ಅವರು ಹನೈರಡು ಮಯ ಅರಸರು. ಹೆರಿಷೇಣನ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ವ್ರಘಾರ ಅವರ ಹೆಸರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳು ಹೀಗಿವೆ; ಕೇಂಸೆಲದ ಮಹೇರಿದ್ರೆ ಮಹಾಕಾಂತಾರದ ವಾಪುಂಜ. ಕೌರಾಲದ ಮಯಿರಾಜ. ಪಿಪ್ಪಿಮರದ ನುಹೇಪ್ಪ ಗಿಣೆಯ್ಕರಿನ ಸ್ಟಾಮಿದತ್ವ ಏರಂಡಪಲ್ಲಿಯೆ ದಮನ, ಕಂಚಿಯ ವಿಛಂಪ, ಆವೆಮಶಿಕ್ವೇ ನೀಲರಾಜ. ವೆ೦ಗಿಯೆ ಹೆಸ್ತಿವರ್ಮ. ಪಾಲಕ್ಕದ ಉಗ್ರಂಳೆನ. ದೇವರಾಷ್ಟ್ರದ ಕುಬೇರ ಮತ್ತು ಕೌಸ್ಥಲಮರರ ಧನಂಜಯ. ಇಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಾಕಾರಿತಾರ, ಅವಮುಕ್ತ, ಕೌಸ್ಥಲನೊ ರಾಜ್ಯಗಳು ಯಾವುವು ಎ೦ಬುದು ಇನೊಲ್ಕ ತಿಳಿದಿಲ್ವ ಕೌರಾಳ ಎ೦ಬುದನ್ನು ಕೇರಲ ಎರಿದು ಓದಿ, ನೊಟರಾಜನನತ್ನಿ ಕೇರಳದ ದೆವಿರೆಯುಗಿ ಕೆಲವರು ಮಾಡಿದ್ಧಾರೆ, ಪಾಲಕ್ಕ ಎರಿಬುದು ಆರಿಧ್ರಪ್ರದೇಶದೆ ನೆಲ್ಲೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಾಲಕ್ಕಡ ಎರಿದು ಕೆಲವರೂ ಕೇರಳದ ಪಾಲಣ್ಣಾಡು ಬಂದು ಇತರರೂ ಸೂಚೆಸಿದ್ಧಾರೆ. ಅರಿತೆದುಃ ದೇವರಾತ್ರೆ ನಿಶಾಖಪಟ್ಟಣದ ಎಲನೊಚಲಿ ಎರಿದು ಕೆಲವರೆರಿದರೆ, ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಇದ ೩ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವೆನುಸ್ಸಿತ್ತಾರೆ. ಎರಂಡಪಲ್ಲಿ ಸಹ ಎಕಾಖಪಟ್ಟೆಣ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಗ್ರಾಮ. ಆದರೆ ಇದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಬಾನ್ದೇಶ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಏರೆಂಡೊಳಲ್ ಎರಿದ ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ವಾರಿಸಿದ್ಧಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳೆಲ್ಲ ಮೊವೆ೯ತೀದುಕಲ್ಲಿಯು ಇದ್ದೆ ಪುಂಳಿಶಗಳು ಎನ್ನುವುದಾದಲ್ಲಿ ಸಮುವ್ರಗುಪ್ತ ಕೇವಲ ಪಎಷೇ" ತೀರದ ತುದಿಯವರೆಗೊ ಬ೦ದು, ಅದೇ ಮಾಗ೯ವಾಗಿ ಹಿರಿದಿರುಗಿದನೆಂದು ಹೇಳಜೀಕಾಗುತ್ತೆದೆ. ಆದರೆ ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಸೊಚೆಸಿರುವರಿತೆ ಈ ರಾಜ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕೇರಳ ಮತ್ತು ಈಗಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿಯೊ ಇದ್ಭುವು ಎನುಧ್ರ ಪೆಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಸಉಂ ನೊವ೯ ತೀರದ ರಾಜ್ವಗಳಿಂದಾರಂಭಿಸಿ ದಕ್ರಿಣದ ತುದಿಯೆಲ್ಲಿದ್ದ ಚೇರರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಾವಕಬೌಮತ್ಪವನ್ನು ಸ್ಥಿರೀಕರಿಸಿ ಪಶ್ಚಿನುಕ್ಕ ತಿರುಗಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ವಬಾಲಕ ತನೈ ರಾಜಧಿವುನಿಗೆ ಹಿರಿದಿರುಗಿದನೆರಿದಶಿ ಊಹಿಸಟೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇವನ ಈ ದಿಗ್ಟಜಯದಿರಿದ ಭೀತಿಗೊರಡು. ಸರಹದ್ಧಿನ ಸಮತಟ. ಡವಾಕ, ಕಾಮರೂಪ. ನೇಪಾಲ ಮತ್ತು ಕತೃಗುಂದ ಅರಸರು ಶರಣಾದರೆಂದು ಶಾಸನ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಡವಾಕೆ ಮತ್ತು ಕತೆಕ್ರಕುಂಗಳೆನುಟ್ಸ್ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಉಳಿದ ಪ್ರೇಕೀಶಗಳು ಈಗಿನ ಬರಿಗಾಲ. ಅಸ್ಪಾಮಿನ ಉತ್ತರಭಾಗ ಮತ್ತು ನೇರಾಂ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನೊಳ ಗುಂಡಿದ್ದುವು. ಇವಲ್ಡದೆ ಮೊದ, ಆರ್ಜನಾಯೆನೆ, ಯ್ಧೇಯೆ ಮಾವ್ರಕ. ಆಭೀರ. ಪೋನ. ಸನಕಾನೀಕ. ಕಾಕ ಮತ್ತು ಖರಪಲಿಕೆ ಎರಿಬ ಜನಾಂಗಗಳ ಅಧಿಪತಿಗಳು ಸಹ ತಮ್ಮ ನಿಧೇಯತೆಯೆನ್ನು ಊಸಿದರು. ಇವುಗಳಿಂದೆಲ್ಲ ನಮಗೆ ಸ್ತೂಲವಾಗಿ ಸಮುದ)ಶಿಪ್ತನೆ ರಾಜ್ಯದ ವೃಶಾಲ್ಯ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಪರಜಾಬಿನಿಂದ ಮೊರ್ವದಲ್ಲಿ ಬರಿಗಾಲದವರೆಗೂ ಉತ್ತರದ ಹಿವರಾಲಯೆದಿಂದೆ ದಕ್ಷಿಣದ ಎರಿಧ್ಯ ಪವ೯ತದವರಗೂ ಸ್ಸೂಲವಾಗಿ ಸಕಲ ಉತ್ತರಾಪಥ ಸಮುದಗ್ರೆದಿಪ್ತನ ನೇರ ಆಡಳಿತೆಕೈ ಒಳೆಪಟ್ಟೆತ್ತು. ಅಳಿದುಳಿದ ಕುಷಾಣ. ಶೆಕ. ಮುಕುಂದ ವಬಂತಾದ ಜನಾರಿಗಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರೂ ಸಿಂಹಳದ ಆರಸನೊ ತೆಮ್ಮ ಕಪ್ಪಕಾಣೀ'ಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಆಲಾಹಾಚಾದ್ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಸಮುದಗ್ರೆಳೆಶಿಪ್ತ ಆಶ್ವಮೇಧೆಯುಗವನುಸ್ತಿ ಮಾಡಿದ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಎಲ್ಲ. ಸಮುಊನ ಕೀರ್ತಿ ಭೂಮಿಯನ್ನೆಲ್ಲ ಪ್ಯಾಪಿಸಿ ಸ್ತರ್ಗಕ್ಕೂ ಎರಿತು ಎರಿದು ಸುಎಚಿಸುಂ ಶಾಸೆನಪದೈದ ಆಧಾರದಿರಿರ ಈ ಶಾಸನ ಸಮುದಗ್ರೆಏಪ್ತನ ಮರಣಾನಂತರ ಅಸ್ತಿತ್ತಕ್ಕ ಬರಿತೆಂದು ಒರಿದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಊಹಿಸಲಾಗಿತ್ಪು ಆದರೆ ಅದು ಸರಿಯಲ್ಲವೆರಿದು ಈಗ ಸ್ಥಿರಷೆಟ್ಟಿದೆ. ಸಮುದ್ರೆಗುಪ್ತ ಅಶ್ವಮೇಧಯುಗ ವರಾಡಿದ ಕಂರುಹಾಗಿ ನಾಣ್ಯವೆಗಿಂದನಶ್ನಿ ಆಚ್ಚುಹಾಕಿಸಿದ. ಬಹಳ ದಿನಗಳಿಂದ ನಿರಿತುಹೊಆಗಿದ್ದ ಈ ಬೆಶಿಜ್ವಬೆರಾಗಾದಿಗಳನಕ್ಕಿ ಪಂನರಾರರಿಭಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ. ಸಮುಧ್ರಗುಪ್ತನನತ್ನಿ ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಭಾರತದ ನೆಮೇಲಿಯವ್ ಎ೦ದು ಕರೆದಿದ್ಧಾರೆ. ಅದರೆ ಈ ರೂಲಿಕೆ ಟೊಲಿಯೆನನಿಗೆ ಅತೀವೆವಾದ ರಾಜ್ಯದಾಹಎತ್ತು ತನ್ನ ಹಿರಿಮೆಯೆಲ್ಲಿ ಬಹಳವಾದ ನಂಬಿಕೆಯಿತ್ತು ಅದರೆ ಉಂ ಕೈಗೆಮಿಡ ದಿಗ್ಧಜಯ ಯಾತ್ತೆಯನುಲ್ಕ ಗಮನಿಸಿದಾಗ, ಅದರಲ್ಲಿಯೊ ಅವನು ದಕ್ರಿಣಾಪಥದ ಆರಸುಗಳ ಎಷಯೆದಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಿದ ನೀತಿಯನುಲ್ಕ ಕಂಡಾಗ ಅವನಿಗೆ ರಾಜ್ಯದಾಹಏರಲಿಲ್ಲವೆರಿಬುದು ಸಮುದಗ್ರೆರಿಪ್ತ ಸು. 375ರ ವರೆಗುಎ ಅಳಿದ. ಗುಪ್ತ ಜೆಯೆನ್ನು 1ನೆಯ ಚೆಪುಂಕ್ಸ್ನ ಆಲ್ವೆಕೆಯಿರಿದ ಗಣಿಸಿದಲ್ಲೆ ಸಮುದಸ್ತೂನ ಬಹುಶಃ 335ರ ವೇಳೆಗೆ ಪಟ್ಟಕ್ಕ ಬರಿದನೆಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತರೆ. ಎರಿದರೆ ಇವನು ಸುಮಾರು 35:40 ವಷ೯ಗಳ ಕಾಲ ಆಳಿದ. ಸಮುಧ್ರಗುಪ್ತನ ಅನಂತರ ಇಮ್ಮಡಿ ಚೆರಿದಗ್ರಂಕ್ಸ್ (375415) ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬರಿದೆ. ಇವನಿಗೆ ರಾಮಗುಪ್ತನೆಂಬ ಹಿರಿಯ ಸೆಹೊರಿದರನಿದ್ದೆನೆಂದೊ ಸೆಮುದ್ರೆಏಪ್ಪಂ ಆನಂತರ ಅವನೇ ಒರಿದೆರಡು ವರ್ಪ ಆಳಿದನೆಂದು ಆದರೆ ಆವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾವಕ್ಷಾಜ್ಯ ಶೆಕರ ಧಾಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಅವನು ಸೊಆಲನುಟ್ಸ್ಮ ಅನುಭೆಏಸದೇಕಾಗಿ ಬರಿದಾಗ ಅವನಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದಕ್ಷನೊ ಪರಾಕ್ರಮಶಾಲಿಯೊ ಅವನಿಗಿರಿತೆ ಕಿರಿಯನೂ ಅದ ಚರಿದ್ರಗುಪ್ತ ದೇಶದ ಆಡಳಿತೆವನುಲ್ಕ ತನೃ ಕೈಗೆ ತೆಗೆದುಕೊರಿಡು ಶಕರನುಲ್ಮ ಹೊರಊದನೆರಿದಎ ಕೆಲವರು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಹೇಯ್ದರೆ. ರಾಮಗಶಿಪ್ತನೆರಿಬ ಅರಸನ ನಾಣ್ಯಗಳು ದೊರೆತಿರುವುದುಎ ಎಶಾಖಿದತ್ತೆ ಬರೆದುದೆನ್ನೆಲಾದ ದೇನೀಚೆರಿದ್ರೆಗುಷ್ಠ ಎರಿಬ ನಾಟಕದ ಕಥೆಯೊ ಈ ಊಹೆಗೆ ಫೋಖಿ ಅಧಾರಗಳಾಗಿವೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ರಾಮಗುಪ್ತನ ಎರಡು ಶಾಸನಗಳು ಲಭೈಎವುಗಿಎ'. ಈ ಶಾಸನಗಳಿರಿದ ಅವನು ಗುಪ್ತವರಿಶಕೈ ಸೇರಿದವನೆಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ರಾಮಗುಪ್ತನ ಆಲ್ಡ್ಗಕೆಯ ಬಗೆಗೆ ಈಗಲವಿ ಸಂದೇಹಎದ್ದೇ ಇದೆಯಾದರುಎ ಇವನ ಅಸ್ತಿತ್ವವರಿತೊ ಖಚಿತವಾಗಿದೆ. ಎರಡನೆಯ ಚಂವ್ರಗುಪ್ತನ ಆಳ್ಳೆಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗುಪ್ತರ ಸಾನುಶ್ರೇಷ್ಟ್ರ ಔನ್ನತ್ಯಕ್ಕೆ ಕುರಿತು. ಇವನ ತಾಯಿ ದತ್ತಾದೇಎ. ಇವನಿಗೆ ದೇವಗುಪ್ತ ದೇವರಾಜ. ದೇವಶ್ರೀ ಎರಿಬ ಬಿರುದುಗಳು ಇದ್ದುವು. ಇವನಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ವತ್ನಿಯರು; ದ್ರುವದೇಎ ಮತ್ತು ಕುಬೇರನಾಗ. 375ರ ವೇಳೆಗೆ ರಾಜ್ಯವಾಳತೊಡಗಿದ ಈತೆನೊ ಸುವರಾರು 40 ವಷಳಗಳಚ್ಚು ಕಾಲ ಅಳಿದ. ಇವನ ತಂದೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಕ ಮತ್ತು ಕುಷಾಣ ವ೦ಶಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಕೆಲವು ಸಾಮುತರು ಸಮುದಗ್ರೆವಪ್ತನಿಗೆ ಕಪ್ಪಕಾಣಿಕೆಗಳನುಲ್ಮ ಸೆಲ್ಲಿಸಿದರೆಂದು ಮೆಆಲೆ ಹೇಳಿದೆ. ಆ ವರಿಶದ ಅರಸರನ್ನು ಸಂಸೂರ್ನಿವಾಗಿ ಸೊಆಲಿಸಿ, ಹೊಡೆದೆವೀಡಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವನಿಗೆ ಸಲ್ಪುತ್ತದೆ. ತೆಂದೆಯರಿತೆಯೆಆ ಇವನೊ ಕದನಗಳಲ್ಲಿ ಚತುರ. ತೆಂದೆಯಿರಿದ ಮುದ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಇವನು ಮತ್ತಚ್ಚು ಎಸ್ತಾರಗೊಳಿಸಿ. ತೆನ್ನ ಸಾವಪ್ಯೂದಲ್ಲಿ ಸುಝಾದ ಅಡಳಿತಏರುವರಿತೆ ಮಾಡಿದ. ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಕಾಠಿಯುವಾಡದ ಶಕೆ ಅರಸು ಇವನ ಮುಖ್ಯ ಶತ್ತು ಅವನನುಲ್ಕ್ ಸೆವಿಳೆಲಿಸಿ ಅವನ ರಾಜ್ಯವನತ್ನಿ ವಶಪಡಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಇವನು ಪ್ರಾರಂಭೆದಿರಿದಲಖ ಎಕ್ಷ್ಯತವಾದ ಯೊಆಜನೆಯೆನುಲ್ಕ ಹಾಕಿಕೊರಿಡ. ಆದಕ್ಕಿಂದೇ ಇವನು ಇತರ ಹಿಯೊ ಅರಊತನಗಳೊಡನೆ ಕ್ತಾಸಂಲುಝ ಬೆಳೆಸಿದ ಇವನ ವತ್ನಿಯುದ ಕುಬೇರನಾಗಳು ನಾಗವರಿಶೆಕ್ನ ಸೇರಿದವಳು. ಇವಳಿರಿದ ಇವನಿಗೆ ಪೋಲೀಗುಪ್ತಳೆಯಿ ಮಗಳು ಹುಟ್ಟೆದಳು. ಇವಳನುಸ್ಕ ವಾಕಾಟಕ ವರಿಶದ ಇಮ್ಮಡಿ ರುದ್ರೆಸೇನನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟು ಮರುವ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಡೌಗೊಳೆಳಿಕವಾಗಿ ವಾಕಾಟಕರ ಮತ್ತು ನಾಗರ ಯ್ಕಗಳು ಇವನ ರಾಜ್ಯದ ಮೇರೆಗೆಳಾಗಿದ್ದುಫು. ಶೆಕರೆವಿಡನೆ ಇವನು ಕಾದುವಾಗ ವಹಾಟಕರ ಬೆ೦ಬಲಎಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ನಾಗರು ಸುಲಭವಾಗಿ ಇವನ ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ನುಗ್ಗಬಹುದಾಗಿತ್ತು ಎರಿತಲೇ ವಾಕಾಟಕರೊಡನೆ ಸ್ನೇಹ ಇವನಿಗೆ ಬಹಳವಾಗಿ ಚೇಕಾಗಿತ್ತು ಇವನ ಅಳಿಯೆನಾದ ರುದ್ರಸೇನ ಬಹುಕಾಲ ಅಳದೆ ಮರಣ ಹೊರಿದಿದ. ಅವನಿಗೆ ದಿವಾಕರಸೇನ ಮತ್ತು ದಾವೆಣಂದರಸೇನ.
