾರಗಳ ಬೆಲೆಗೆ ಒಂದು ಕ್ಕೂವಾಪ ಭೂಮಿಯನು.! ದಾನಮಾಡಿದನೆಂದು ಶಾಸನ ತಿಳಿಸುಕ್ತದೆ. ಭ್ಯಂಳೆಶೆದ ಮರಿಡಸೊಳಿರಿನಲ್ಲಿಯೆ 436 ಮತ್ತು 473ರ ಶಾಸೆನದಲ್ಲೂ ಈ ಆರಸೆಂ ಪ್ರಸ್ತಾಪಎದೆ. ಇರೊದು ಎಶಿಪ್ಪ ಶಾಸನ; ಪದ್ಯಂವಿಪದಲ್ಲಿದೆ. ಗುಜರಾತಿನ ಲಾಟಎಷಯರಿರಿದ ದಶನ್ನೊ (ಮರಿಡಸೆಣಂದ್) ಹಲವಾರು ರೇಹ್ಮ ನೇಕಾರ ಕುಟುರಿಬದವರು ವಲಸೆ ಹೆ.ವೀದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಭಿನ್ನ ವೃತ್ತಿಗಳನಕ್ಲರಿಬಿಸಿದರೊ. ಇತರರು ಸ್ನವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿ. ತಮಗ್ರಿದೇ ಆದ ಸಂಘವೊರಿದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಾಎಯೆರು. ಕುಮಾರಗುಪ್ತನ ಆಳ್ಳೆಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ. 436ರಲ್ಲಿ. ಅವರು ದಶತುಂದಲ್ಲಿ ಊ ದೇವಾಲಯವೊರಿದನನ್ನಿ ಊಸಿದ್ದರು. ಅದರೆ ಅದು ಸ್ಥಲ್ಪಕಾಲಾನಂತರ ಹಾಳುಬಿದ್ಧಿತು. ಮಾಳವ ರಾಜ್ಯದ ಅರೆಂನಾದ ಬರಿಧುವರ್ನೆನ ಆಲ್ವಕೆಯಲ್ಪಿ 473ರಲ್ಲಿ. ಆದನ್ನು ಆ ಸಂಘದವೆರು ಜೀರೊ೯ದ್ಧಾರಮಾಡಿಸಿದರೆ೦ದು ಶಾಸನ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. 44 ಪಡ್ಯಗಳ ಶಾಸನದ ಕತೃ೯ ವತ್ತಭಟ್ಟಿ ಜುನಾಗಢದಲ್ಲಿ (ಗಿರಿನಗಂ) ಮಹಾಕ್ಷಶ್ರೇ ರುದ್ರದಾಮನ ಶಾಸನದ ಕೆಳಗಡೆಂಮೆಂ ಬಯಲಾದ ಸ್ಕರಿದಗುಲುನಕ್ಸ್.