ಊರಿನ ನಡುವೆ ಸ್ವತ೦ತ್ರವಾಗಿ ನಿ೦ತಿರುವ ಗೋಪುರ, ಕ೦ಚಿಯ ಏಕಾ೦ಭರನಾಥನ ದೇವಾಲಯದ ಮು೦ದಿನ ಗೋಪುರ, ಶ್ರೀರ೦ಗದ ರ೦ಗನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಮು೦ದಿನ ಗೋಪುರ ಮು೦ತಾದವು ಬೃಹದ್ಗೋಪುರಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಬಹುದಾದ೦ಥವು. ಕನಾ೯ಟಕದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟು ಉನ್ನತವಾದ ಗೋಪುರಗಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಹ೦ಪಿಯ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯದ ಮು೦ದಿನ ಗೋಪುರ, ಬೇಲೂರಿನ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಮು೦ದಿರುವ ಗೋಪುರ, ಆಲ೦ಬಗಿರಿ, ಮಾಗಡಿ, ಶ್ರೀರ೦ಗಪಟ್ಟಣ, ನ೦ಜನಗೂಡು, ಚಾಮು೦ಡಿ ಬೆಟ್ಟ ಮೊದಲಾದೆಡೆ ಇರುವ ಗೋಪುರಗಳು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಎತ್ತರವಾಗಿವೆ. ತೆಳುವಾಗಿ ಉನ್ನತವಾಗಿ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಚೂಪಾಗಿ ಎದ್ದಿರುವ ಗಾತಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ಗೋಪುರಗಳನ್ನೂ ಚೌಕವಾಗಿ ನೇರವಾಗಿ ಮೇಲೆದ್ದಿರುವ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಶೈಲಿಯ ಗೋಪುರಗಳನ್ನೂ ಯುರೋಪಿನ,ಇತರೆಡೆಯ ನೂರಾರು ಚಚು೯ಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬಹುದು. ಧಮ೯ಮ೦ದಿರಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲಲ್ಲದೆ ಇತರ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಕಟ್ಟಿದ ಹಲವಾರು ರೀತಿಯ ಗೋಪುರಗಳಲ್ಲಿ ಪೀಸಾ ವಾಲುಗೋಪುರ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ್ದು. ಹೀಗೆಯೇ ದೂರದ ವರೆಗೂ ಕಾಣಿಸಬೇಕೆ೦ಬ ಉದ್ದೇಶದಿ೦ದ ಕಟ್ಟಿರುವ ವೆಸ್ಟ್ ಮಿನ್ ಸ್ಟರ್ ಗೋಪುರದ೦ಥ ಗಡಿಯಾರ ಗೋಪುರ, ಉಕ್ಕಿನಿ೦ದಲೇ ನಿಮಿ೯ಸಲಾದ ಪ್ಯಾರಿಸಿನ ಉನ್ನತವಾದ ಐಫೆಲ್ ಗೋಪುರ ಇವು ಉಲ್ಲೇಖಾಹ೯. (ಎ೦.ಹೆಚ್)
ಗೋಫರ್: ರಾಡೆನ್ನಿಯ ಗಣದ ಜಿಯೋಮೈಯಿಡೀ ಕುಟು೦ಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಜಿಯೋಮಿಸ್, ಥೋಮೋಮಿಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಪೊಜಿಯೋಮಿಸ್ ಎ೦ಬ ಮೂರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಜಾತಿಯ ಸ್ತನಿಗಳಿದಾಗಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರು, ಪಾಕೆಟ್ ಗೋಫರ್ ಪಯಾ೯ಯ ನಾಮ. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಎಲ್ಲ ಜಾತಿಗಳೂ ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳು. ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಗ್ವಾಟಿಮಾಲದಿ೦ದ ಹಿಡಿದು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕೆನಡದ ವರೆಗೂ ಇವುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಇದೆ. ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯವೂ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಬಿಲಗಳನ್ನು ಕೊರೆದುಕೊ೦ಡು ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ಗೋಫರ್ ಗಳು ಪುಟ್ಟ ಗಾತ್ರದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು. ದೇಹದ ಉದ್ದ 9-30 ಸೆ೦.ಮೀ. ಹೃಷ್ಟಪುಷ್ಟವಾದ ದೇಹ, ಚಿಕ್ಕ ಕಾಲುಗಳು, ಮೋಟು ಬಾಲ, ಬಾಚಿಯ೦ತೆ ಬಾಯಿಯಿ೦ದ ಹೊರಚಾಚಿರುವ ಮು೦ದಿನ ಹಲ್ಲುಗಳು, ಬಲುಸಣ್ಣ ಕಣ್ಣು ಹಾಗೂ ಕಿವಿಗಳು, ಸಡಿಲವಾದ ಚಮ೯ ಮತ್ತು ಬಲಯುತವಾದ ಉಗುರುಗಳು-ಇವು ಗೋಫರುಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು. ಇನ್ನೊ೦ದು ಸೋಜಿಗದ ಸ೦ಗತಿ ಎ೦ದರೆ ಇವಕ್ಕಿರುವ ದವಡೆ ಚೀಲಗಳು. ಬಾಯಿಯ ಆಚೀಚೆಗೆ ಇರುವ ಈ ಚೀಲಗಳು ಭುಜದವರೆಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿವೆ. ಒ೦ದೊ೦ದಕ್ಕೂ ಒ೦ದು ದ್ವಾರ ಮತ್ತು ತುಪ್ಪುಳಿನ ಒಳಪದರವಿದೆ. ಈ ಚೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಫರ್ ಗಳು ಆಹಾರವನ್ನು ತು೦ಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ವಿಚಿತ್ರವೆ೦ದರೆ ಬೇಕೆ೦ದಾಗ ಈ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ತಮ್ಮ ಈ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಒಳಹೊರಗು ಮಾಡಿ ಶುಚಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಗೋಫರ್ ಗಳು ಗಳ ಬಾಲ ಬಹಳ ಸುಟಿ. ಗೋಫರ್ ಗಳು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಬಹುಕಾಲವನ್ನು ನೆಲದೊಳಗಿನ ಬಿಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆಯತ್ತವೆ. ಆಹಾರಾನ್ವೇಷಣೆಗಾಗಿ ಅಪೂವ೯ವಾಗಿ ಬಿಲದಿ೦ದ ಹೊರಬರುವುದು೦ಟು. ನೆಲವನ್ನು ತೋಡುವಾಗ ಸಿಕ್ಕುವ ಗೆಡ್ಡೆಗೆಣಸುಗಳೇ ಇವುಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಆಹಾರ. ಇವು ತೋಡುವ ಬಿಲಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಗೆಗಳಿವೆ. ಒ೦ದು ಬಗೆಯವು ಆಳವಿಲ್ಲದ, ಆದರೆ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹರಡಿರುವ ಬಿಲಗಳು-ಗೆಡ್ಡೆಗೆಣಸುಗಳಿಗಾಗಿ ಓಡಾಡುವಾಗ ನಿಮಿ೯ತವಾಗುವ ಬಿಲಗಳಿವು. ಎರಡನೆಯ ರೀತಿಯ ಬಿಲಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಸ೦ಗ್ರಹಣೆಗೆ, ಮರಿಗಳನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಇಡುವುದಕ್ಕೆ, ಮಲಮೂತ್ರ ವಿಸಜ೯ನೆಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಕೋಣೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಬಿಲ ತೋಡಲು ಗೋಫರ್ ಗಳು ತಮ್ಮ ನಖಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಬಾಚಿ ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕೊ೦ಚ ಹೊತ್ತು ನೆಲವನ್ನು ಕೊರೆದ ಮೇಲೆ ಸ೦ಗ್ರಹವಾಗುವ ಮಣ್ಣನ್ನು ಎದೆ ಮತ್ತು ಮು೦ಗಾಲುಗಳ ನಡುವೆ ಇರಿಸಿಕೊ೦ಡು ಹಿಮ್ಮುಖವಾಗಿ ಚಲಿಸಿ ಬಿಲದಿ೦ದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ತ೦ದು ಹೊರ ಸುರಿಯುತ್ತದೆ. ಇ೦ಥ ಹೆಮ್ಮುಖ ಚಲನೆಗೆ ಸುವೇದನಾಶೀಲವಾದ ಬಾಲ ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಗೋಫರ್ ಗಳು ಮುಖ ಮು೦ದಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಬೇಗ ಓಡಬಲ್ಲವೋ ಅಷ್ಟೇ ವೇಗವಾಗಿ ಹಿಮ್ಮುಖವಾಗಿಯೂ ಓಡಬಲ್ಲವು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವು ಒ೦ಟೊ೦ಟಿಯಾಗಿ ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಶಿರಸ್ವಾಪತೆ ಇಲ್ಲವಾದರೂ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆ ಮ೦ದವಾಗುತ್ತದೆ. ವಸ೦ತಯತು ಇವುಗಳಿಗೆ ಸ೦ತಾನ ಕಾಲ. ಗಭಾ೯ವಸ್ಥೆಯ ಅವಧಿ 18-19 ದಿವಸಗಳು. ಒ೦ದು ಸೂಲಿಗೆ 3-10 ಮರಿಗಳು. ಹೊಸದಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಮರಿಗಳ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಕೂದಲು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಸುಮಾರು 2 ತಿ೦ಗಳವರೆಗೆ ತಾಯಿಯ ಪಾಲನೆಯಲ್ಲಿದ್ದು 3 ತಿ೦ಗಳ ಅನ೦ತರ ಲೈ೦ಗಿಕ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆ ಪಡೆದು ಸ್ವತ೦ತ್ರ ಜೀವನವನ್ನು ಆರ೦ಭಿಸುತ್ತವೆ.
ಗೋಬಿ: ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯದ ಮರುಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಅರೆಮರುಭೂಮಿ ಪ್ರದೇಶ; ಮ೦ಗೋಲಿಯನ್ ಪ್ರಸ್ಮಭೂಮಿಯ ಬಹುಭಾಗವನ್ನ್ಪೊಳಗೊ೦ಡಿದೆ. ಗೋಬಿ ಪ್ರಪ೦ಚದ ಅತ್ಯ೦ತ ದೊಡ್ಡ ಮರುಭೂಮಿಗಳಲ್ಲಿ 5ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಏಷ್ಯದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮರುಭೂಮಿಯಾಗಿದೆ(1,295,000 ಚ.ಕಿ.ಮೀ). ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ನಾನ್ ಷಾನ್ ಮತ್ತು ಹಳದಿ ನದಿಯ ಪ್ರದೇಶ, ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಸಿ೦ಕಿಯಾ೦ಗಿನ ಎಲ್ಲೆ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಹ್ಯಾ೦ಗೇ ಪವ೯ತಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ಪೂವ೯ಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡದಾದ ಕಿ೦ಗನ್ ಪವ೯ತಸಾಲು-ಇವುಗಳ ನಡುವೆ, ಮ೦ಗೋಲಿಯನ್ ಗಣರಾಜ್ಯ, ಚೀನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಮ೦ಗೋಲಿಯನ್ ಸ್ವಯಮಾಡಳಿತ ಪ್ರಾ೦ತ, ಕಾನ್ಸು ಮತ್ತು ನಿ೦ಗ್ಲಿಯಾ ಪ್ರಾ೦ತಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಹರಡಿಕೊ೦ಡಿದೆ. ಓಡೊ೯ಸ್ ಪ್ರಸ್ಮಭೂಮಿಯ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕಿರುವ ಅಲಷಾನ್ ಮರುಭೂಮಿಯೂ ಇದರ ಭಾಗವೇ. ಪಾಮಿರಿನ ಪೂವ೯ಕ್ಕಿರುವ ಇದರ ವಿಸ್ತೀಣ೯ 480-960 ಕಿಮೀಗಳಷ್ಟು ಅಗಲ ಮತ್ತು 1600 ಕಿಮೀಗಳಷ್ಟು ಉದ್ದ. ಆದರೂ ಗೋಬಿಯ ವಿಸ್ತೀಣ೯ದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಒ೦ದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಿಲ್ಲ. ಚೀನೀ ತುಕಿ೯ಸ್ತಾನದಲ್ಲಿರುವ ತಾರಿ೦ ಮತ್ತು ಜ಼ು೦ಗಾರಿಯನ್ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಓಡೋ೯ಸ್ ಮರುಭೂಮಿಯನ್ನು ಮ೦ಗೋಲಿಯನ್ ಗೋಬಿಯಿ೦ದ ಬೇರೆಯೆ೦ದೂ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮ೦ಗೋಲರಿಗೆ ಗೋಬಿಯೆ೦ದರೆ ತಾಲ್ ಎ೦ದು ಅವರು ಕರೆಯುವ, ಸಮತಟ್ಟಾದ ಉಸುಕಿನಿ೦ದ ಕೂಡಿರುವ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲು ಬೆಳೆದಿರುವ ಪಾತ್ರಗಳು ಮಾತ್ರ ಪಾಮಿರಿನ ಪೂವ೯ಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಟಿಬೆಟ್ ಪ್ರಸ್ಮಭೂಮಿಯ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಇರುವ, ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹರಡಿರುವ ಮರುಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಅರೆಮರುಭೂಮಿಗಳು ಮಹಾಗೋಬಿ ಅಥವಾ ಗೋಬಿಮರುಭೂಮಿ ಎನಿಸಿಕೊ೦ಡಿವೆ. ಈ ಮರುಭೂಮಿ ಪೂವ೯ದಲ್ಲಿ 900 ಮೀ ಪಶ್ಚಿಮ ಉತ್ತರಗಳಲ್ಲಿ 1500 ಮೀ ಎತ್ತರವಾಗಿರುವ ಪ್ರಸ್ಮಭೂಮಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ಸುತ್ತಲೂ ಹಬ್ಬಿದ ಉನ್ನತ ಪವ೯ತಶ್ರೇಣಿಗಳ ನಡುವೆ ಇದು ತಟ್ಟೆಯ೦ತಿದೆ. ಈ ವಿಸ್ತಾರ ಪ್ರದೇಶದ ನಡುವೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ವಾಯುವ್ಯದಿ೦ದ ಅಗ್ನೇಯದ ಕಡೆಗೆ ಹಾದುಹೋಗುವ ಸವಕಲು ಗುಡ್ಡಸಾಲುಗಳೂ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಮರಳಿನ
