ಚಾಣಕ್ಯನೀತಿ

ಪ್ರಣಮ್ಯ ಶಿರಸಾ ವಿಷ್ಣುಂ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಾಧಿಪತಿಂ ಪ್ರಭುಮ್ |
ನಾನಾಶಾಸ್ತ್ರೋದ್ಧೃತಂ ವಕ್ಷ್ಯೇ ರಾಜನೀತಿಸಮುಚ್ಚಯಮ್ || ೦೧-೦೧
ಅಧೀತ್ಯೇದಂ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ನರೋ ಜಾನಾತಿ ಸತ್ತಮಃ |
ಧರ್ಮೋಪದೇಶವಿಖ್ಯಾತಂ ಕಾರ್ಯಾಕಾರ್ಯಂ ಶುಭಾಶುಭಮ್ || ೦೧-೦೨
ತದಹಂ ಸಮ್ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಲೋಕಾನಾಂ ಹಿತಕಾಮ್ಯಯಾ |
ಯೇನ ವಿಜ್ಞಾತಮಾತ್ರೇಣ ಸರ್ವಜ್ಞಾಅತ್ವಂ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ || ೦೧-೦೩
ಮೂರ್ಖಶಿಷ್ಯೋಪದೇಶೇನ ದುಷ್ಟಸ್ತ್ರೀಭರಣೇನ ಚ |
ದುಃಖಿತೈಃ ಸಮ್ಪ್ರಯೋಗೇಣ ಪಣ್ಡಿತೋಽಪ್ಯವಸೀದತಿ || ೦೧-೦೪
ದುಷ್ಟಾ ಭಾರ್ಯಾ ಶಠಂ ಮಿತ್ರಂ ಭೃತ್ಯಶ್ಚೋತ್ತರದಾಯಕಃ |
ಸಸರ್ಪೇ ಚ ಗೃಹೇ ವಾಸೋ ಮೃತ್ಯುರೇವ ನ ಸಂಶಯಃ || ೦೧-೦೫
ಆಪದರ್ಥೇ ಧನಂ ರಕ್ಷೇದ್ದಾರಾನ್ ರಕ್ಷೇದ್ಧನೈರಪಿ |
ಆತ್ಮಾನಂ ಸತತಂ ರಕ್ಷೇದ್ದಾರೈರಪಿ ಧನೈರಪಿ || ೦೧-೦೬
ಆಪದರ್ಥೇ ಧನಂ ರಕ್ಷೇಚ್ಛ್ರೀಮತಾಂ ಕುತ ಆಪದಃ |
ಕದಾಚಿಚ್ಚಲತೇ ಲಕ್ಷ್ಮೀಃ ಸಞ್ಚಿತೋಽಪಿ ವಿನಶ್ಯತಿ || ೦೧-೦೭
ಯಸ್ಮಿನ್ದೇಶೇ ನ ಸಮ್ಮಾನೋ ನ ವೃತ್ತಿರ್ನ ಚ ಬಾನ್ಧವಾಃ |
ನ ಚ ವಿದ್ಯಾಗಮೋಽಪ್ಯಸ್ತಿ ವಾಸಂ ತತ್ರ ನ ಕಾರಯೇತ್ || ೦೧-೦೮
ಧನಿಕಃ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೋ ರಾಜಾ ನದೀ ವೈದ್ಯಸ್ತು ಪಞ್ಚಮಃ |
ಪಞ್ಚ ಯತ್ರ ನ ವಿದ್ಯನ್ತೇ ನ ತತ್ರ ದಿವಸಂ ವಸೇತ್ || ೦೧-೦೯
ಲೋಕಯಾತ್ರಾ ಭಯಂ ಲಜ್ಜಾ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಂ ತ್ಯಾಗಶೀಲತಾ |
ಪಞ್ಚ ಯತ್ರ ನ ವಿದ್ಯನ್ತೇ ನ ಕುರ್ಯಾತ್ತತ್ರ ಸಂಸ್ಥಿತಿಮ್ || ೦೧-೧೦
ಜಾನೀಯಾತ್ಪ್ರೇಷಣೇ ಭೃತ್ಯಾನ್ಬಾನ್ಧವಾನ್ವ್ಯಸನಾಗಮೇ |
ಮಿತ್ರಂ ಚಾಪತ್ತಿಕಾಲೇಷು ಭಾರ್ಯಾಂ ಚ ವಿಭವಕ್ಷಯೇ || ೦೧-೧೧
ಆತುರೇ ವ್ಯಸನೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ದುರ್ಭಿಕ್ಷೇ ಶತ್ರುಸಙ್ಕಟೇ |
ರಾಜದ್ವಾರೇ ಶ್ಮಶಾನೇ ಚ ಯಸ್ತಿಷ್ಠತಿ ಸ ಬಾನ್ಧವಃ || ೦೧-೧೨
ಯೋ ಧ್ರುವಾಣಿ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಅಧ್ರುವಂ ಪರಿಷೇವತೇ |
ಧ್ರುವಾಣಿ ತಸ್ಯ ನಶ್ಯನ್ತಿ ಚಾಧ್ರುವಂ ನಷ್ಟಮೇವ ಹಿ || ೦೧-೧೩
ವರಯೇತ್ಕುಲಜಾಂ ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ವಿರೂಪಾಮಪಿ ಕನ್ಯಕಾಮ್ |
ರೂಪಶೀಲಾಂ ನ ನೀಚಸ್ಯ ವಿವಾಹಃ ಸದೃಶೇ ಕುಲೇ || ೦೧-೧೪
ನದೀನಾಂ ಶಸ್ತ್ರಪಾಣೀನಾಂನಖೀನಾಂ ಶೃಙ್ಗಿಣಾಂ ತಥಾ |
ವಿಶ್ವಾಸೋ ನೈವ ಕರ್ತವ್ಯಃ ಸ್ತ್ರೀಷು ರಾಜಕುಲೇಷು ಚ || ೦೧-೧೫
ವಿಷಾದಪ್ಯಮೃತಂ ಗ್ರಾಹ್ಯಮಮೇಧ್ಯಾದಪಿ ಕಾಞ್ಚನಮ್ |
ಅಮಿತ್ರಾದಪಿ ಸದ್ವೃತ್ತಂ ಬಾಲಾದಪಿ ಸುಭಾಷಿತಮ್ || ೦೧-೧೬
ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ದ್ವಿಗುಣ ಆಹಾರೋ ಲಜ್ಜಾ ಚಾಪಿ ಚತುರ್ಗುಣಾ |
ಸಾಹಸಂ ಷಡ್ಗುಣಂ ಚೈವ ಕಾಮಶ್ಚಾಷ್ಟಗುಣಃ ಸ್ಮೃತಃ || ೦೧-೧೭
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಅನೃತಂ ಸಾಹಸಂ ಮಾಯಾ ಮೂರ್ಖತ್ವಮತಿಲೋಭಿತಾ |
ಅಶೌಚತ್ವಂ ನಿರ್ದಯತ್ವಂ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ದೋಷಾಃ ಸ್ವಭಾವಜಾಃ || ೦೨-೦೧
ಭೋಜ್ಯಂ ಭೋಜನಶಕ್ತಿಶ್ಚ ರತಿಶಕ್ತಿರ್ವರಾಙ್ಗನಾ |
ವಿಭವೋ ದಾನಶಕ್ತಿಶ್ಚ ನಾಲ್ಪಸ್ಯ ತಪಸಃ ಫಲಮ್ || ೦೨-೦೨
ಯಸ್ಯ ಪುತ್ರೋ ವಶೀಭೂತೋ ಭಾರ್ಯಾ ಛನ್ದಾನುಗಾಮಿನೀ |
ವಿಭವೇ ಯಶ್ಚ ಸನ್ತುಷ್ಟಸ್ತಸ್ಯ ಸ್ವರ್ಗ ಇಹೈವ ಹಿ || ೦೨-೦೩
ತೇ ಪುತ್ರಾ ಯೇ ಪಿತುರ್ಭಕ್ತಾಃ ಸ ಪಿತಾ ಯಸ್ತು ಪೋಷಕಃ |
ತನ್ಮಿತ್ರಂ ಯತ್ರ ವಿಶ್ವಾಸಃ ಸಾ ಭಾರ್ಯಾ ಯತ್ರ ನಿರ್ವೃತಿಃ || ೦೨-೦೪
ಪರೋಕ್ಷೇ ಕಾರ್ಯಹನ್ತಾರಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇ ಪ್ರಿಯವಾದಿನಮ್ |
ವರ್ಜಯೇತ್ತಾದೃಶಂ ಮಿತ್ರಂ ವಿಷಕುಮ್ಭಂ ಪಯೋಮುಖಮ್ || ೦೨-೦೫
ನ ವಿಶ್ವಸೇತ್ಕುಮಿತ್ರೇ ಚ ಮಿತ್ರೇ ಚಾಪಿ ನ ವಿಶ್ವಸೇತ್ |
ಕದಾಚಿತ್ಕುಪಿತಂ ಮಿತ್ರಂ ಸರ್ವಂ ಗುಹ್ಯಂ ಪ್ರಕಾಶಯೇತ್ || ೦೨-೦೬
ಮನಸಾ ಚಿನ್ತಿತಂ ಕಾರ್ಯಂ ವಾಚಾ ನೈವ ಪ್ರಕಾಶಯೇತ್ |
ಮನ್ತ್ರೇಣ ರಕ್ಷಯೇದ್ಗೂಢಂ ಕಾರ್ಯೇ ಚಾಪಿ ನಿಯೋಜಯೇತ್ || ೦೨-೦೭
ಕಷ್ಟಂ ಚ ಖಲು ಮೂರ್ಖತ್ವಂ ಕಷ್ಟಂ ಚ ಖಲು ಯೌವನಮ್ |
ಕಷ್ಟಾತ್ಕಷ್ಟತರಂ ಚೈವ ಪರಗೇಹನಿವಾಸನಮ್ || ೦೨-೦೮
ಶೈಲೇ ಶೈಲೇ ಚ ಮಾಣಿಕ್ಯಂ ಮೌಕ್ತಿಕಂ ನ ಗಜೇ ಗಜೇ |
ಸಾಧವೋ ನ ಹಿ ಸರ್ವತ್ರ ಚನ್ದನಂ ನ ವನೇ ವನೇ || ೦೨-೦೯
ಪುತ್ರಾಶ್ಚ ವಿವಿಧೈಃ ಶೀಲೈರ್ನಿಯೋಜ್ಯಾಃ ಸತತಂ ಬುಧೈಃ |
ನೀತಿಜ್ಞಾಃ ಶೀಲಸಮ್ಪನ್ನಾ ಭವನ್ತಿ ಕುಲಪೂಜಿತಾಃ || ೦೨-೧೦
ಮಾತಾ ಶತ್ರುಃ ಪಿತಾ ವೈರೀಯಾಭ್ಯಾಂ ಬಾಲಾ ನ ಪಾಠಿತಾಃ |
ಸಭಾಮಧ್ಯೇ ನ ಶೋಭನ್ತೇ ಹಂಸಮಧ್ಯೇ ಬಕೋ ಯಥಾ || ೦೨-೧೧
ಲಾಲನಾದ್ಬಹವೋ ದೋಷಾಸ್ತಾಡನೇ ಬಹವೋ ಗುಣಾಃ |
ತಸ್ಮಾತ್ಪುತ್ರಂ ಚ ಶಿಷ್ಯಂ ಚ ತಾಡಯೇನ್ನ ತು ಲಾಲಯೇತ್ || ೦೨-೧೨
ಶ್ಲೋಕೇನ ವಾ ತದರ್ಧೇನ ತದರ್ಧಾರ್ಧಾಕ್ಷರೇಣ ವಾ |
ಅಬನ್ಧ್ಯಂ ದಿವಸಂ ಕುರ್ಯಾದ್ದಾನಾಧ್ಯಯನಕರ್ಮಭಿಃ || ೦೨-೧೩
ಕಾನ್ತಾವಿಯೋಗಃ ಸ್ವಜನಾಪಮಾನಂ
ಋಣಸ್ಯ ಶೇಷಂ ಕುನೃಪಸ್ಯ ಸೇವಾ |
ದಾರಿದ್ರ್ಯಭಾವಾದ್ವಿಮುಖಂ ಚ ಮಿತ್ರಂ
ವಿನಾಗ್ನಿನಾ ಪಞ್ಚ ದಹನ್ತಿ ಕಾಯಮ್ || ೦೨-೧೪
ನದೀತೀರೇ ಚ ಯೇ ವೃಕ್ಷಾಃ ಪರಗೇಹೇಷು ಕಾಮಿನೀ |
ಮನ್ತ್ರಹೀನಾಶ್ಚ ರಾಜಾನಃ ಶೀಘ್ರಂ ನಶ್ಯನ್ತ್ಯಸಂಶಯಮ್ || ೦೨-೧೫
ಬಲಂ ವಿದ್ಯಾ ಚ ವಿಪ್ರಾಣಾಂ ರಾಜ್ಞಾಂ ಸೈನ್ಯಂ ಬಲಂ ತಥಾ |
ಬಲಂ ವಿತ್ತಂ ಚ ವೈಶ್ಯಾನಾಂ ಶೂದ್ರಾಣಾಂ ಪಾರಿಚರ್ಯಕಮ್ || ೦೨-೧೬
ನಿರ್ಧನಂ ಪುರುಷಂ ವೇಶ್ಯಾ ಪ್ರಜಾ ಭಗ್ನಂ ನೃಪಂ ತ್ಯಜೇತ್ |
ಖಗಾ ವೀತಫಲಂ ವೃಕ್ಷಂ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಭ್ಯಾಗತೋ ಗೃಹಮ್ || ೦೨-೧೭
ಗೃಹೀತ್ವಾ ದಕ್ಷಿಣಾಂ ವಿಪ್ರಾಸ್ತ್ಯಜನ್ತಿ ಯಜಮಾನಕಮ್ |
ಪ್ರಾಪ್ತವಿದ್ಯಾ ಗುರುಂ ಶಿಷ್ಯಾ ದಗ್ಧಾರಣ್ಯಂ ಮೃಗಾಸ್ತಥಾ || ೦೨-೧೮
ದುರಾಚಾರೀ ದುರಾದೃಷ್ಟಿರ್ದುರಾವಾಸೀ ಚ ದುರ್ಜನಃ |
ಯನ್ಮೈತ್ರೀ ಕ್ರಿಯತೇ ಪುಂಭಿರ್ನರಃ ಶೀಘ್ರಂ ವಿನಶ್ಯತಿ || ೦೨-೧೯
ಸಮಾನೇ ಶೋಭತೇ ಪ್ರೀತಿಃ ರಾಜ್ಞಿ ಸೇವಾ ಚ ಶೋಭತೇ |
ವಾಣಿಜ್ಯಂ ವ್ಯವಹಾರೇಷು ದಿವ್ಯಾ ಸ್ತ್ರೀ ಶೋಭತೇ ಗೃಹೇ || ೦೨-೨೦
ಬನ್ಧನಾನಿ ಖಲು ಸನ್ತಿ ಬಹೂನಿ
ಪ್ರೇಮರಜ್ಜುಕೃತಬನ್ಧನಮನ್ಯತ್ |
ದಾರುಭೇದನಿಪುಣೋಽಪಿ ಷಡಂಘ್ರಿ-
ರ್ನಿಷ್ಕ್ರಿಯೋ ಭವತಿ ಪಂಕಜಕೋಶೇ ಷರ್ಮ|| ೦೨-೨೧
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಕಸ್ಯ ದೋಷಃ ಕುಲೇ ನಾಸ್ತಿ ವ್ಯಾಧಿನಾ ಕೋ ನ ಪೀಡಿತಃ |
ವ್ಯಸನಂ ಕೇನ ನ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಕಸ್ಯ ಸೌಖ್ಯಂ ನಿರನ್ತರಮ್ || ೦೩-೦೧
ಆಚಾರಃ ಕುಲಮಾಖ್ಯಾತಿ ದೇಶಮಾಖ್ಯಾತಿ ಭಾಷಣಮ್ |
ಸಮ್ಭ್ರಮಃ ಸ್ನೇಹಮಾಖ್ಯಾತಿ ವಪುರಾಖ್ಯಾತಿ ಭೋಜನಮ್ || ೦೩-೦೨
ಸುಕುಲೇ ಯೋಜಯೇತ್ಕನ್ಯಾಂ ಪುತ್ರಂ ವಿದ್ಯಾಸು ಯೋಜಯೇತ್ |
ವ್ಯಸನೇ ಯೋಜಯೇಚ್ಛತ್ರುಂ ಮಿತ್ರಂ ಧರ್ಮೇಣ ಯೋಜಯೇತ್ || ೦೩-೦೩
ದುರ್ಜನಸ್ಯ ಚ ಸರ್ಪಸ್ಯ ವರಂ ಸರ್ಪೋ ನ ದುರ್ಜನಃ |
ಸರ್ಪೋ ದಂಶತಿ ಕಾಲೇ ತು ದುರ್ಜನಸ್ತು ಪದೇ ಪದೇ || ೦೩-೦೪
ಏತದರ್ಥೇ ಕುಲೀನಾನಾಂ ನೃಪಾಃ ಕುರ್ವನ್ತಿ ಸಙ್ಗ್ರಹಮ್ |
ಆದಿಮಧ್ಯಾವಸಾನೇಷು ನ ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ವಿಕ್ರಿಯಾಮ್ || ೦೩-೦೫
ಪ್ರಲಯೇ ಭಿನ್ನಮರ್ಯಾದಾ ಭವನ್ತಿ ಕಿಲ ಸಾಗರಾಃ |
ಸಾಗರಾ ಭೇದಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ಪ್ರಲಯೇಽಪಿ ನ ಸಾಧವಃ || ೦೩-೦೬
ಮೂರ್ಖಸ್ತು ಪ್ರಹರ್ತವ್ಯಃ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೋ ದ್ವಿಪದಃ ಪಶುಃ |
ಭಿದ್ಯತೇ ವಾಕ್ಯ-ಶಲ್ಯೇನ ಅದೃಶಂ ಕಣ್ಟಕಂ ಯಥಾ || ೦೩-೦೭
ರೂಪಯೌವನಸಮ್ಪನ್ನಾ ವಿಶಾಲಕುಲಸಮ್ಭವಾಃ |
ವಿದ್ಯಾಹೀನಾ ನ ಶೋಭನ್ತೇ ನಿರ್ಗನ್ಧಾಃ ಕಿಂಶುಕಾ ಯಥಾ || ೦೩-೦೮
ಕೋಕಿಲಾನಾಂ ಸ್ವರೋ ರೂಪಂ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ರೂಪಂ ಪತಿವ್ರತಮ್ |
ವಿದ್ಯಾ ರೂಪಂ ಕುರೂಪಾಣಾಂ ಕ್ಷಮಾ ರೂಪಂ ತಪಸ್ವಿನಾಮ್ || ೦೩-೦೯
ತ್ಯಜೇದೇಕಂ ಕುಲಸ್ಯಾರ್ಥೇ ಗ್ರಾಮಸ್ಯಾರ್ಥೇ ಕುಲಂ ತ್ಯಜೇತ್ |
ಗ್ರಾಮಂ ಜನಪದಸ್ಯಾರ್ಥೇ ಆತ್ಮಾರ್ಥೇ ಪೃಥಿವೀಂ ತ್ಯಜೇತ್ || ೦೩-೧೦
ಉದ್ಯೋಗೇ ನಾಸ್ತಿ ದಾರಿದ್ರ್ಯಂ ಜಪತೋ ನಾಸ್ತಿ ಪಾತಕಮ್ |
ಮೌನೇನ ಕಲಹೋ ನಾಸ್ತಿ ನಾಸ್ತಿ ಜಾಗರಿತೇ ಭಯಮ್ || ೦೩-೧೧
ಅತಿರೂಪೇಣ ವಾ ಸೀತಾ ಅತಿಗರ್ವೇಣ ರಾವಣಃ |
ಅತಿದಾನಾದ್ಬಲಿರ್ಬದ್ಧೋ ಹ್ಯತಿಸರ್ವತ್ರ ವರ್ಜಯೇತ್ || ೦೩-೧೨
ಕೋ ಹಿ ಭಾರಃ ಸಮರ್ಥಾನಾಂ ಕಿಂ ದೂರಂ ವ್ಯವಸಾಯಿನಾಮ್ |
ಕೋ ವಿದೇಶಃ ಸುವಿದ್ಯಾನಾಂ ಕಃ ಪರಃ ಪ್ರಿಯವಾದಿನಾಮ್ || ೦೩-೧೩
ಏಕೇನಾಪಿ ಸುವೃಕ್ಷೇಣ ಪುಷ್ಪಿತೇನ ಸುಗನ್ಧಿನಾ |
ವಾಸಿತಂ ತದ್ವನಂ ಸರ್ವಂ ಸುಪುತ್ರೇಣ ಕುಲಂ ಯಥಾ || ೦೩-೧೪
ಏಕೇನ ಶುಷ್ಕವೃಕ್ಷೇಣ ದಹ್ಯಮಾನೇನ ವಹ್ನಿನಾ |
ದಹ್ಯತೇ ತದ್ವನಂ ಸರ್ವಂ ಕುಪುತ್ರೇಣ ಕುಲಂ ಯಥಾ || ೦೩-೧೫
ಏಕೇನಾಪಿ ಸುಪುತ್ರೇಣ ವಿದ್ಯಾಯುಕ್ತೇನ ಸಾಧುನಾ |
ಆಹ್ಲಾದಿತಂ ಕುಲಂ ಸರ್ವಂ ಯಥಾ ಚನ್ದ್ರೇಣ ಶರ್ವರೀ || ೦೩-೧೬
ಕಿಂ ಜಾತೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಪುತ್ರೈಃ ಶೋಕಸನ್ತಾಪಕಾರಕೈಃ |
ವರಮೇಕಃ ಕುಲಾಲಮ್ಬೀ ಯತ್ರ ವಿಶ್ರಾಮ್ಯತೇ ಕುಲಮ್ || ೦೩-೧೭
ಲಾಲಯೇತ್ಪಞ್ಚವರ್ಷಾಣಿ ದಶವರ್ಷಾಣಿ ತಾಡಯೇತ್ |
ಪ್ರಾಪ್ತೇ ತು ಷೋಡಶೇ ವರ್ಷೇ ಪುತ್ರೇ ಮಿತ್ರವದಾಚರೇತ್ || ೦೩-೧೮
ಉಪಸರ್ಗೇಽನ್ಯಚಕ್ರೇ ಚ ದುರ್ಭಿಕ್ಷೇ ಚ ಭಯಾವಹೇ |
ಅಸಾಧುಜನಸಮ್ಪರ್ಕೇ ಯಃ ಪಲಾಯೇತ್ಸ ಜೀವತಿ || ೦೩-೧೯
ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಮೋಕ್ಷಾಣಾಂ ಯಸ್ಯೈಕೋಽಪಿ ನ ವಿದ್ಯತೇ |
ಅಜಾಗಲಸ್ತನಸ್ಯೇವ ತಸ್ಯ ಜನ್ಮ ನಿರರ್ಥಕಮ್ || ೦೩-೨೦
ಮೂರ್ಖಾ ಯತ್ರ ನ ಪೂಜ್ಯನ್ತೇ ಧಾನ್ಯಂ ಯತ್ರ ಸುಸಞ್ಚಿತಮ್ |
ದಾಮ್ಪತ್ಯೇ ಕಲಹೋ ನಾಸ್ತಿ ತತ್ರ ಶ್ರೀಃ ಸ್ವಯಮಾಗತಾ || ೦೩-೨೧
ಅಯಮಮೃತನಿಧಾನಂ ನಾಯಕೋಽಪ್ಯೋಷಧೀನಾಂ
ಅಮೃತಮಯಶರೀರಃ ಕಾನ್ತಿಯುಕ್ತೋಽಪಿ ಚನ್ದ್ರಃ |
ಭವತಿ ವಿಗತರಶ್ಮಿರ್ಮಣ್ಡಲಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಭಾನೋಃ
ಪರಸದನನಿವಿಷ್ಟಃ ಕೋ ಲಘುತ್ವಂ ನ ಯಾತಿ ಷರ್ಮ|| ೦೩-೩೧
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಆಯುಃ ಕರ್ಮ ಚ ವಿತ್ತಂ ಚ ವಿದ್ಯಾ ನಿಧನಮೇವ ಚ |
ಪಞ್ಚೈತಾನಿ ಹಿ ಸೃಜ್ಯನ್ತೇ ಗರ್ಭಸ್ಥಸ್ಯೈವ ದೇಹಿನಃ || ೦೪-೦೧
ಸಾಧುಭ್ಯಸ್ತೇ ನಿವರ್ತನ್ತೇ ಪುತ್ರಮಿತ್ರಾಣಿ ಬಾನ್ಧವಾಃ |
ಯೇ ಚ ತೈಃ ಸಹ ಗನ್ತಾರಸ್ತದ್ಧರ್ಮಾತ್ಸುಕೃತಂ ಕುಲಮ್ || ೦೪-೦೨
ದರ್ಶನಧ್ಯಾನಸಂಸ್ಪರ್ಶೈರ್ಮತ್ಸೀ ಕೂರ್ಮೀ ಚ ಪಕ್ಷಿಣೀ |
ಶಿಶುಂ ಪಾಲಯತೇ ನಿತ್ಯಂ ತಥಾ ಸಜ್ಜನ-ಸಂಗತಿಃ || ೦೪-೦೩
ಯಾವತ್ಸ್ವಸ್ಥೋ ಹ್ಯಯಂ ದೇಹೋ ಯಾವನ್ಮೃತ್ಯುಶ್ಚ ದೂರತಃ |
ತಾವದಾತ್ಮಹಿತಂ ಕುರ್ಯಾತ್ಪ್ರಾಣಾನ್ತೇ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ || ೦೪-೦೪
ಕಾಮಧೇನುಗುಣಾ ವಿದ್ಯಾ ಹ್ಯಕಾಲೇ ಫಲದಾಯಿನೀ |
ಪ್ರವಾಸೇ ಮಾತೃಸದೃಶೀ ವಿದ್ಯಾ ಗುಪ್ತಂ ಧನಂ ಸ್ಮೃತಮ್ || ೦೪-೦೫
ಏಕೋಽಪಿ ಗುಣವಾನ್ಪುತ್ರೋ ನಿರ್ಗುಣೇನ ಶತೇನ ಕಿಮ್ |
ಏಕಶ್ಚನ್ದ್ರಸ್ತಮೋ ಹನ್ತಿ ನ ಚ ತಾರಾಃ ಸಹಸ್ರಶಃ || ೦೪-೦೬
ಮೂರ್ಖಶ್ಚಿರಾಯುರ್ಜಾತೋಽಪಿ ತಸ್ಮಾಜ್ಜಾತಮೃತೋ ವರಃ |
ಮೃತಃ ಸ ಚಾಲ್ಪದುಃಖಾಯ ಯಾವಜ್ಜೀವಂ ಜಡೋ ದಹೇತ್ || ೦೪-೦೭
ಕುಗ್ರಾಮವಾಸಃ ಕುಲಹೀನಸೇವಾ
ಕುಭೋಜನಂ ಕ್ರೋಧಮುಖೀ ಚ ಭಾರ್ಯಾ |
ಪುತ್ರಶ್ಚ ಮೂರ್ಖೋ ವಿಧವಾ ಚ ಕನ್ಯಾ
ವಿನಾಗ್ನಿನಾ ಷಟ್{}ಪ್ರದಹನ್ತಿ ಕಾಯಮ್ || ೦೪-೦೮
ಕಿಂ ತಯಾ ಕ್ರಿಯತೇ ಧೇನ್ವಾ ಯಾ ನ ದೋಗ್ಧ್ರೀ ನ ಗರ್ಭಿಣೀ |
ಕೋಽರ್ಥಃ ಪುತ್ರೇಣ ಜಾತೇನ ಯೋ ನ ವಿದ್ವಾನ್ ನ ಭಕ್ತಿಮಾನ್ || ೦೪-೦೯
ಸಂಸಾರತಾಪದಗ್ಧಾನಾಂ ತ್ರಯೋ ವಿಶ್ರಾನ್ತಿಹೇತವಃ |
ಅಪತ್ಯಂ ಚ ಕಲತ್ರಂ ಚ ಸತಾಂ ಸಙ್ಗತಿರೇವ ಚ || ೦೪-೧೦
ಸಕೃಜ್ಜಲ್ಪನ್ತಿ ರಾಜಾನಃ ಸಕೃಜ್ಜಲ್ಪನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾಃ |
ಸಕೃತ್ಕನ್ಯಾಃ ಪ್ರದೀಯನ್ತೇ ತ್ರೀಣ್ಯೇತಾನಿ ಸಕೃತ್ಸಕೃತ್ || ೦೪-೧೧
ಏಕಾಕಿನಾ ತಪೋ ದ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಪಠನಂ ಗಾಯನಂ ತ್ರಿಭಿಃ |
ಚತುರ್ಭಿರ್ಗಮನಂ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಪಞ್ಚಭಿರ್ಬಹುಭೀ ರಣಃ || ೦೪-೧೨
ಸಾ ಭಾರ್ಯಾ ಯಾ ಶುಚಿರ್ದಕ್ಷಾ ಸಾ ಭಾರ್ಯಾ ಯಾ ಪತಿವ್ರತಾ |
ಸಾ ಭಾರ್ಯಾ ಯಾ ಪತಿಪ್ರೀತಾ ಸಾ ಭಾರ್ಯಾ ಸತ್ಯವಾದಿನೀ || ೦೪-೧೩
ಅಪುತ್ರಸ್ಯ ಗೃಹಂ ಶೂನ್ಯಂ ದಿಶಃ ಶೂನ್ಯಾಸ್ತ್ವಬಾನ್ಧವಾಃ |
ಮೂರ್ಖಸ್ಯ ಹೃದಯಂ ಶೂನ್ಯಂ ಸರ್ವಶೂನ್ಯಾ ದರಿದ್ರತಾ || ೦೪-೧೪
ಅನಭ್ಯಾಸೇ ವಿಷಂ ಶಾಸ್ತ್ರಮಜೀರ್ಣೇ ಭೋಜನಂ ವಿಷಮ್ |
ದರಿದ್ರಸ್ಯ ವಿಷಂ ಗೋಷ್ಠೀ ವೃದ್ಧಸ್ಯ ತರುಣೀ ವಿಷಮ್ || ೦೪-೧೫
ತ್ಯಜೇದ್ಧರ್ಮಂ ದಯಾಹೀನಂ ವಿದ್ಯಾಹೀನಂ ಗುರುಂ ತ್ಯಜೇತ್ |
ತ್ಯಜೇತ್ಕ್ರೋಧಮುಖೀಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ನಿಃಸ್ನೇಹಾನ್ಬಾನ್ಧವಾಂಸ್ತ್ಯಜೇತ್ || ೦೪-೧೬
ಅಧ್ವಾ ಜರಾ ದೇಹವತಾಂ ಪರ್ವತಾನಾಂ ಜಲಂ ಜರಾ |
ಅಮೈಥುನಂ ಜರಾ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ವಸ್ತ್ರಾಣಾಮಾತಪೋ ಜರಾ || ೦೪-೧೭
ಇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ಸಂಯಮ್ಯ ಬಕವತ್ಪಣ್ಡಿತೋ ನರಃ |
ದೇಶಕಾಲಬಲಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸರ್ವಕಾರ್ಯಾಣಿ ಸಾಧಯೇತ್ ಷರ್ಮ|| ೦೪-೧೭
ಕಃ ಕಾಲಃ ಕಾನಿ ಮಿತ್ರಾಣಿ ಕೋ ದೇಶಃ ಕೌ ವ್ಯಯಾಗಮೌ |
ಕಶ್ಚಾಹಂ ಕಾ ಚ ಮೇ ಶಕ್ತಿರಿತಿ ಚಿನ್ತ್ಯಂ ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ || ೦೪-೧೮
ಅಗ್ನಿರ್ದೇವೋ ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ಮುನೀನಾಂ ಹೃದಿ ದೈವತಮ್ |
ಪ್ರತಿಮಾ ಸ್ವಲ್ಪಬುದ್ಧೀನಾಂ ಸರ್ವತ್ರ ಸಮದರ್ಶಿನಃ || ೦೪-೧೯
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಗುರುರಗ್ನಿರ್ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ವರ್ಣಾನಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಗುರುಃ |
ಪತಿರೇವ ಗುರುಃ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಸರ್ವಸ್ಯಾಭ್ಯಾಗತೋ ಗುರುಃ || ೦೫-೦೧
ಯಥಾ ಚತುರ್ಭಿಃ ಕನಕಂ ಪರೀಕ್ಷ್ಯತೇ
ನಿಘರ್ಷಣಚ್ಛೇದನತಾಪತಾಡನೈಃ |
ತಥಾ ಚತುರ್ಭಿಃ ಪುರುಷಃ ಪರೀಕ್ಷ್ಯತೇ
ತ್ಯಾಗೇನ ಶೀಲೇನ ಗುಣೇನ ಕರ್ಮಣಾ || ೦೫-೦೨
ತಾವದ್ಭಯೇಷು ಭೇತವ್ಯಂ ಯಾವದ್ಭಯಮನಾಗತಮ್ |
ಆಗತಂ ತು ಭಯಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ ಪ್ರಹರ್ತವ್ಯಮಶಙ್ಕಯಾ || ೦೫-೦೩
ಏಕೋದರಸಮುದ್ಭೂತಾ ಏಕನಕ್ಷತ್ರಜಾತಕಾಃ |
ನ ಭವನ್ತಿ ಸಮಾಃ ಶೀಲೇ ಯಥಾ ಬದರಕಣ್ಟಕಾಃ || ೦೫-೦೪
ಅನ್ಯಾಯಾರ್ಜಿತವಿತ್ತಪೂರ್ಣಮುದರಂ ಗರ್ವೇಣ ತುಙ್ಗಂ ಶಿರೋ
ರೇ ರೇ ಜಮ್ಬುಕ ಮುಞ್ಚ ಮುಞ್ಚ ಸಹಸಾ ನೀಚಂ ಸುನಿನ್ದ್ಯಂ ವಪುಃ ಷರ್ಮ|| ೦೫-೦೫
ನಿಃಸ್ಪೃಹೋ ನಾಧಿಕಾರೀ ಸ್ಯಾನ್ ನಾಕಾಮೋ ಮಣ್ಡನಪ್ರಿಯಃ |
ನಾವಿದಗ್ಧಃ ಪ್ರಿಯಂ ಬ್ರೂಯಾತ್ಸ್ಪಷ್ಟವಕ್ತಾ ನ ವಞ್ಚಕಃ || ೦೫-೦೫
ಮೂರ್ಖಾಣಾಂ ಪಣ್ಡಿತಾ ದ್ವೇಷ್ಯಾ ಅಧನಾನಾಂ ಮಹಾಧನಾಃ |
ಪರಾಂಗನಾ ಕುಲಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಸುಭಗಾನಾಂ ಚ ದುರ್ಭಗಾಃ || ೦೫-೦೬
ಆಲಸ್ಯೋಪಗತಾ ವಿದ್ಯಾ ಪರಹಸ್ತಗತಂ ಧನಮ್ |
ಅಲ್ಪಬೀಜಂ ಹತಂ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಹತಂ ಸೈನ್ಯಮನಾಯಕಮ್ || ೦೫-೦೭
ಅಭ್ಯಾಸಾದ್ಧಾರ್ಯತೇ ವಿದ್ಯಾ ಕುಲಂ ಶೀಲೇನ ಧಾರ್ಯತೇ |
ಗುಣೇನ ಜ್ಞಾಯತೇ ತ್ವಾರ್ಯಃ ಕೋಪೋ ನೇತ್ರೇಣ ಗಮ್ಯತೇ || ೦೫-೦೮
ವಿತ್ತೇನ ರಕ್ಷ್ಯತೇ ಧರ್ಮೋ ವಿದ್ಯಾ ಯೋಗೇನ ರಕ್ಷ್ಯತೇ |
ಮೃದುನಾ ರಕ್ಷ್ಯತೇ ಭೂಪಃ ಸತ್ಸ್ತ್ರಿಯಾ ರಕ್ಷ್ಯತೇ ಗೃಹಮ್ || ೦೫-೦೯
ಅನ್ಯಥಾ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಜ್ಞಾನಪಾಣ್ಡಿತ್ಯಮನ್ಯಥಾ |
ಅನ್ಯಥಾ ತತ್ಪದಂ ಶಾನ್ತಂ ಲೋಕಾಃ ಕ್ಲಿಶ್ಯನ್ತಿ ಚಾಹ್ನ್ಯಥಾ || ೦೫-೧೦
ದಾರಿದ್ರ್ಯನಾಶನಂ ದಾನಂ ಶೀಲಂ ದುರ್ಗತಿನಾಶನಮ್ |
ಅಜ್ಞಾನನಾಶಿನೀ ಪ್ರಜ್ಞಾ ಭಾವನಾ ಭಯನಾಶಿನೀ || ೦೫-೧೧
ನಾಸ್ತಿ ಕಾಮಸಮೋ ವ್ಯಾಧಿರ್ನಾಸ್ತಿ ಮೋಹಸಮೋ ರಿಪುಃ |
ನಾಸ್ತಿ ಕೋಪಸಮೋ ವಹ್ನಿರ್ನಾಸ್ತಿ ಜ್ಞಾನಾತ್ಪರಂ ಸುಖಮ್ || ೦೫-೧೨
ಜನ್ಮಮೃತ್ಯೂ ಹಿ ಯಾತ್ಯೇಕೋ ಭುನಕ್ತ್ಯೇಕಃ ಶುಭಾಶುಭಮ್ |
ನರಕೇಷು ಪತತ್ಯೇಕ ಏಕೋ ಯಾತಿ ಪರಾಂ ಗತಿಮ್ || ೦೫-೧೩
ತೃಣಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಃ ಸ್ವರ್ಗಸ್ತೃಣಂ ಶೂರಸ್ಯ ಜೀವಿತಮ್ |
ಜಿತಾಶಸ್ಯ ತೃಣಂ ನಾರೀ ನಿಃಸ್ಪೃಹಸ್ಯ ತೃಣಂ ಜಗತ್ || ೦೫-೧೪
ವಿದ್ಯಾ ಮಿತ್ರಂ ಪ್ರವಾಸೇ ಚ ಭಾರ್ಯಾ ಮಿತ್ರಂ ಗೃಹೇಷು ಚ |
ವ್ಯಾಧಿತಸ್ಯೌಷಧಂ ಮಿತ್ರಂ ಧರ್ಮೋ ಮಿತ್ರಂ ಮೃತಸ್ಯ ಚ || ೦೫-೧೫
ವೃಥಾ ವೃಷ್ಟಿಃ ಸಮುದ್ರೇಷು ವೃಥಾ ತೃಪ್ತಸ್ಯ ಭೋಜನಮ್ |
ವೃಥಾ ದಾನಂ ಸಮರ್ಥಸ್ಯ ವೃಥಾ ದೀಪೋ ದಿವಾಪಿ ಚ || ೦೫-೧೬
ನಾಸ್ತಿ ಮೇಘಸಮಂ ತೋಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಚಾತ್ಮಸಮಂ ಬಲಮ್ |
ನಾಸ್ತಿ ಚಕ್ಷುಃಸಮಂ ತೇಜೋ ನಾಸ್ತಿ ಧಾನ್ಯಸಮಂ ಪ್ರಿಯಮ್ || ೦೫-೧೭
ಅಧನಾ ಧನಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ವಾಚಂ ಚೈವ ಚತುಷ್ಪದಾಃ |
ಮಾನವಾಃ ಸ್ವರ್ಗಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ಮೋಕ್ಷಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ದೇವತಾಃ || ೦೫-೧೮
ಸತ್ಯೇನ ಧಾರ್ಯತೇ ಪೃಥ್ವೀ ಸತ್ಯೇನ ತಪತೇ ರವಿಃ |
ಸತ್ಯೇನ ವಾತಿ ವಾಯುಶ್ಚ ಸರ್ವಂ ಸತ್ಯೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮ್ || ೦೫-೧೯
ಚಲಾ ಲಕ್ಷ್ಮೀಶ್ಚಲಾಃ ಪ್ರಾಣಾಶ್ಚಲೇ ಜೀವಿತಮನ್ದಿರೇ |
ಚಲಾಚಲೇ ಚ ಸಂಸಾರೇ ಧರ್ಮ ಏಕೋ ಹಿ ನಿಶ್ಚಲಃ || ೦೫-೨೦
ನರಾಣಾಂ ನಾಪಿತೋ ಧೂರ್ತಃ ಪಕ್ಷಿಣಾಂ ಚೈವ ವಾಯಸಃ |
ಚತುಷ್ಪಾದಂ ಶೃಗಾಲಸ್ತು ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಧೂರ್ತಾ ಚ ಮಾಲಿನೀ || ೦೫-೨೧
ಜನಿತಾ ಚೋಪನೇತಾ ಚ ಯಸ್ತು ವಿದ್ಯಾಂ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ |
ಅನ್ನದಾತಾ ಭಯತ್ರಾತಾ ಪಞ್ಚೈತೇ ಪಿತರಃ ಸ್ಮೃತಾಃ || ೦೫-೨೨
ರಾಜಪತ್ನೀ ಗುರೋಃ ಪತ್ನೀ ಮಿತ್ರಪತ್ನೀ ತಥೈವ ಚ |
ಪತ್ನೀಮಾತಾ ಸ್ವಮಾತಾ ಚ ಪಞ್ಚೈತಾ ಮಾತರಃ ಸ್ಮೃತಾಃ || ೦೫-೨೩
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಶ್ರುತ್ವಾ ಧರ್ಮಂ ವಿಜಾನಾತಿ ಶ್ರುತ್ವಾ ತ್ಯಜತಿ ದುರ್ಮತಿಮ್ |
ಶ್ರುತ್ವಾ ಜ್ಞಾನಮವಾಪ್ನೋತಿ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮೋಕ್ಷಮವಾಪ್ನುಯಾತ್ || ೦೬-೦೧
ಪಕ್ಷಿಣಃ ಕಾಕಶ್ಚಣ್ಡಾಲಃ ಪಶೂನಾಂ ಚೈವ ಕುಕ್ಕುರಃ |
ಮುನೀನಾಂ ಪಾಪಶ್ಚಣ್ಡಾಲಃ ಸರ್ವಚಾಣ್ಡಾಲನಿನ್ದಕಃ || ೦೬-೦೨
ಭಸ್ಮನಾ ಶುದ್ಧ್ಯತೇ ಕಾಸ್ಯಂ ತಾಮ್ರಮಮ್ಲೇನ ಶುದ್ಧ್ಯತಿ |
ರಜಸಾ ಶುದ್ಧ್ಯತೇ ನಾರೀ ನದೀ ವೇಗೇನ ಶುದ್ಧ್ಯತಿ || ೦೬-೦೩
ಭ್ರಮನ್ಸಮ್ಪೂಜ್ಯತೇ ರಾಜಾ ಭ್ರಮನ್ಸಮ್ಪೂಜ್ಯತೇ ದ್ವಿಜಃ |
ಭ್ರಮನ್ಸಮ್ಪೂಜ್ಯತೇ ಯೋಗೀ ಸ್ತ್ರೀ ಭ್ರಮನ್ತೀ ವಿನಶ್ಯತಿ || ೦೬-೦೪
ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಸ್ತಸ್ಯ ಮಿತ್ರಾಣಿ ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಸ್ತಸ್ಯ ಬಾನ್ಧವಾಃ |
ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಃ ಸ ಪುಮಾ.ಣ್ಲ್ಲೋಕೇ ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಃ ಸ ಚ ಪಣ್ಡಿತಃ || ೦೬-೦೫
ತಾದೃಶೀ ಜಾಯತೇ ಬುದ್ಧಿರ್ವ್ಯವಸಾಯೋಽಪಿ ತಾದೃಶಃ |
ಸಹಾಯಾಸ್ತಾದೃಶಾ ಏವ ಯಾದೃಶೀ ಭವಿತವ್ಯತಾ || ೦೬-೦೬
ಕಾಲಃ ಪಚತಿ ಭೂತಾನಿ ಕಾಲಃ ಸಂಹರತೇ ಪ್ರಜಾಃ |
ಕಾಲಃ ಸುಪ್ತೇಷು ಜಾಗರ್ತಿ ಕಾಲೋ ಹಿ ದುರತಿಕ್ರಮಃ || ೦೬-೦೭
ನ ಪಶ್ಯತಿ ಚ ಜನ್ಮಾನ್ಧಃ ಕಾಮಾನ್ಧೋ ನೈವ ಪಶ್ಯತಿ |
ಮದೋನ್ಮತ್ತಾ ನ ಪಶ್ಯನ್ತಿ ಅರ್ಥೀ ದೋಷಂ ನ ಪಶ್ಯತಿ || ೦೬-೦೮
ಸ್ವಯಂ ಕರ್ಮ ಕರೋತ್ಯಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ತತ್ಫಲಮಶ್ನುತೇ |
ಸ್ವಯಂ ಭ್ರಮತಿ ಸಂಸಾರೇ ಸ್ವಯಂ ತಸ್ಮಾದ್ವಿಮುಚ್ಯತೇ|| ೦೬-೦೯
ರಾಜಾ ರಾಷ್ಟ್ರಕೃತಂ ಪಾಪಂ ರಾಜ್ಞಃ ಪಾಪಂ ಪುರೋಹಿತಃ |
ಭರ್ತಾ ಚ ಸ್ತ್ರೀಕೃತಂ ಪಾಪಂ ಶಿಷ್ಯಪಾಪಂ ಗುರುಸ್ತಥಾ || ೦೬-೧೦
ಋಣಕರ್ತಾ ಪಿತಾ ಶತ್ರುರ್ಮಾತಾ ಚ ವ್ಯಭಿಚಾರಿಣೀ |
ಭಾರ್ಯಾ ರೂಪವತೀ ಶತ್ರುಃ ಪುತ್ರಃ ಶತ್ರುರಪಣ್ಡಿತಃ || ೦೬-೧೧
ಲುಬ್ಧಮರ್ಥೇನ ಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ ಸ್ತಬ್ಧಮಞ್ಜಲಿಕರ್ಮಣಾ |
ಮೂರ್ಖಂ ಛನ್ದೋಽನುವೃತ್ತ್ಯಾ ಚ ಯಥಾರ್ಥತ್ವೇನ ಪಣ್ಡಿತಮ್ || ೦೬-೧೨
ವರಂ ನ ರಾಜ್ಯಂ ನ ಕುರಾಜರಾಜ್ಯಂ
ವರಂ ನ ಮಿತ್ರಂ ನ ಕುಮಿತ್ರಮಿತ್ರಮ್ |
ವರಂ ನ ಶಿಷ್ಯೋ ನ ಕುಶಿಷ್ಯಶಿಷ್ಯೋ
ವರಂ ನ ದಾರ ನ ಕುದರದಾರಃ || ೦೬-೧೩
ಕುರಾಜರಾಜ್ಯೇನ ಕುತಃ ಪ್ರಜಾಸುಖಂ
ಕುಮಿತ್ರಮಿತ್ರೇಣ ಕುತೋಽಭಿನಿರ್ವೃತಿಃ |
ಕುದಾರದಾರೈಶ್ಚ ಕುತೋ ಗೃಹೇ ರತಿಃ
ಕುಶಿಷ್ಯಶಿಷ್ಯಮಧ್ಯಾಪಯತಃ ಕುತೋ ಯಶಃ || ೦೬-೧೪
ಸಿಂಹಾದೇಕಂ ಬಕಾದೇಕಂ ಶಿಕ್ಷೇಚ್ಚತ್ವಾರಿ ಕುಕ್ಕುಟಾತ್ |
ವಾಯಸಾತ್ಪಞ್ಚ ಶಿಕ್ಷೇಚ್ಚ ಷಟ್{}ಶುನಸ್ತ್ರೀಣಿ ಗರ್ದಭಾತ್ || ೦೬-೧೫
ಪ್ರಭೂತಂ ಕಾರ್ಯಮಲ್ಪಂ ವಾ ಯನ್ನರಃ ಕರ್ತುಮಿಚ್ಛತಿ |
ಸರ್ವಾರಮ್ಭೇಣ ತತ್ಕಾರ್ಯಂ ಸಿಂಹಾದೇಕಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ || ೦೬-೧೬
ಇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ಸಂಯಮ್ಯ ರಾಗದ್ವೇಷವಿವರ್ಜಿತಃ |
ಸಮದುಃಖಸುಖಃ ಶಾನ್ತಃ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಃ ಸಾಧುರುಚ್ಯತೇ || ೦೬-೧೭
ಪ್ರತ್ಯುತ್ಥಾನಂ ಚ ಯುದ್ಧಂ ಚ ಸಂವಿಭಾಗಂ ಚ ಬನ್ಧುಷು |
ಸ್ವಯಮಾಕ್ರಮ್ಯ ಭುಕ್ತಂ ಚ ಶಿಕ್ಷೇಚ್ಚತ್ವಾರಿ ಕುಕ್ಕುಟಾತ್ || ೦೬-೧೮
ಗೂಢಮೈಥುನಚಾರಿತ್ವಂ ಕಾಲೇ ಕಾಲೇ ಚ ಸಙ್ಗ್ರಹಮ್ |
ಅಪ್ರಮತ್ತಮವಿಶ್ವಾಸಂ ಪಞ್ಚ ಶಿಕ್ಷೇಚ್ಚ ವಾಯಸಾತ್ || ೦೬-೧೯
ಬಹ್ವಾಶೀ ಸ್ವಲ್ಪಸನ್ತುಷ್ಟಃ ಸನಿದ್ರೋ ಲಘುಚೇತನಃ |
ಸ್ವಾಮಿಭಕ್ತಶ್ಚ ಶೂರಶ್ಚ ಷಡೇತೇ ಶ್ವಾನತೋ ಗುಣಾಃ || ೦೬-೨೦
ಸುಶ್ರಾನ್ತೋಽಪಿ ವಹೇದ್ಭಾರಂ ಶೀತೋಷ್ಣಂ ನ ಚ ಪಶ್ಯತಿ |
ಸನ್ತುಷ್ಟಶ್ಚರತೇ ನಿತ್ಯಂ ತ್ರೀಣಿ ಶಿಕ್ಷೇಚ್ಚ ಗರ್ದಭಾತ್ || ೦೬-೨೧
ಯ ಏತಾನ್ವಿಂಶತಿಗುಣಾನಾಚರಿಷ್ಯತಿ ಮಾನವಃ |
ಕಾರ್ಯಾವಸ್ಥಾಸು ಸರ್ವಾಸು ಅಜೇಯಃ ಸ ಭವಿಷ್ಯತಿ || ೦೬-೨೨
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಅರ್ಥನಾಶಂ ಮನಸ್ತಾಪಂ ಗೃಹೇ ದುಶ್ಚರಿತಾನಿ ಚ |
ವಞ್ಚನಂ ಚಾಪಮಾನಂ ಚ ಮತಿಮಾನ್ನ ಪ್ರಕಾಶಯೇತ್ || ೦೭-೦೧
ಧನಧಾನ್ಯಪ್ರಯೋಗೇಷು ವಿದ್ಯಾಸಙ್ಗ್ರಹಣೇ ತಥಾ |
ಆಹಾರೇ ವ್ಯವಹಾರೇ ಚ ತ್ಯಕ್ತಲಜ್ಜಃ ಸುಖೀ ಭವೇತ್ || ೦೭-೦೨
ಸನ್ತೋಷಾಮೃತತೃಪ್ತಾನಾಂ ಯತ್ಸುಖಂ ಶಾನ್ತಿರೇವ ಚ |
ನ ಚ ತದ್ಧನಲುಬ್ಧಾನಾಮಿತಶ್ಚೇತಶ್ಚ ಧಾವತಾಮ್ || ೦೭-೦೩
ಸನ್ತೋಷಸ್ತ್ರಿಷು ಕರ್ತವ್ಯಃ ಸ್ವದಾರೇ ಭೋಜನೇ ಧನೇ |
ತ್ರಿಷು ಚೈವ ನ ಕರ್ತವ್ಯೋಽಧ್ಯಯನೇ ಜಪದಾನಯೋಃ || ೦೭-೦೪
ವಿಪ್ರಯೋರ್ವಿಪ್ರವಹ್ನ್ಯೋಶ್ಚ ದಮ್ಪತ್ಯೋಃ ಸ್ವಾಮಿಭೃತ್ಯಯೋಃ |
ಅನ್ತರೇಣ ನ ಗನ್ತವ್ಯಂ ಹಲಸ್ಯ ವೃಷಭಸ್ಯ ಚ || ೦೭-೦೫
ಪಾದಾಭ್ಯಾಂ ನ ಸ್ಪೃಶೇದಗ್ನಿಂ ಗುರುಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮೇವ ಚ |
ನೈವ ಗಾಂ ನ ಕುಮಾರೀಂ ಚ ನ ವೃದ್ಧಂ ನ ಶಿಶುಂ ತಥಾ || ೦೭-೦೬
ಶಕಟಂ ಪಞ್ಚಹಸ್ತೇನ ದಶಹಸ್ತೇನ ವಾಜಿನಮ್ |
ಗಜಂ ಹಸ್ತಸಹಸ್ರೇಣ ದೇಶತ್ಯಾಗೇನ ದುರ್ಜನಮ್ || ೦೭-೦೭
ಹಸ್ತೀ ಅಙ್ಕುಶಮಾತ್ರೇಣ ವಾಜೀ ಹಸ್ತೇನ ತಾಡ್ಯತೇ |
ಶೃಙ್ಗೀ ಲಗುಡಹಸ್ತೇನ ಖಡ್ಗಹಸ್ತೇನ ದುರ್ಜನಃ || ೦೭-೦೮
ತುಷ್ಯನ್ತಿ ಭೋಜನೇ ವಿಪ್ರಾ ಮಯೂರಾ ಘನಗರ್ಜಿತೇ |
ಸಾಧವಃ ಪರಸಮ್ಪತ್ತೌ ಖಲಾಃ ಪರವಿಪತ್ತಿಷು || ೦೭-೦೯
ಅನುಲೋಮೇನ ಬಲಿನಂ ಪ್ರತಿಲೋಮೇನ ದುರ್ಜನಮ್ |
ಆತ್ಮತುಲ್ಯಬಲಂ ಶತ್ರುಂ ವಿನಯೇನ ಬಲೇನ ವಾ || ೦೭-೧೦
ಬಾಹುವೀರ್ಯಂ ಬಲಂ ರಾಜ್ಞಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಬಲೀ |
ರೂಪಯೌವನಮಾಧುರ್ಯಂ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಬಲಮನುತ್ತಮಮ್ || ೦೭-೧೧
ನಾತ್ಯನ್ತಂ ಸರಲೈರ್ಭಾವ್ಯಂ ಗತ್ವಾ ಪಶ್ಯ ವನಸ್ಥಲೀಮ್ |
ಛಿದ್ಯನ್ತೇ ಸರಲಾಸ್ತತ್ರ ಕುಬ್ಜಾಸ್ತಿಷ್ಠನ್ತಿ ಪಾದಪಾಃ || ೦೭-೧೨
ಯತ್ರೋದಕಂ ತತ್ರ ವಸನ್ತಿ ಹಂಸಾ-
ಸ್ತಥೈವ ಶುಷ್ಕಂ ಪರಿವರ್ಜಯನ್ತಿ |
ನ ಹಂಸತುಲ್ಯೇನ ನರೇಣ ಭಾವ್ಯಂ
ಪುನಸ್ತ್ಯಜನ್ತಃ ಪುನರಾಶ್ರಯನ್ತೇ || ೦೭-೧೩
ಉಪಾರ್ಜಿತಾನಾಂ ವಿತ್ತಾನಾಂ ತ್ಯಾಗ ಏವ ಹಿ ರಕ್ಷಣಮ್ |
ತಡಾಗೋದರಸಂಸ್ಥಾನಾಂ ಪರೀವಾಹ ಇವಾಮ್ಭಸಾಮ್ || ೦೭-೧೪
ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಸ್ತಸ್ಯ ಮಿತ್ರಾಣಿ ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಸ್ತಸ್ಯ ಬಾನ್ಧವಾಃ |
ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಃ ಸ ಪುಮಾ.ಣ್ಲ್ಲೋಕೇ ಯಸ್ಯಾರ್ಥಾಃ ಸ ಚ ಪಣ್ಡಿತಃ || ೦೭-೧೫
ಸ್ವರ್ಗಸ್ಥಿತಾನಾಮಿಹ ಜೀವಲೋಕೇ
ಚತ್ವಾರಿ ಚಿಹ್ನಾನಿ ವಸನ್ತಿ ದೇಹೇ |
ದಾನಪ್ರಸಂಗೋ ಮಧುರಾ ಚ ವಾಣೀ
ದೇವಾರ್ಚನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತರ್ಪಣಂ ಚ || ೦೭-೧೬
ಅತ್ಯನ್ತಕೋಪಃ ಕಟುಕಾ ಚ ವಾಣೀ
ದರಿದ್ರತಾ ಚ ಸ್ವಜನೇಷು ವೈರಮ್ |
ನೀಚಪ್ರಸಂಗಃ ಕುಲಹೀನಸೇವಾ
ಚಿಹ್ನಾನಿ ದೇಹೇ ನರಕಸ್ಥಿತಾನಾಮ್ || ೦೭-೧೭
ಗಮ್ಯತೇ ಯದಿ ಮೃಗೇನ್ದ್ರಮನ್ದಿರಂ
ಲಭ್ಯತೇ ಕರಿಕಪಾಲಮೌಕ್ತಿಕಮ್ |
ಜಮ್ಬುಕಾಲಯಗತೇ ಚ ಪ್ರಾಪ್ಯತೇ
ವತ್ಸಪುಚ್ಛಖರಚರ್ಮಖಣ್ಡನಮ್ || ೦೭-೧೮
ಶುನಃ ಪುಚ್ಛಮಿವ ವ್ಯರ್ಥಂ ಜೀವಿತಂ ವಿದ್ಯಯಾ ವಿನಾ |
ನ ಗುಹ್ಯಗೋಪನೇ ಶಕ್ತಂ ನ ಚ ದಂಶನಿವಾರಣೇ || ೦೭-೧೯
ವಾಚಾಂ ಶೌಚಂ ಚ ಮನಸಃ ಶೌಚಮಿನ್ದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹಃ |
ಸರ್ವಭೂತದಯಾಶೌಚಮೇತಚ್ಛೌಚಂ ಪರಾರ್ಥಿನಾಮ್ || ೦೭-೨೦
ಪುಷ್ಪೇ ಗನ್ಧಂ ತಿಲೇ ತೈಲಂ ಕಾಷ್ಠೇಽಗ್ನಿಂ ಪಯಸಿ ಘೃತಮ್ |
ಇಕ್ಷೌ ಗುಡಂ ತಥಾ ದೇಹೇ ಪಶ್ಯಾತ್ಮಾನಂ ವಿವೇಕತಃ || ೦೭-೨೧
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಅಧಮಾ ಧನಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ಧನಮಾನೌ ಚ ಮಧ್ಯಮಾಃ |
ಉತ್ತಮಾ ಮಾನಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ಮಾನೋ ಹಿ ಮಹತಾಂ ಧನಮ್ || ೦೮-೦೧
ಇಕ್ಷುರಾಪಃ ಪಯೋ ಮೂಲಂ ತಾಮ್ಬೂಲಂ ಫಲಮೌಷಧಮ್ |
ಭಕ್ಷಯಿತ್ವಾಪಿ ಕರ್ತವ್ಯಾಃ ಸ್ನಾನದಾನಾದಿಕಾಃ ಕ್ರಿಯಾಃ || ೦೮-೦೨
ದೀಪೋ ಭಕ್ಷಯತೇ ಧ್ವಾನ್ತಂ ಕಜ್ಜಲಂ ಚ ಪ್ರಸೂಯತೇ |
ಯದನ್ನಂ ಭಕ್ಷಯತೇ ನಿತ್ಯಂ ಜಾಯತೇ ತಾದೃಶೀ ಪ್ರಜಾ || ೦೮-೦೩
ವಿತ್ತಂ ದೇಹಿ ಗುಣಾನ್ವಿತೇಷು ಮತಿಮನ್ನಾನ್ಯತ್ರ ದೇಹಿ ಕ್ವಚಿತ್
ಪ್ರಾಪ್ತಂ ವಾರಿನಿಧೇರ್ಜಲಂ ಘನಮುಖೇ ಮಾಧುರ್ಯಯುಕ್ತಂ ಸದಾ |
ಜೀವಾನ್ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಾಂಶ್ಚ ಸಕಲಾನ್ಸಂಜೀವ್ಯ ಭೂಮಣ್ಡಲಂ
ಭೂಯಃ ಪಶ್ಯ ತದೇವ ಕೋಟಿಗುಣಿತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಮಮ್ಭೋನಿಧಿಮ್ || ೦೮-೦೪
ಚಾಣ್ಡಾಲಾನಾಂ ಸಹಸ್ರೈಶ್ಚ ಸೂರಿಭಿಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿಭಿಃ |
ಏಕೋ ಹಿ ಯವನಃ ಪ್ರೋಕ್ತೋ ನ ನೀಚೋ ಯವನಾತ್ಪರಃ || ೦೮-೦೫
ತೈಲಾಭ್ಯಙ್ಗೇ ಚಿತಾಧೂಮೇ ಮೈಥುನೇ ಕ್ಷೌರಕರ್ಮಣಿ |
ತಾವದ್ಭವತಿ ಚಾಣ್ಡಾಲೋ ಯಾವತ್ಸ್ನಾನಂ ನ ಚಾಚರೇತ್ || ೦೮-೦೬
ಅಜೀರ್ಣೇ ಭೇಷಜಂ ವಾರಿ ಜೀರ್ಣೇ ವಾರಿ ಬಲಪ್ರದಮ್ |
ಭೋಜನೇ ಚಾಮೃತಂ ವಾರಿ ಭೋಜನಾನ್ತೇ ವಿಷಾಪಹಮ್ || ೦೮-೦೭
ಹತಂ ಜ್ಞಾನಂ ಕ್ರಿಯಾಹೀನಂ ಹತಶ್ಚಾಜ್ಞಾನತೋ ನರಃ |
ಹತಂ ನಿರ್ಣಾಯಕಂ ಸೈನ್ಯಂ ಸ್ತ್ರಿಯೋ ನಷ್ಟಾ ಹ್ಯಭರ್ತೃಕಾಃ || ೦೮-೦೮
ವೃದ್ಧಕಾಲೇ ಮೃತಾ ಭಾರ್ಯಾ ಬನ್ಧುಹಸ್ತಗತಂ ಧನಮ್ |
ಭೋಜನಂ ಚ ಪರಾಧೀನಂ ತಿಸ್ರಃ ಪುಂಸಾಂ ವಿಡಮ್ಬನಾಃ || ೦೮-೦೯
ನಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ವಿನಾ ವೇದಾ ನ ಚ ದಾನಂ ವಿನಾ ಕ್ರಿಯಾ |
ನ ಭಾವೇನ ವಿನಾ ಸಿದ್ಧಿಸ್ತಸ್ಮಾದ್ಭಾವೋ ಹಿ ಕಾರಣಮ್ || ೦೮-೧೦
ನ ದೇವೋ ವಿದ್ಯತೇ ಕಾಷ್ಠೇ ನ ಪಾಷಾಣೇ ನ ಮೃಣ್ಮಯೇ |
ಭಾವೇ ಹಿ ವಿದ್ಯತೇ ದೇವಸ್ತಸ್ಮಾದ್ಭಾವೋ ಹಿ ಕಾರಣಮ್ || ೦೮-೧೧
ಕಾಷ್ಠಪಾಷಾಣಧಾತೂನಾಂ ಕೃತ್ವಾ ಭಾವೇನ ಸೇವನಮ್ |
ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಚ ತಥಾ ಸಿದ್ಧಿಸ್ತಸ್ಯ ವಿಷ್ಣುಪ್ರಸಾದತಃ || ೦೮-೧೨
ಶಾನ್ತಿತುಲ್ಯಂ ತಪೋ ನಾಸ್ತಿ ನ ಸನ್ತೋಷಾತ್ಪರಂ ಸುಖಮ್ |
ಅಪತ್ಯಂ ಚ ಕಲತ್ರಂ ಚ ಸತಾಂ ಸಙ್ಗತಿರೇವ ಚ || ೦೮-೧೪
ಗುಣೋ ಭೂಷಯತೇ ರೂಪಂ ಶೀಲಂ ಭೂಷಯತೇ ಕುಲಮ್ |
ಪ್ರಾಸಾದಶಿಖರಸ್ಥೋಽಪಿ ಕಾಕಃ ಕಿಂ ಗರುಡಾಯತೇ || ೦೮-೧೫
ನಿರ್ಗುಣಸ್ಯ ಹತಂ ರೂಪಂ ದುಃಶೀಲಸ್ಯ ಹತಂ ಕುಲಮ್ |
ಅಸಿದ್ಧಸ್ಯ ಹತಾ ವಿದ್ಯಾ ಹ್ಯಭೋಗೇನ ಹತಂ ಧನಮ್ || ೦೮-೧೬
ಶುದ್ಧಂ ಭೂಮಿಗತಂ ತೋಯಂ ಶುದ್ಧಾ ನಾರೀ ಪತಿವ್ರತಾ |
ಶುಚಿಃ ಕ್ಷೇಮಕರೋ ರಾಜಾ ಸನ್ತೋಷೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಶುಚಿಃ || ೦೮-೧೭
ಅಸನ್ತುಷ್ಟಾ ದ್ವಿಜಾ ನಷ್ಟಾಃ ಸನ್ತುಷ್ಟಾಶ್ಚ ಮಹೀಭೃತಃ |
ಸಲಜ್ಜಾ ಗಣಿಕಾ ನಷ್ಟಾ ನಿರ್ಲಜ್ಜಾಶ್ಚ ಕುಲಾಙ್ಗನಾ || ೦೮-೧೮
ಕಿಂ ಕುಲೇನ ವಿಶಾಲೇನ ವಿದ್ಯಾಹೀನೇನ ದೇಹಿನಾಮ್ |
ದುಷ್ಕುಲಂ ಚಾಪಿ ವಿದುಷೋ ದೇವೈರಪಿ ಸ ಪೂಜ್ಯತೇ || ೦೮-೧೯
ವಿದ್ವಾನ್ಪ್ರಶಸ್ಯತೇ ಲೋಕೇ ವಿದ್ವಾನ್ ಸರ್ವತ್ರ ಪೂಜ್ಯತೇ |
ವಿದ್ಯಯಾ ಲಭತೇ ಸರ್ವಂ ವಿದ್ಯಾ ಸರ್ವತ್ರ ಪೂಜ್ಯತೇ || ೦೮-೨೦
ಋಣಕರ್ತಾ ಪಿತಾ ಶತ್ರುರ್ಮಾತಾ ಚ ವ್ಯಭಿಚಾರಿಣೀ |
ಭಾರ್ಯಾ ರೂಪವತೀ ಶತ್ರುಃ ಪುತ್ರಃ ಶತ್ರುರಪಣ್ಡಿತಃ || ೦೮-೨೧
ಮಾಂಸಭಕ್ಷ್ಯೈಃ ಸುರಾಪಾನೈರ್ಮುಖೈಶ್ಚಾಕ್ಷರವರ್ಜಿತೈಃ |
ಪಶುಭಿಃ ಪುರುಷಾಕಾರೈರ್ಭಾರಾಕ್ರಾನ್ತಾ ಹಿ ಮೇದಿನೀ || ೦೮-೨೨
ಅನ್ನಹೀನೋ ದಹೇದ್ರಾಷ್ಟ್ರಂ ಮನ್ತ್ರಹೀನಶ್ಚ ಋತ್ವಿಜಃ |
ಯಜಮಾನಂ ದಾನಹೀನೋ ನಾಸ್ತಿ ಯಜ್ಞಸಮೋ ರಿಪುಃ || ೦೮-೨೩
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಮುಕ್ತಿಮಿಚ್ಛಸಿ ಚೇತ್ತಾತ ವಿಷಯಾನ್ವಿಷವತ್ತ್ಯಜ |
ಕ್ಷಮಾರ್ಜವದಯಾಶೌಚಂ ಸತ್ಯಂ ಪೀಯೂಷವತ್ಪಿಬ || ೦೯-೦೧
ಪರಸ್ಪರಸ್ಯ ಮರ್ಮಾಣಿ ಯೇ ಭಾಷನ್ತೇ ನರಾಧಮಾಃ |
ತ ಏವ ವಿಲಯಂ ಯಾನ್ತಿ ವಲ್ಮೀಕೋದರಸರ್ಪವತ್ || ೦೯-೦೨
ಗನ್ಧಃ ಸುವರ್ಣೇ ಫಲಮಿಕ್ಷುದಣ್ಡೇ
ನಾಕರಿ ಪುಷ್ಪಂ ಖಲು ಚನ್ದನಸ್ಯ |
ವಿದ್ವಾನ್{}ಧನಾಢ್ಯಶ್ಚ ನೃಪಶ್ಚಿರಾಯುಃ
ಧಾತುಃ ಪುರಾ ಕೋಽಪಿ ನ ಬುದ್ಧಿದೋಽಭೂತ್ || ೦೯-೦೩
ಸರ್ವೌಷಧೀನಾಮಮೃತಾ ಪ್ರಧಾನಾ
ಸರ್ವೇಷು ಸೌಖ್ಯೇಷ್ವಶನಂ ಪ್ರಧಾನಮ್ |
ಸರ್ವೇನ್ದ್ರಿಯಾಣಾಂ ನಯನಂ ಪ್ರಧಾನಂ
ಸರ್ವೇಷು ಗಾತ್ರೇಷು ಶಿರಃ ಪ್ರಧಾನಮ್ || ೦೯-೦೪
ದೂತೋ ನ ಸಞ್ಚರತಿ ಖೇ ನ ಚಲೇಚ್ಚ ವಾರ್ತಾ
ಪೂರ್ವಂ ನ ಜಲ್ಪಿತಮಿದಂ ನ ಚ ಸಙ್ಗಮೋಽಸ್ತಿ |
ವ್ಯೋಮ್ನಿ ಸ್ಥಿತಂ ರವಿಶಾಶಿಗ್ರಹಣಂ ಪ್ರಶಸ್ತಂ
ಜಾನಾತಿ ಯೋ ದ್ವಿಜವರಃ ಸ ಕಥಂ ನ ವಿದ್ವಾನ್ || ೦೯-೦೫
ವಿದ್ಯಾರ್ಥೀ ಸೇವಕಃ ಪಾನ್ಥಃ ಕ್ಷುಧಾರ್ತೋ ಭಯಕಾತರಃ |
ಭಾಣ್ಡಾರೀ ಪ್ರತಿಹಾರೀ ಚ ಸಪ್ತ ಸುಪ್ತಾನ್ಪ್ರಬೋಧಯೇತ್ || ೦೯-೦೬
ಅಹಿಂ ನೃಪಂ ಚ ಶಾರ್ದೂಲಂ ವೃದ್ಧಂ ಚ ಬಾಲಕಂ ತಥಾ |
ಪರಶ್ವಾನಂ ಚ ಮೂರ್ಖಂ ಚ ಸಪ್ತ ಸುಪ್ತಾನ್ನ ಬೋಧಯೇತ್ || ೦೯-೦೭
ಅರ್ಧಾಧೀತಾಶ್ಚ ಯೈರ್ವೇದಾಸ್ತಥಾ ಶೂದ್ರಾನ್ನಭೋಜನಾಃ |
ತೇ ದ್ವಿಜಾಃ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯನ್ತಿ ನಿರ್ವಿಷಾ ಇವ ಪನ್ನಗಾಃ || ೦೯-೦೮
ಯಸ್ಮಿನ್ರುಷ್ಟೇ ಭಯಂ ನಾಸ್ತಿ ತುಷ್ಟೇ ನೈವ ಧನಾಗಮಃ |
ನಿಗ್ರಹೋಽನುಗ್ರಹೋ ನಾಸ್ತಿ ಸ ರುಷ್ಟಃ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ || ೦೯-೦೯
ನಿರ್ವಿಷೇಣಾಪಿ ಸರ್ಪೇಣ ಕರ್ತವ್ಯಾ ಮಹತೀ ಫಣಾ |
ವಿಷಮಸ್ತು ನ ಚಾಪ್ಯಸ್ತು ಘಟಾಟೋಪೋ ಭಯಙ್ಕರಃ || ೦೯-೧೦
ಪ್ರಾತರ್ದ್ಯೂತಪ್ರಸಙ್ಗೇನ ಮಧ್ಯಾಹ್ನೇ ಸ್ತ್ರೀಪ್ರಸಙ್ಗತಃ |
ರಾತ್ರೌ ಚೌರಪ್ರಸಙ್ಗೇನ ಕಾಲೋ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಧೀಮತಾಮ್ || ೦೯-೧೧
ಸ್ವಹಸ್ತಗ್ರಥಿತಾ ಮಾಲಾ ಸ್ವಹಸ್ತಘೃಷ್ಟಚನ್ದನಮ್ |
ಸ್ವಹಸ್ತಲಿಖಿತಂ ಸ್ತೋತ್ರಂ ಶಕ್ರಸ್ಯಾಪಿ ಶ್ರಿಯಂ ಹರೇತ್ || ೦೯-೧೨
ಇಕ್ಷುದಣ್ಡಾಸ್ತಿಲಾಃ ಶೂದ್ರಾಃ ಕಾನ್ತಾ ಹೇಮ ಚ ಮೇದಿನೀ |
ಚನ್ದನಂ ದಧಿ ತಾಮ್ಬೂಲಂ ಮರ್ದನಂ ಗುಣವರ್ಧನಮ್ || ೦೯-೧೩
ದಹ್ಯಮಾನಾಃ ಸುತೀವ್ರೇಣ ನೀಚಾಃ ಪರಯಶೋಽಗ್ನಿನಾ
ಅಶಕ್ತಾಸ್ತತ್ಪದಂ ಗನ್ತುಂ ತತೋ ನಿನ್ದಾಂ ಪ್ರಕುರ್ವತೇ |
ದರಿದ್ರತಾ ಧೀರತಯಾ ವಿರಾಜತೇಕುವಸ್ತ್ರತಾ ಶುಭ್ರತಯಾ ವಿರಾಜತೇ
ಕದನ್ನತಾ ಚೋಷ್ಣತಯಾ ವಿರಾಜತೇ ಕುರೂಪತಾ ಶೀಲತಯಾ ವಿರಾಜತೇ || ೦೯-೧೪
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಧನಹೀನೋ ನ ಹೀನಶ್ಚ ಧನಿಕಃ ಸ ಸುನಿಶ್ಚಯಃ |
ವಿದ್ಯಾರತ್ನೇನ ಹೀನೋ ಯಃ ಸ ಹೀನಃ ಸರ್ವವಸ್ತುಷು || ೧೦-೦೧
ದೃಷ್ಟಿಪೂತಂ ನ್ಯಸೇತ್ಪಾದಂ ವಸ್ತ್ರಪೂತಂ ಪಿಬೇಜ್ಜಲಮ್ |
ಶಾಸ್ತ್ರಪೂತಂ ವದೇದ್ವಾಕ್ಯಃ ಮನಃಪೂತಂ ಸಮಾಚರೇತ್ || ೧೦-೦೨
ಸುಖಾರ್ಥೀ ಚೇತ್ತ್ಯಜೇದ್ವಿದ್ಯಾಂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥೀ ಚೇತ್ತ್ಯಜೇತ್ಸುಖಮ್ |
ಸುಖಾರ್ಥಿನಃ ಕುತೋ ವಿದ್ಯಾ ಸುಖಂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಃ ಕುತಃ || ೧೦-೦೩
ಕವಯಃ ಕಿಂ ನ ಪಶ್ಯನ್ತಿ ಕಿಂ ನ ಭಕ್ಷನ್ತಿ ವಾಯಸಾಃ |
ಮದ್ಯಪಾಃ ಕಿಂ ನ ಜಲ್ಪನ್ತಿ ಕಿಂ ನ ಕುರ್ವನ್ತಿ ಯೋಷಿತಃ || ೧೦-೦೪
ರಙ್ಕಂ ಕರೋತಿ ರಾಜಾನಂ ರಾಜಾನಂ ರಙ್ಕಮೇವ ಚ |
ಧನಿನಂ ನಿರ್ಧನಂ ಚೈವ ನಿರ್ಧನಂ ಧನಿನಂ ವಿಧಿಃ || ೧೦-೦೫
ಲುಬ್ಧಾನಾಂ ಯಾಚಕಃ ಶತ್ರುರ್ಮೂರ್ಖಾನಾಂ ಬೋಧಕೋ ರಿಪುಃ |
ಜಾರಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಪತಿಃ ಶತ್ರುಶ್ಚೌರಾಣಾಂ ಚನ್ದ್ರಮಾ ರಿಪುಃ || ೧೦-೦೬
ಯೇಷಾಂ ನ ವಿದ್ಯಾ ನ ತಪೋ ನ ದಾನಂ
ಜ್ಞಾನಂ ನ ಶೀಲಾಂ ನ ಗುಣೋ ನ ಧರ್ಮಃ |
ತೇ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕೇ ಭುವಿ ಭಾರಭೂತಾ
ಮನುಷ್ಯರೂಪೇಣ ಮೃಗಾಶ್ಚರನ್ತಿ || ೧೦-೦೭
ಅನ್ತಃಸಾರವಿಹೀನಾನಾಮುಪದೇಶೋ ನ ಜಾಯತೇ |
ಮಲಯಾಚಲಸಂಸರ್ಗಾನ್ನ ವೇಣುಶ್ಚನ್ದನಾಯತೇ || ೧೦-೦೮
ಯಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಜ್ಞಾ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ತಸ್ಯ ಕರೋತಿ ಕಿಮ್ |
ಲೋಚನಾಭ್ಯಾಂ ವಿಹೀನಸ್ಯ ದರ್ಪಣಃ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ || ೧೦-೦೯
ದುರ್ಜನಂ ಸಜ್ಜನಂ ಕರ್ತುಮುಪಾಯೋ ನಹಿ ಭೂತಲೇ |
ಅಪಾನಂ ಶಾತಧಾ ಧೌತಂ ನ ಶ್ರೇಷ್ಠಮಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭವೇತ್ || ೧೦-೧೦
ಆಪ್ತದ್ವೇಷಾದ್ಭವೇನ್ಮೃತ್ಯುಃ ಪರದ್ವೇಷಾದ್ಧನಕ್ಷಯಃ |
ರಾಜದ್ವೇಷಾದ್ಭವೇನ್ನಾಶೋ ಬ್ರಹ್ಮದ್ವೇಷಾತ್ಕುಲಕ್ಷಯಃ || ೧೦-೧೧
ವರಂ ವನಂ ವ್ಯಾಘ್ರಗಜೇನ್ದ್ರಸೇವಿತಂ
ದ್ರುಮಾಲಯಂ ಪತ್ರಫಲಾಮ್ಬುಸೇವನಮ್ |
ತೃಣೇಷು ಶಯ್ಯಾ ಶತಜೀರ್ಣವಲ್ಕಲಂ
ನ ಬನ್ಧುಮಧ್ಯೇ ಧನಹೀನಜೀವನಮ್ || ೧೦-೧೨
ವಿಪ್ರೋ ವೃಕ್ಷಸ್ತಸ್ಯ ಮೂಲಂ ಚ ಸನ್ಧ್ಯಾ
ವೇದಃ ಶಾಖಾ ಧರ್ಮಕರ್ಮಾಣಿ ಪತ್ರಮ್ |
ತಸ್ಮಾನ್ಮೂಲಂ ಯತ್ನತೋ ರಕ್ಷಣೀಯಂ
ಛಿನ್ನೇ ಮೂಲೇ ನೈವ ಶಾಖಾ ನ ಪತ್ರಮ್ || ೧೦-೧೩
ಮಾತಾ ಚ ಕಮಲಾ ದೇವೀ ಪಿತಾ ದೇವೋ ಜನಾರ್ದನಃ |
ಬಾನ್ಧವಾ ವಿಷ್ಣುಭಕ್ತಾಶ್ಚ ಸ್ವದೇಶೋ ಭುವನತ್ರಯಮ್ || ೧೦-೧೪
ಏಕವೃಕ್ಷಸಮಾರೂಢಾ ನಾನಾವರ್ಣಾ ವಿಹಙ್ಗಮಾಃ |
ಪ್ರಭಾತೇ ದಿಕ್ಷು ದಶಸು ಯಾನ್ತಿ ಕಾ ತತ್ರ ವೇದನಾ || ೧೦-೧೫
ಬುದ್ಧಿರ್ಯಸ್ಯ ಬಲಂ ತಸ್ಯ ನಿರ್ಬುದ್ಧೇಶ್ಚ ಕುತೋ ಬಲಮ್ |
ವನೇ ಸಿಂಹೋ ಯದೋನ್ಮತ್ತಃ ಮಶಕೇನ ನಿಪಾತಿತಃ || ೧೦-೧೬
ಕಾ ಚಿನ್ತಾ ಮಮ ಜೀವನೇ ಯದಿ ಹರಿರ್ವಿಶ್ವಮ್ಭರೋ ಗೀಯತೇ
ನೋ ಚೇದರ್ಭಕಜೀವನಾಯ ಜನನೀಸ್ತನ್ಯಂ ಕಥಂ ನಿರ್ಮಮೇ |
ಇತ್ಯಾಲೋಚ್ಯ ಮುಹುರ್ಮುಹುರ್ಯದುಪತೇ ಲಕ್ಷ್ಮೀಪತೇ ಕೇವಲಂ
ತ್ವತ್ಪಾದಾಮ್ಬುಜಸೇವನೇನ ಸತತಂ ಕಾಲೋ ಮಯಾ ನೀಯತೇ || ೧೦-೧೭
ಗೀರ್ವಾಣವಾಣೀಷು ವಿಶಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿ-
ಸ್ತಥಾಪಿ ಭಾಷಾನ್ತರಲೋಲುಪೋಽಹಮ್ |
ಯಥಾ ಸುಧಾಯಾಮಮರೇಷು ಸತ್ಯಾಂ
ಸ್ವರ್ಗಾಙ್ಗನಾನಾಮಧರಾಸವೇ ರುಚಿಃ || ೧೦-೧೮
ಅನ್ನಾದ್ದಶಗುಣಂ ಪಿಷ್ಟಂ ಪಿಷ್ಟಾದ್ದಶಗುಣಂ ಪಯಃ |
ಪಯಸೋಽಷ್ಟಗುಣಂ ಮಾಂಸಾಂ ಮಾಂಸಾದ್ದಶಗುಣಂ ಘೃತಮ್ || ೧೦-೧೯
ಶೋಕೇನ ರೋಗಾ ವರ್ಧನ್ತೇ ಪಯಸಾ ವರ್ಧತೇ ತನುಃ |
ಘೃತೇನ ವರ್ಧತೇ ವೀರ್ಯಂ ಮಾಂಸಾನ್ಮಾಂಸಂ ಪ್ರವರ್ಧತೇ || ೧೦-೨೦
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ದಾತೃತ್ವಂ ಪ್ರಿಯವಕ್ತೃತ್ವಂ ಧೀರತ್ವಮುಚಿತಜ್ಞತಾ |
ಅಭ್ಯಾಸೇನ ನ ಲಭ್ಯನ್ತೇ ಚತ್ವಾರಃ ಸಹಜಾ ಗುಣಾಃ || ೧೧-೦೧
ಆತ್ಮವರ್ಗಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಪರವರ್ಗಂ ಸಮಾಶ್ರಯೇತ್ |
ಸ್ವಯಮೇವ ಲಯಂ ಯಾತಿ ಯಥಾ ರಾಜಾನ್ಯಧರ್ಮತಃ || ೧೧-೦೨
ಹಸ್ತೀ ಸ್ಥೂಲತನುಃ ಸ ಚಾಙ್ಕುಶವಶಃ ಕಿಂ ಹಸ್ತಿಮಾತ್ರೋಽಙ್ಕುಶೋ
ದೀಪೇ ಪ್ರಜ್ವಲಿತೇ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ ತಮಃ ಕಿಂ ದೀಪಮಾತ್ರಂ ತಮಃ |
ವಜ್ರೇಣಾಪಿ ಹತಾಃ ಪತನ್ತಿ ಗಿರಯಃ ಕಿಂ ವಜ್ರಮಾತ್ರಂ ನಗಾ-
ಸ್ತೇಜೋ ಯಸ್ಯ ವಿರಾಜತೇ ಸ ಬಲವಾನ್ಸ್ಥೂಲೇಷು ಕಃ ಪ್ರತ್ಯಯಃ || ೧೧-೦೩
ಕಲೌ ದಶಸಹಸ್ರಾಣಿ ಹರಿಸ್ತ್ಯಜತಿ ಮೇದಿನೀಮ್ |
ತದರ್ಧಂ ಜಾಹ್ನವೀತೋಯಂ ತದರ್ಧಂ ಗ್ರಾಮದೇವತಾಃ || ೧೧-೦೪
ಗೃಹಾಸಕ್ತಸ್ಯ ನೋ ವಿದ್ಯಾ ನೋ ದಯಾ ಮಾಂಸಭೋಜಿನಃ |
ದ್ರವ್ಯಲುಬ್ಧಸ್ಯ ನೋ ಸತ್ಯಂ ಸ್ತ್ರೈಣಸ್ಯ ನ ಪವಿತ್ರತಾ || ೧೧-೦೫
ನ ದುರ್ಜನಃ ಸಾಧುದಶಾಮುಪೈತಿ
ಬಹುಪ್ರಕಾರೈರಪಿ ಶಿಕ್ಷ್ಯಮಾಣಃ |
ಆಮೂಲಸಿಕ್ತಃ ಪಯಸಾ ಘೃತೇನ
ನ ನಿಮ್ಬವೃಕ್ಷೋ ಮಧುರತ್ವಮೇತಿ || ೧೧-೦೬
ಅನ್ತರ್ಗತಮಲೋ ದುಷ್ಟಸ್ತೀರ್ಥಸ್ನಾನಶತೈರಪಿ |
ನ ಶುಧ್ಯತಿ ಯಥಾ ಭಾಣ್ಡಂ ಸುರಾಯಾ ದಾಹಿತಂ ಚ ಸತ್ || ೧೧-೦೭
ನ ವೇತ್ತಿ ಯೋ ಯಸ್ಯ ಗುಣಪ್ರಕರ್ಷಂ
ಸ ತಂ ಸದಾ ನಿನ್ದತಿ ನಾತ್ರ ಚಿತ್ರಮ್ |
ಯಥಾ ಕಿರಾತೀ ಕರಿಕುಮ್ಭಲಬ್ಧಾಂ
ಮುಕ್ತಾಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಬಿಭರ್ತಿ ಗುಞ್ಜಾಮ್ || ೧೧-೦೮
ಯೇ ತು ಸಂವತ್ಸರಂ ಪೂರ್ಣಂ ನಿತ್ಯಂ ಮೌನೇನ ಭುಞ್ಜತೇ |
ಯುಗಕೋಟಿಸಹಸ್ರಂ ತೈಃ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ || ೧೧-೦೯
ಕಾಮಕ್ರೋಧೌ ತಥಾ ಲೋಭಂ ಸ್ವಾದುಶೃಙ್ಗಾರಕೌತುಕೇ |
ಅತಿನಿದ್ರಾತಿಸೇವೇ ಚ ವಿದ್ಯಾರ್ಥೀ ಹ್ಯಷ್ಟ ವರ್ಜಯೇತ್ || ೧೧-೧೦
ಅಕೃಷ್ಟಫಲಮೂಲಾನಿ ವನವಾಸರತಿಃ ಸದಾ |
ಕುರುತೇಽಹರಹಃ ಶ್ರಾದ್ಧಮೃಷಿರ್ವಿಪ್ರಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೧-೧೧
ಏಕಾಹಾರೇಣ ಸನ್ತುಷ್ಟಃ ಷಟ್ಕರ್ಮನಿರತಃ ಸದಾ |
ಋತುಕಾಲಾಭಿಗಾಮೀ ಚ ಸ ವಿಪ್ರೋ ದ್ವಿಜ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೧-೧೨
ಲೌಕಿಕೇ ಕರ್ಮಣಿ ರತಃ ಪಶೂನಾಂ ಪರಿಪಾಲಕಃ |
ವಾಣಿಜ್ಯಕೃಷಿಕರ್ಮಾ ಯಃ ಸ ವಿಪ್ರೋ ವೈಶ್ಯ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೧-೧೩
ಲಾಕ್ಷಾದಿತೈಲನೀಲೀನಾಂ ಕೌಸುಮ್ಭಮಧುಸರ್ಪಿಷಾಮ್ |
ವಿಕ್ರೇತಾ ಮದ್ಯಮಾಂಸಾನಾಂ ಸ ವಿಪ್ರಃ ಶೂದ್ರ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೧-೧೪
ಪರಕಾರ್ಯವಿಹನ್ತಾ ಚ ದಾಮ್ಭಿಕಃ ಸ್ವಾರ್ಥಸಾಧಕಃ |
ಛಲೀ ದ್ವೇಷೀ ಮೃದುಃ ಕ್ರೂರೋ ವಿಪ್ರೋ ಮಾರ್ಜಾರ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೧-೧೫
ವಾಪೀಕೂಪತಡಾಗಾನಾಮಾರಾಮಸುರವೇಶ್ಮನಾಮ್ |
ಉಚ್ಛೇದನೇ ನಿರಾಶಙ್ಕಃ ಸ ವಿಪ್ರೋ ಮ್ಲೇಚ್ಛ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೧-೧೬
ದೇವದ್ರವ್ಯಂ ಗುರುದ್ರವ್ಯಂ ಪರದಾರಾಭಿಮರ್ಶನಮ್ |
ನಿರ್ವಾಹಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ವಿಪ್ರಶ್ಚಾಣ್ಡಾಲ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೧-೧೭
ದೇಯಂ ಭೋಜ್ಯಧನಂ ಧನಂ ಸುಕೃತಿಭಿರ್ನೋ ಸಞ್ಚಯಸ್ತಸ್ಯ ವೈ
ಶ್ರೀಕರ್ಣಸ್ಯ ಬಲೇಶ್ಚ ವಿಕ್ರಮಪತೇರದ್ಯಾಪಿ ಕೀರ್ತಿಃ ಸ್ಥಿತಾ |
ಅಸ್ಮಾಕಂ ಮಧುದಾನಭೋಗರಹಿತಂ ನಾಥಂ ಚಿರಾತ್ಸಂಚಿತಂ
ನಿರ್ವಾಣಾದಿತಿ ನೈಜಪಾದಯುಗಲಂ ಧರ್ಷನ್ತ್ಯಹೋ ಮಕ್ಷಿಕಾಃ || ೧೧-೧೮
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಸಾನನ್ದಂ ಸದನಂ ಸುತಾಸ್ತು ಸುಧಿಯಃ ಕಾನ್ತಾ ಪ್ರಿಯಾಲಾಪಿನೀ
ಇಚ್ಛಾಪೂರ್ತಿಧನಂ ಸ್ವಯೋಷಿತಿ ರತಿಃ ಸ್ವಾಜ್ಞಾಪರಾಃ ಸೇವಕಾಃ |
ಆತಿಥ್ಯಂ ಶಿವಪೂಜನಂ ಪ್ರತಿದಿನಂ ಮಿಷ್ಟಾನ್ನಪಾನಂ ಗೃಹೇ
ಸಾಧೋಃ ಸಂಗಮುಪಾಸತೇ ಚ ಸತತಂ ಧನ್ಯೋ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮಃ || ೧೨-೦೧
ಆರ್ತೇಷು ವಿಪ್ರೇಷು ದಯಾನ್ವಿತಶ್ಚ
ಯಚ್ಛ್ರದ್ಧಯಾ ಸ್ವಲ್ಪಮುಪೈತಿ ದಾನಮ್ |
ಅನನ್ತಪಾರಮುಪೈತಿರಾಜನ್
ಯದ್ದೀಯತೇ ತನ್ನ ಲಭೇದ್ದ್ವಿಜೇಭ್ಯಃ || ೧೨-೦೨
ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಂ ಸ್ವಜನೇ ದಯಾ ಪರಜನೇ ಶಾಠ್ಯಂ ಸದಾ ದುರ್ಜನೇ
ಪ್ರೀತಿಃ ಸಾಧುಜನೇ ಸ್ಮಯಃ ಖಲಜನೇ ವಿದ್ವಜ್ಜನೇ ಚಾರ್ಜವಮ್ |
ಶೌರ್ಯಂ ಶತ್ರುಜನೇ ಕ್ಷಮಾ ಗುರುಜನೇ ನಾರೀಜನೇ ಧೂರ್ತತಾ
ಇತ್ಥಂ ಯೇ ಪುರುಷಾ ಕಲಾಸು ಕುಶಲಾಸ್ತೇಷ್ವೇವ ಲೋಕಸ್ಥಿತಿಃ || ೧೨-೦೩
ಹಸ್ತೌ ದಾನವಿವರ್ಜಿತೌ ಶ್ರುತಿಪುಟೌ ಸಾರಸ್ವತದ್ರೋಹಿಣೌ
ನೇತ್ರೇ ಸಾಧುವಿಲೋಕನೇನ ರಹಿತೇ ಪಾದೌ ನ ತೀರ್ಥಂ ಗತೌ |
ಅನ್ಯಾಯಾರ್ಜಿತವಿತ್ತಪೂರ್ಣಮುದರಂ ಗರ್ವೇಣ ತುಙ್ಗಂ ಶಿರೋ
ರೇ ರೇ ಜಮ್ಬುಕ ಮುಞ್ಚ ಮುಞ್ಚ ಸಹಸಾ ನೀಚಂ ಸುನಿನ್ದ್ಯಂ ವಪುಃ || ೧೨-೦೪
ಯೇಷಾಂ ಶ್ರೀಮದ್ಯಶೋದಾಸುತಪದಕಮಲೇ ನಾಸ್ತಿ ಭಕ್ತಿರ್ನರಾಣಾಂ
ಯೇಷಾಮಾಭೀರಕನ್ಯಾಪ್ರಿಯಗುಣಕಥನೇ ನಾನುರಕ್ತಾ ರಸಜ್ಞಾ |
ಯೇಷಾಂ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಲೀಲಾಲಲಿತರಸಕಥಾಸಾದರೌ ನೈವ ಕರ್ಣೌ
ಧಿಕ್ ತಾನ್ ಧಿಕ್ ತಾನ್ ಧಿಗೇತಾನ್ ಕಥಯತಿ ಸತತಂ ಕೀರ್ತನಸ್ಥೋ ಮೃದಂಗಃ || ೧೨-೦೫
ಪತ್ರಂ ನೈವ ಯದಾ ಕರೀಲವಿಟಪೇ ದೋಷೋ ವಸನ್ತಸ್ಯ ಕಿಂ
ನೋಲೂಕೋಽಪ್ಯವಲೋಕತೇ ಯದಿ ದಿವಾ ಸೂರ್ಯಸ್ಯ ಕಿಂ ದೂಷಣಮ್ |
ವರ್ಷಾ ನೈವ ಪತನ್ತಿ ಚಾತಕಮುಖೇ ಮೇಘಸ್ಯ ಕಿಂ ದೂಷಣಂ
ಯತ್ಪೂರ್ವಂ ವಿಧಿನಾ ಲಲಾಟಲಿಖಿತಂ ತನ್ಮಾರ್ಜಿತುಂ ಕಃ ಕ್ಷಮಃ || ೧೨-೦೬
ಸತ್ಸಙ್ಗಾದ್ಭವತಿ ಹಿ ಸಾಧುನಾ ಖಲಾನಾಂ
ಸಾಧೂನಾಂ ನ ಹಿ ಖಲಸಂಗತಃ ಖಲತ್ವಮ್ |
ಆಮೋದಂ ಕುಸುಮಭವಂ ಮೃದೇವ ಧತ್ತೇ
ಮೃದ್ಗನ್ಧಂ ನಹಿ ಕುಸುಮಾನಿ ಧಾರಯನ್ತಿ || ೧೨-೦೭
ಸಾಧೂನಾಂ ದರ್ಶನಂ ಪುಣ್ಯಂ ತೀರ್ಥಭೂತಾ ಹಿ ಸಾಧವಃ |
ಕಾಲೇನ ಫಲತೇ ತೀರ್ಥಂ ಸದ್ಯಃ ಸಾಧುಸಮಾಗಮಃ || ೧೨-೦೮
ವಿಪ್ರಾಸ್ಮಿನ್ನಗರೇ ಮಹಾನ್ಕಥಯ ಕಸ್ತಾಲದ್ರುಮಾಣಾಂ ಗಣಃ
ಕೋ ದಾತಾ ರಜಕೋ ದದಾತಿ ವಸನಂ ಪ್ರಾತರ್ಗೃಹೀತ್ವಾ ನಿಶಿ |
ಕೋ ದಕ್ಷಃ ಪರವಿತ್ತದಾರಹರಣೇ ಸರ್ವೋಽಪಿ ದಕ್ಷೋ ಜನಃ
ಕಸ್ಮಾಜ್ಜೀವಸಿ ಹೇ ಸಖೇ ವಿಷಕೃಮಿನ್ಯಾಯೇನ ಜೀವಾಮ್ಯಹಮ್ || ೧೨-೦೯
ನ ವಿಪ್ರಪಾದೋದಕಕರ್ದಮಾಣಿ
ನ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಧ್ವನಿಗರ್ಜಿತಾನಿ|
ಸ್ವಾಹಾಸ್ವಧಾಕಾರವಿವರ್ಜಿತಾನಿ
ಶ್ಮಶಾನತುಲ್ಯಾನಿ ಗೃಹಾಣಿ ತಾನಿ || ೧೨-೧೦
ಸತ್ಯಂ ಮಾತಾ ಪಿತಾ ಜ್ಞಾನಂ ಧರ್ಮೋ ಭ್ರಾತಾ ದಯಾ ಸಖಾ |
ಶಾನ್ತಿಃ ಪತ್ನೀ ಕ್ಷಮಾ ಪುತ್ರಃ ಷಡೇತೇ ಮಮ ಬಾನ್ಧವಾಃ || ೧೨-೧೧
ಅನಿತ್ಯಾನಿ ಶರೀರಾಣಿ ವಿಭವೋ ನೈವ ಶಾಶ್ವತಃ |
ನಿತ್ಯಂ ಸಂನಿಹಿತೋ ಮೃತ್ಯುಃ ಕರ್ತವ್ಯೋ ಧರ್ಮಸಙ್ಗ್ರಹಃ || ೧೨-೧೨
ನಿಮನ್ತ್ರೋತ್ಸವಾ ವಿಪ್ರಾ ಗಾವೋ ನವತೃಣೋತ್ಸವಾಃ |
ಪತ್ಯುತ್ಸಾಹಯುತಾ ಭಾರ್ಯಾ ಅಹಂ ಕೃಷ್ಣಚರಣೋತ್ಸವಃ || ೧೨-೧೩
ಮಾತೃವತ್ಪರದಾರೇಷು ಪರದ್ರವ್ಯೇಷು ಲೋಷ್ಟ್ರವತ್ |
ಆತ್ಮವತ್ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಯಃ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಪಣ್ಡಿತಃ || ೧೨-೧೪
ಧರ್ಮೇ ತತ್ಪರತಾ ಮುಖೇ ಮಧುರತಾ ದಾನೇ ಸಮುತ್ಸಾಹತಾ
ಮಿತ್ರೇಽವಞ್ಚಕತಾ ಗುರೌ ವಿನಯತಾ ಚಿತ್ತೇಽತಿಮಭೀರತಾ |
ಆಚಾರೇ ಶುಚಿತಾ ಗುಣೇ ರಸಿಕತಾ ಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ವಿಜ್ಞಾನತಾ
ರೂಪೇ ಸುನ್ದರತಾ ಶಿವೇ ಭಜನತಾ ತ್ವಯ್ಯಸ್ತಿ ಭೋ ರಾಘವ || ೧೨-೧೫
ಕಾಷ್ಠಂ ಕಲ್ಪತರುಃ ಸುಮೇರುಚಲಶ್ಚಿನ್ತಾಮಣಿಃ ಪ್ರಸ್ತರಃ
ಸೂರ್ಯಾಸ್ತೀವ್ರಕರಃ ಶಶೀ ಕ್ಷಯಕರಃ ಕ್ಷಾರೋ ಹಿ ವಾರಾಂ ನಿಧಿಃ |
ಕಾಮೋ ನಷ್ಟತನುರ್ವಲಿರ್ದಿತಿಸುತೋ ನಿತ್ಯಂ ಪಶುಃ ಕಾಮಗೌ-
ರ್ನೈತಾಂಸ್ತೇ ತುಲಯಾಮಿ ಭೋ ರಘುಪತೇ ಕಸ್ಯೋಪಮಾ ದೀಯತೇ || ೧೨-೧೬
ವಿದ್ಯಾ ಮಿತ್ರಂ ಪ್ರವಾಸೇ ಚ ಭಾರ್ಯಾ ಮಿತ್ರಂ ಗೃಹೇಷು ಚ |
ವ್ಯಾಧಿತಸ್ಯೌಷಧಂ ಮಿತ್ರಂ ಧರ್ಮೋ ಮಿತ್ರಂ ಮೃತಸ್ಯ ಚ || ೧೨-೧೭
ವಿನಯಂ ರಾಜಪುತ್ರೇಭ್ಯಃ ಪಣ್ಡಿತೇಭ್ಯಃ ಸುಭಾಷಿತಮ್ |
ಅನೃತಂ ದ್ಯೂತಕಾರೇಭ್ಯಃ ಸ್ತ್ರೀಭ್ಯಃ ಶಿಕ್ಷೇತ ಕೈತವಮ್ || ೧೨-೧೮
ಅನಾಲೋಕ್ಯ ವ್ಯಯಂ ಕರ್ತಾ ಅನಾಥಃ ಕಲಹಪ್ರಿಯಃ |
ಆತುರಃ ಸರ್ವಕ್ಷೇತ್ರೇಷು ನರಃ ಶೀಘ್ರಂ ವಿನಶ್ಯತಿ || ೧೨-೧೯
ನಾಹಾರಂ ಚಿನ್ತಯೇತ್ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಧರ್ಮಮೇಕಂ ಹಿ ಚಿನ್ತಯೇತ್ |
ಆಹಾರೋ ಹಿ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಜನ್ಮನಾ ಸಹ ಜಾಯತೇ || ೧೨-೨೦
ಧನಧಾನ್ಯಪ್ರಯೋಗೇಷು ವಿದ್ಯಾಸಙ್ಗ್ರಹಣೇ ತಥಾ |
ಆಹಾರೇ ವ್ಯವಹಾರೇ ಚ ತ್ಯಕ್ತಲಜ್ಜಃ ಸುಖೀ ಭವೇತ್ || ೧೨-೨೧
ಜಲಬಿನ್ದುನಿಪಾತೇನ ಕ್ರಮಶಃ ಪೂರ್ಯತೇ ಘಟಃ |
ಸ ಹೇತುಃ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾನಾಂ ಧರ್ಮಸ್ಯ ಚ ಧನಸ್ಯ ಚ || ೧೨-೨೨
ವಯಸಃ ಪರಿಣಾಮೇಽಪಿ ಯಃ ಖಲಃ ಖಲ ಏವ ಸಃ |
ಸಮ್ಪಕ್ವಮಪಿ ಮಾಧುರ್ಯಂ ನೋಪಯಾತೀನ್ದ್ರವಾರುಣಮ್ || ೧೨-೨೩
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವೇಚ್ಚ ನರಃ ಶುಕ್ಲೇನ ಕರ್ಮಣಾ |
ನ ಕಲ್ಪಮಪಿ ಕಷ್ಟೇನ ಲೋಕದ್ವಯವಿರೋಧಿನಾ || ೧೩-೦೧
ಗತೇ ಶೋಕೋ ನ ಕರ್ತವ್ಯೋ ಭವಿಷ್ಯಂ ನೈವ ಚಿನ್ತಯೇತ್ |
ವರ್ತಮಾನೇನ ಕಾಲೇನ ವರ್ತಯನ್ತಿ ವಿಚಕ್ಷಣಾಃ || ೧೩-೦೨
ಸ್ವಭಾವೇನ ಹಿ ತುಷ್ಯನ್ತಿ ದೇವಾಃ ಸತ್ಪುರುಷಾಃ ಪಿತಾ |
ಜ್ಞಾತಯಃ ಸ್ನಾನಪಾನಾಭ್ಯಾಂ ವಾಕ್ಯದಾನೇನ ಪಣ್ಡಿತಾಃ || ೧೩-೦೩
ಅಹೋ ಬತ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ಚರಿತಾನಿ ಮಹಾತ್ಮನಾಮ್ |
ಲಕ್ಷ್ಮೀಂ ತೃಣಾಯ ಮನ್ಯನ್ತೇ ತದ್ಭಾರೇಣ ನಮನ್ತಿ ಚ || ೧೩-೦೪
ಯಸ್ಯ ಸ್ನೇಹೋ ಭಯಂ ತಸ್ಯ ಸ್ನೇಹೋ ದುಃಖಸ್ಯ ಭಾಜನಮ್ |
ಸ್ನೇಹಮೂಲಾನಿ ದುಃಖಾನಿ ತಾನಿ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ವಸೇತ್ ಸುಖಮ್ || ೧೩-೦೫
ಅನಾಗತವಿಧಾತಾ ಚ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನಮತಿಸ್ತಥಾ |
ದ್ವಾವೇತೌ ಸುಖಮೇಧೇತೇ ಯದ್ಭವಿಷ್ಯೋ ವಿನಶ್ಯತಿ || ೧೩-೦೬
ಅನಾಗತವಿಧಾತಾ ಚ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನಮತಿಸ್ತಥಾ |
ದ್ವಾವೇತೌ ಸುಖಮೇಧೇತೇ ಯದ್ಭವಿಷ್ಯೋ ವಿನಶ್ಯತಿ || ೧೩-೦೭
ರಾಜ್ಞಿ ಧರ್ಮಿಣಿ ಧರ್ಮಿಷ್ಠಾಃ ಪಾಪೇ ಪಾಪಾಃ ಸಮೇ ಸಮಾಃ |
ರಾಜಾನಮನುವರ್ತನ್ತೇ ಯಥಾ ರಾಜಾ ತಥಾ ಪ್ರಜಾಃ || ೧೩-೦೮
ಜೀವನ್ತಂ ಮೃತವನ್ಮನ್ಯೇ ದೇಹಿನಂ ಧರ್ಮವರ್ಜಿತಮ್ |
ಮೃತೋ ಧರ್ಮೇಣ ಸಂಯುಕ್ತೋ ದೀರ್ಘಜೀವೀ ನ ಸಂಶಯಃ|| ೧೩-೦೯
ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಮೋಕ್ಷಾಣಾಂ ಯಸ್ಯೈಕೋಽಪಿ ನ ವಿದ್ಯತೇ |
ಅಜಾಗಲಸ್ತನಸ್ಯೇವ ತಸ್ಯ ಜನ್ಮ ನಿರರ್ಥಕಮ್ || ೧೩-೧೦
ಬನ್ಧಾಯ ವಿಷಯಾಸಙ್ಗೋ ಮುಕ್ತ್ಯೈ ನಿರ್ವಿಷಯಂ ಮನಃ |
ಮನ ಏವ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಕಾರಣಂ ಬನ್ಧಮೋಕ್ಷಯೋಃ || ೧೩-೧೨
ಮನ ಏವ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಕಾರಣಂ ಬನ್ಧಮೋಕ್ಷಯೋಃ |
ಬನ್ಧಾಯ ವಿಷಯಾಸಙ್ಗೋ ಮುಕ್ತಯೈ ನಿರ್ವಿಷಯಂ ಮನಃ || ೧೩-೧೨
ದೇಹಾಭಿಮಾನೇ ಗಲಿತಂ ಜ್ಞಾನೇನ ಪರಮಾತ್ಮನಿ |
ಯತ್ರ ಯತ್ರ ಮನೋ ಯಾತಿ ತತ್ರ ತತ್ರ ಸಮಾಧಯಃ || ೧೩-೧೩
ಈಪ್ಸಿತಂ ಮನಸಃ ಸರ್ವಂ ಕಸ್ಯ ಸಮ್ಪದ್ಯತೇ ಸುಖಮ್ |
ದೈವಾಯತ್ತಂ ಯತಃ ಸರ್ವಂ ತಸ್ಮಾತ್ಸನ್ತೋಷಮಾಶ್ರಯೇತ್ || ೧೩-೧೪
ಯಥಾ ಧೇನುಸಹಸ್ರೇಷು ವತ್ಸೋ ಗಚ್ಛತಿ ಮಾತರಮ್ |
ತಥಾ ಯಚ್ಚ ಕೃತಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾರಮನುಗಚ್ಛತಿ || ೧೩-೧೫
ಅನವಸ್ಥಿತಕಾರ್ಯಸ್ಯ ನ ಜನೇ ನ ವನೇ ಸುಖಮ್ |
ಜನೋ ದಹತಿ ಸಂಸರ್ಗಾದ್ವನಂ ಸಂಗವಿವರ್ಜನಾತ್ || ೧೩-೧೬
ಖನಿತ್ವಾ ಹಿ ಖನಿತ್ರೇಣ ಭೂತಲೇ ವಾರಿ ವಿನ್ದತಿ |
ತಥಾ ಗುರುಗತಾಂ ವಿದ್ಯಾಂ ಶುಶ್ರೂಷುರಧಿಗಚ್ಛತಿ || ೧೩-೧೭
ಕರ್ಮಾಯತ್ತಂ ಫಲಂ ಪುಂಸಾಂ ಬುದ್ಧಿಃ ಕರ್ಮಾನುಸಾರಿಣೀ |
ತಥಾಪಿ ಸುಧಿಯಶ್ಚಾರ್ಯಾ ಸುವಿಚಾರ್ಯೈವ ಕುರ್ವತೇ || ೧೩-೧೮
ಸನ್ತೋಷಸ್ತ್ರಿಷು ಕರ್ತವ್ಯಃ ಸ್ವದಾರೇ ಭೋಜನೇ ಧನೇ |
ತ್ರಿಷು ಚೈವ ನ ಕರ್ತವ್ಯೋಽಧ್ಯಯನೇ ಜಪದಾನಯೋಃ || ೧೩-೧೯
ಏಕಾಕ್ಷರಪ್ರದಾತಾರಂ ಯೋ ಗುರುಂ ನಾಭಿವನ್ದತೇ |
ಶ್ವಾನಯೋನಿಶತಂ ಗತ್ವಾ ಚಾಣ್ಡಾಲೇಷ್ವಭಿಜಾಯತೇ || ೧೩-೨೦
ಯುಗಾನ್ತೇ ಪ್ರಚಲೇನ್ಮೇರುಃ ಕಲ್ಪಾನ್ತೇ ಸಪ್ತ ಸಾಗರಾಃ |
ಸಾಧವಃ ಪ್ರತಿಪನ್ನಾರ್ಥಾನ್ನ ಚಲನ್ತಿ ಕದಾಚನ || ೧೩-೨೧
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ತ್ರೀಣಿ ರತ್ನಾನಿ ಜಲಮನ್ನಂ ಸುಭಾಷಿತಮ್ |
ಮೂಢೈಃ ಪಾಷಾಣಖಣ್ಡೇಷು ರತ್ನಸಂಜ್ಞಾ ವಿಧೀಯತೇ || ೧೪-೦೧
ಆತ್ಮಾಪರಾಧವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಫಲಾನ್ಯೇತಾನಿ ದೇಹಿನಾಮ್ |
ದಾರಿದ್ರ್ಯದುಃಖರೋಗಾಣಿ ಬನ್ಧನವ್ಯಸನಾನಿ ಚ || ೧೪-೦೨
ಪುನರ್ವಿತ್ತಂ ಪುನರ್ಮಿತ್ರಂ ಪುನರ್ಭಾರ್ಯಾ ಪುನರ್ಮಹೀ |
ಏತತ್ಸರ್ವಂ ಪುನರ್ಲಭ್ಯಂ ನ ಶರೀರಂ ಪುನಃ ಪುನಃ || ೧೪-೦೩
ಬಹೂನಾಂ ಚೈವ ಸತ್ತ್ವಾನಾಂ ಸಮವಾಯೋ ರಿಪುಞ್ಜಯಃ |
ವರ್ಷಾಧಾರಾಧರೋ ಮೇಘಸ್ತೃಣೈರಪಿ ನಿವಾರ್ಯತೇ || ೧೪-೦೪
ಜಲೇ ತೈಲಂ ಖಲೇ ಗುಹ್ಯಂ ಪಾತ್ರೇ ದಾನಂ ಮನಾಗಪಿ |
ಪ್ರಾಜ್ಞೇ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಸ್ವಯಂ ಯಾತಿ ವಿಸ್ತಾರಂ ವಸ್ತುಶಕ್ತಿತಃ || ೧೪-೦೫
ಧರ್ಮಾಖ್ಯಾನೇ ಶ್ಮಶಾನೇ ಚ ರೋಗಿಣಾಂ ಯಾ ಮತಿರ್ಭವೇತ್ |
ಸಾ ಸರ್ವದೈವ ತಿಷ್ಠೇಚ್ಚೇತ್ಕೋ ನ ಮುಚ್ಯೇತ ಬನ್ಧನಾತ್ || ೧೪-೦೬
ಉತ್ಪನ್ನಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿರ್ಭವತಿ ಯಾದೃಶೀ |
ತಾದೃಶೀ ಯದಿ ಪೂರ್ವಂ ಸ್ಯಾತ್ಕಸ್ಯ ನ ಸ್ಯಾನ್ಮಹೋದಯಃ || ೧೪-೦೭
ದಾನೇ ತಪಸಿ ಶೌರ್ಯೇ ವಾ ವಿಜ್ಞಾನೇ ವಿನಯೇ ನಯೇ |
ವಿಸ್ಮಯೋ ನಹಿ ಕರ್ತವ್ಯೋ ಬಹುರತ್ನಾ ವಸುನ್ಧರಾ || ೧೪-೦೮
ದೂರಸ್ಥೋಽಪಿ ನ ದೂರಸ್ಥೋ ಯೋ ಯಸ್ಯ ಮನಸಿ ಸ್ಥಿತಃ |
ಯೋ ಯಸ್ಯ ಹೃದಯೇ ನಾಸ್ತಿ ಸಮೀಪಸ್ಥೋಽಪಿ ದೂರತಃ || ೧೪-೦೯
ಯಸ್ಮಾಚ್ಚ ಪ್ರಿಯಮಿಚ್ಛೇತ್ತು ತಸ್ಯ ಬ್ರೂಯಾತ್ಸದಾ ಪ್ರಿಯಮ್ |
ವ್ಯಾಧೋ ಮೃಗವಧಂ ಕರ್ತುಂ ಗೀತಂ ಗಾಯತಿ ಸುಸ್ವರಮ್ || ೧೪-೧೦
ಅತ್ಯಾಸನ್ನಾ ವಿನಾಶಾಯ ದೂರಸ್ಥಾ ನ ಫಲಪ್ರದಾ |
ಸೇವ್ಯತಾಂ ಮಧ್ಯಭಾವೇನ ರಾಜಾ ವಹ್ನಿರ್ಗುರುಃ ಸ್ತ್ರಿಯಃ || ೧೪-೧೧
ಅಗ್ನಿರಾಪಃ ಸ್ತ್ರಿಯೋ ಮೂರ್ಖಾಃ ಸರ್ಪಾ ರಾಜಕುಲಾನಿ ಚ |
ನಿತ್ಯಂ ಯತ್ನೇನ ಸೇವ್ಯಾನಿ ಸದ್ಯಃ ಪ್ರಾಣಹರಾಣಿ ಷಟ್ || ೧೪-೧೨
ಸ ಜೀವತಿ ಗುಣಾ ಯಸ್ಯ ಯಸ್ಯ ಧರ್ಮಃ ಸ ಜೀವತಿ |
ಗುಣಧರ್ಮವಿಹೀನಸ್ಯ ಜೀವಿತಂ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜನಮ್ || ೧೪-೧೩
ಯದೀಚ್ಛಸಿ ವಶೀಕರ್ತುಂ ಜಗದೇಕೇನ ಕರ್ಮಣಾ |
ಪುರಾ ಪಞ್ಚದಶಾಸ್ಯೇಭ್ಯೋ ಗಾಂ ಚರನ್ತೀ ನಿವಾರಯ || ೧೪-೧೪
ಪ್ರಸ್ತಾವಸದೃಶಂ ವಾಕ್ಯಂ ಪ್ರಭಾವಸದೃಶಂ ಪ್ರಿಯಮ್ |
ಆತ್ಮಶಕ್ತಿಸಮಂ ಕೋಪಂ ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಸ ಪಣ್ಡಿತಃ || ೧೪-೧೫
ಏಕ ಏವ ಪದಾರ್ಥಸ್ತು ತ್ರಿಧಾ ಭವತಿ ವೀಕ್ಷಿತಃ |
ಕುಣಪಂ ಕಾಮಿನೀ ಮಾಂಸಂ ಯೋಗಿಭಿಃ ಕಾಮಿಭಿಃ ಶ್ವಭಿಃ || ೧೪-೧೬
ಸುಸಿದ್ಧಮೌಷಧಂ ಧರ್ಮಂ ಗೃಹಚ್ಛಿದ್ರಂ ಚ ಮೈಥುನಮ್ |
ಕುಭುಕ್ತಂ ಕುಶ್ರುತಂ ಚೈವ ಮತಿಮಾನ್ನ ಪ್ರಕಾಶಯೇತ್ || ೧೪-೧೭
ತಾವನ್ಮೌನೇನ ನೀಯನ್ತೇ ಕೋಕಿಲೈಶ್ಚೈವ ವಾಸರಾಃ |
ಯಾವತ್ಸರ್ವಜನಾನನ್ದದಾಯಿನೀ ವಾಕ್ಪ್ರವರ್ತತೇ || ೧೪-೧೮
ಧರ್ಮಂ ಧನಂ ಚ ಧಾನ್ಯಂ ಚ ಗುರೋರ್ವಚನಮೌಷಧಮ್ |
ಸುಗೃಹೀತಂ ಚ ಕರ್ತವ್ಯಮನ್ಯಥಾ ತು ನ ಜೀವತಿ || ೧೪-೧೯
ತ್ಯಜ ದುರ್ಜನಸಂಸರ್ಗಂ ಭಜ ಸಾಧುಸಮಾಗಮಮ್ |
ಕುರು ಪುಣ್ಯಮಹೋರಾತ್ರಂ ಸ್ಮರ ನಿತ್ಯಮನಿತ್ಯತಃ || ೧೪-೨೦
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಯಸ್ಯ ಚಿತ್ತಂ ದ್ರವೀಭೂತಂ ಕೃಪಯಾ ಸರ್ವಜನ್ತುಷು |
ತಸ್ಯ ಜ್ಞಾನೇನ ಮೋಕ್ಷೇಣ ಕಿಂ ಜಟಾಭಸ್ಮಲೇಪನೈಃ || ೧೫-೦೧
ಏಕಮಪ್ಯಕ್ಷರಂ ಯಸ್ತು ಗುರುಃ ಶಿಷ್ಯಂ ಪ್ರಬೋಧಯೇತ್ |
ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ನಾಸ್ತಿ ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಯದ್ದತ್ತ್ವಾ ಸೋಽನೃಣೀ ಭವೇತ್ || ೧೫-೦೨
ಖಲಾನಾಂ ಕಣ್ಟಕಾನಾಂ ಚ ದ್ವಿವಿಧೈವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ |
ಉಪಾನನ್ಮುಖಭಙ್ಗೋ ವಾ ದೂರತೋ ವಾ ವಿಸರ್ಜನಮ್ || ೧೫-೦೨
ಕುಚೈಲಿನಂ ದನ್ತಮಲೋಪಧಾರಿಣಂ
ಬಹ್ವಾಶಿನಂ ನಿಷ್ಠುರಭಾಷಿಣಂ ಚ |
ಸೂರ್ಯೋದಯೇ ಚಾಸ್ತಮಿತೇ ಶಯಾನಂ
ವಿಮುಞ್ಚತಿ ಶ್ರೀರ್ಯದಿ ಚಕ್ರಪಾಣಿಃ || ೧೫-೦೪
ತ್ಯಜನ್ತಿ ಮಿತ್ರಾಣಿ ಧನೈರ್ವಿಹೀನಂ
ಪುತ್ರಾಶ್ಚ ದಾರಾಶ್ಚ ಸುಹೃಜ್ಜನಾಶ್ಚ |
ತಮರ್ಥವನ್ತಂ ಪುನರಾಶ್ರಯನ್ತಿ
ಅರ್ಥೋ ಹಿ ಲೋಕೇ ಮನುಷ್ಯಸ್ಯ ಬನ್ಧುಃ || ೧೫-೦೫
ಅನ್ಯಾಯೋಪಾರ್ಜಿತಂ ದ್ರವ್ಯಂ ದಶ ವರ್ಷಾಣಿ ತಿಷ್ಠತಿ |
ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಚೈಕಾದಶೇ ವರ್ಷೇ ಸಮೂಲಂ ತದ್ವಿನಶ್ಯತಿ || ೧೫-೦೬
ಅಯುಕ್ತಂ ಸ್ವಾಮಿನೋ ಯುಕ್ತಂ ಯುಕ್ತಂ ನೀಚಸ್ಯ ದೂಷಣಮ್ |
ಅಮೃತಂ ರಾಹವೇ ಮೃತ್ಯುರ್ವಿಷಂ ಶಙ್ಕರಭೂಷಣಮ್ || ೧೫-೦೭
ತದ್ಭೋಜನಂ ಯದ್ದ್ವಿಜಭುಕ್ತಶೇಷಂ
ತತ್ಸೌಹೃದಂ ಯತ್ಕ್ರಿಯತೇ ಪರಸ್ಮಿನ್ |
ಸಾ ಪ್ರಾಜ್ಞತಾ ಯಾ ನ ಕರೋತಿ ಪಾಪಂ
ದಮ್ಭಂ ವಿನಾ ಯಃ ಕ್ರಿಯತೇ ಸ ಧರ್ಮಃ || ೧೫-೦೮
ಮಣಿರ್ಲುಣ್ಠತಿ ಪಾದಾಗ್ರೇ ಕಾಚಃ ಶಿರಸಿ ಧಾರ್ಯತೇ |
ಕ್ರಯವಿಕ್ರಯವೇಲಾಯಾಂ ಕಾಚಃ ಕಾಚೋ ಮಣಿರ್ಮಣಿಃ || ೧೫-೦೯
ಅನನ್ತಶಾಸ್ತ್ರಂ ಬಹುಲಾಶ್ಚ ವಿದ್ಯಾಃ
ಸ್ವಲ್ಪಶ್ಚ ಕಾಲೋ ಬಹುವಿಘ್ನತಾ ಚ |
ಯತ್ಸಾರಭೂತಂ ತದುಪಾಸನೀಯಾಂ
ಹಂಸೋ ಯಥಾ ಕ್ಷೀರಮಿವಾಮ್ಬುಮಧ್ಯಾತ್ || ೧೫-೧೦
ದೂರಾಗತಂ ಪಥಿ ಶ್ರಾನ್ತಂ ವೃಥಾ ಚ ಗೃಹಮಾಗತಮ್ |
ಅನರ್ಚಯಿತ್ವಾ ಯೋ ಭುಙ್ಕ್ತೇ ಸ ವೈ ಚಾಣ್ಡಾಲ ಉಚ್ಯತೇ || ೧೫-೧೧
ಪಠನ್ತಿ ಚತುರೋ ವೇದಾನ್ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಾಣ್ಯನೇಕಶಃ |
ಆತ್ಮಾನಂ ನೈವ ಜಾನನ್ತಿ ದರ್ವೀ ಪಾಕರಸಂ ಯಥಾ || ೧೫-೧೨
ಧನ್ಯಾ ದ್ವಿಜಮಯೀ ನೌಕಾ ವಿಪರೀತಾ ಭವಾರ್ಣವೇ |
ತರನ್ತ್ಯಧೋಗತಾಃ ಸರ್ವೇ ಉಪರಿಷ್ಠಾಃ ಪತನ್ತ್ಯಧಃ || ೧೫-೧೩
ಅಯಮಮೃತನಿಧಾನಂ ನಾಯಕೋಽಪ್ಯೋಷಧೀನಾಮ್
ಅಮೃತಮಯಶರೀರಃ ಕಾನ್ತಿಯುಕ್ತೋಽಪಿ ಚನ್ದ್ರಃ |
ಭವತಿವಿಗತರಶ್ಮಿರ್ಮಣ್ಡಲಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಭಾನೋಃ
ಪರಸದನನಿವಿಷ್ಟಃ ಕೋ ಲಘುತ್ವಂ ನ ಯಾತಿ || ೧೫-೧೪
ಅಲಿರಯಂ ನಲಿನೀದಲಮಧ್ಯಗಃ
ಕಮಲಿನೀಮಕರನ್ದಮದಾಲಸಃ |
ವಿಧಿವಶಾತ್ಪರದೇಶಮುಪಾಗತಃ
ಕುಟಜಪುಷ್ಪರಸಂ ಬಹು ಮನ್ಯತೇ || ೧೫-೧೫
ಪೀತಃ ಕ್ರುದ್ಧೇನ ತಾತಶ್ಚರಣತಲಹತೋ ವಲ್ಲಭೋ ಯೇನ ರೋಷಾ
ದಾಬಾಲ್ಯಾದ್ವಿಪ್ರವರ್ಯೈಃ ಸ್ವವದನವಿವರೇ ಧಾರ್ಯತೇ ವೈರಿಣೀ ಮೇ |
ಗೇಹಂ ಮೇ ಛೇದಯನ್ತಿ ಪ್ರತಿದಿವಸಮುಮಾಕಾನ್ತಪೂಜಾನಿಮಿತ್ತಂ
ತಸ್ಮಾತ್ಖಿನ್ನಾ ಸದಾಹಂ ದ್ವಿಜಕುಲನಿಲಯಂ ನಾಥ ಯುಕ್ತಂ ತ್ಯಜಾಮಿ || ೧೫-೧೬
ಉರ್ವ್ಯಾಂ ಕೋಽಪಿ ಮಹೀಧರೋ ಲಘುತರೋ ದೋರ್ಭ್ಯಾಂ ಧೃತೋ
ಲೀಲಯಾ ತೇನ ತ್ವಂ ದಿವಿ ಭೂತಲೇ ಚ ಸತತಂ ಗೋವರ್ಧನೋ ಗೀಯಸೇ |
ತ್ವಾಂ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಧರಂ ವಹಾಮಿ ಕುಚಯೋರಗ್ರೇ ನ ತದ್ಗಣ್ಯತೇ
ಕಿಂ ವಾ ಕೇಶವ ಭಾಷಣೇನ ಬಹುನಾ ಪುಣ್ಯೈರ್ಯಶೋ ಲಭ್ಯತೇ || ೧೫-೧೮
ಉರ್ವ್ಯಾಂ ಕೋಽಪಿ ಮಹೀಧರೋ ಲಘುತರೋ ದೋರ್ಭ್ಯಾಂ ಧೃತೋ
ಲೀಲಯಾ ತೇನ ತ್ವಂ ದಿವಿ ಭೂತಲೇ ಚ ಸತತಂ ಗೋವರ್ಧನೋ ಗೀಯಸೇ |
ತ್ವಾಂ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಧರಂ ವಹಾಮಿ ಕುಚಯೋರಗ್ರೇ ನ ತದ್ಗಣ್ಯತೇ
ಕಿಂ ವಾ ಕೇಶವ ಭಾಷಣೇನ ಬಹುನಾ ಪುಣ್ಯೈರ್ಯಶೋ ಲಭ್ಯತೇ || ೧೫-೧೯
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ನ ಧ್ಯಾತಂ ಪದಮೀಶ್ವರಸ್ಯ ವಿಧಿವತ್ಸಂಸಾರವಿಚ್ಛಿತ್ತಯೇ
ಸ್ವರ್ಗದ್ವಾರಕಪಾಟಪಾಟನಪಟುರ್ಧರ್ಮೋಽಪಿ ನೋಪಾರ್ಜಿತಃ |
ನಾರೀಪೀನಪಯೋಧರೋರುಯುಗಲಾ ಸ್ವಪ್ನೇಽಪಿ ನಾಲಿಂಗಿತಂ
ಮಾತುಃ ಕೇವಲಮೇವ ಯೌವನವನಚ್ಛೇದೇ ಕುಠಾರಾ ವಯಮ್ || ೧೬-೦೧
ಜಲ್ಪನ್ತಿ ಸಾರ್ಧಮನ್ಯೇನ ಪಶ್ಯನ್ತ್ಯನ್ಯಂ ಸವಿಭ್ರಮಾಃ |
ಹೃದಯೇ ಚಿನ್ತಯನ್ತ್ಯನ್ಯಂ ನ ಸ್ತ್ರೀಣಾಮೇಕತೋ ರತಿಃ || ೧೬-೦೨
ಯೋ ಮೋಹಾನ್ಮನ್ಯತೇ ಮೂಢೋ ರಕ್ತೇಯಂ ಮಯಿ ಕಾಮಿನೀ |
ಸ ತಸ್ಯಾ ವಶಗೋ ಭೂತ್ವಾ ನೃತ್ಯೇತ್ ಕ್ರೀಡಾಶಕುನ್ತವತ್ || ೧೬-೦೩
ಕೋಽರ್ಥಾನ್ಪ್ರಾಪ್ಯ ನ ಗರ್ವಿತೋ ವಿಷಯಿಣಃ ಕಸ್ಯಾಪದೋಽಸ್ತಂ ಗತಾಃ
ಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಕಸ್ಯ ನ ಖಣ್ಡಿತಂ ಭುವಿ ಮನಃ ಕೋ ನಾಮ ರಾಜಪ್ರಿಯಃ |
ಕಃ ಕಾಲಸ್ಯ ನ ಗೋಚರತ್ವಮಗಮತ್ ಕೋಽರ್ಥೀ ಗತೋ ಗೌರವಂ
ಕೋ ವಾ ದುರ್ಜನದುರ್ಗಮೇಷು ಪತಿತಃ ಕ್ಷೇಮೇಣ ಯಾತಃ ಪಥಿ || ೧೬-೦೪
ನ ನಿರ್ಮಿತೋ ನ ಚೈವ ನ ದೃಷ್ಟಪೂರ್ವೋ
ನ ಶ್ರೂಯತೇ ಹೇಮಮಯಃ ಕುರಂಗಃ |
ತಥಾಽಪಿ ತೃಷ್ಣಾ ರಘುನನ್ದನಸ್ಯ
ವಿನಾಶಕಾಲೇ ವಿಪರೀತಬುದ್ಧಿಃ || ೧೬-೦೫
ಗುಣೈರುತ್ತಮತಾಂ ಯಾತಿ ನೋಚ್ಚೈರಾಸನಸಂಸ್ಥಿತಾಃ |
ಪ್ರಾಸಾದಶಿಖರಸ್ಥೋಽಪಿ ಕಾಕಃ ಕಿಂ ಗರುಡಾಯತೇ || ೧೬-೦೬
ಗುಣಾಃ ಸರ್ವತ್ರ ಪೂಜ್ಯನ್ತೇ ನ ಮಹತ್ಯೋಽಪಿ ಸಮ್ಪದಃ |
ಪೂರ್ಣೇನ್ದುಃ ಕಿಂ ತಥಾ ವನ್ದ್ಯೋ ನಿಷ್ಕಲಙ್ಕೋ ಯಥಾ ಕೃಶಃ || ೧೬-೦೭
ಪರೈರುಕ್ತಗುಣೋ ಯಸ್ತು ನಿರ್ಗುಣೋಽಪಿ ಗುಣೀ ಭವೇತ್ |
ಇನ್ದ್ರೋಽಪಿ ಲಘುತಾಂ ಯಾತಿ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಖ್ಯಾಪಿತೈರ್ಗುಣೈಃ || ೧೬-೦೮
ವಿವೇಕಿನಮನುಪ್ರಾಪ್ತಾ ಗುಣಾ ಯಾನ್ತಿ ಮನೋಜ್ಞತಾಮ್ |
ಸುತರಾಂ ರತ್ನಮಾಭಾತಿ ಚಾಮೀಕರನಿಯೋಜಿತಮ್ || ೧೬-೦೯
ಗುಣೈಃ ಸರ್ವಜ್ಞತುಲ್ಯೋಽಪಿ ಸೀದತ್ಯೇಕೋ ನಿರಾಶ್ರಯಃ |
ಅನರ್ಘ್ಯಮಪಿ ಮಾಣಿಕ್ಯಂ ಹೇಮಾಶ್ರಯಮಪೇಕ್ಷತೇ || ೧೬-೧೦
ಅತಿಕ್ಲೇಶೇನ ಯದ್ದ್ರವ್ಯಮತಿಲೋಭೇನ ಯತ್ಸುಖಮ್ |
ಶತ್ರೂಣಾಂ ಪ್ರಣಿಪಾತೇನ ತೇ ಹ್ಯರ್ಥಾ ಮಾ ಭವನ್ತು ಮೇ || ೧೬-೧೧
ಕಿಂ ತಯಾ ಕ್ರಿಯತೇ ಲಕ್ಷ್ಮ್ಯಾ ಯಾ ವಧೂರಿವ ಕೇವಲಾ |
ಯಾ ತು ವೇಶ್ಯೇವ ಸಾಮಾನ್ಯಾ ಪಥಿಕೈರಪಿ ಭುಜ್ಯತೇ || ೧೬-೧೨
ಧನೇಷು ಜೀವಿತವ್ಯೇಷು ಸ್ತ್ರೀಷು ಚಾಹಾರಕರ್ಮಸು |
ಅತೃಪ್ತಾಃ ಪ್ರಾಣಿನಃ ಸರ್ವೇ ಯಾತಾ ಯಾಸ್ಯನ್ತಿ ಯಾನ್ತಿ ಚ || ೧೬-೧೩
ಪ್ರಿಯವಾಕ್ಯಪ್ರದಾನೇನ ಸರ್ವೇ ತುಷ್ಯನ್ತಿ ಜನ್ತವಃ |
ತಸ್ಮಾತ್ತದೇವ ವಕ್ತವ್ಯಂ ವಚನೇ ಕಾ ದರಿದ್ರತಾ || ೧೬-೧೩
ಕ್ಷೀಯನ್ತೇ ಸರ್ವದಾನಾನಿ ಯಜ್ಞಹೋಮಬಲಿಕ್ರಿಯಾಃ |
ನ ಕ್ಷೀಯತೇ ಪಾತ್ರದಾನಮಭಯಂ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಮ್ || ೧೬-೧೪
ತೃಣಂ ಲಘು ತೃಣಾತ್ತೂಲಂ ತೂಲಾದಪಿ ಚ ಯಾಚಕಃ |
ವಾಯುನಾ ಕಿಂ ನ ನೀತೋಽಸೌ ಮಾಮಯಂ ಯಾಚಯಿಷ್ಯತಿ || ೧೬-೧೫
ವರಂ ಪ್ರಾಣಪರಿತ್ಯಾಗೋ ಮಾನಭಙ್ಗೇನ ಜೀವನಾತ್ |
ಪ್ರಾಣತ್ಯಾಗೇ ಕ್ಷಣಂ ದುಃಖಂ ಮಾನಭಙ್ಗೇ ದಿನೇ ದಿನೇ || ೧೬-೧೫
ಸಂಸಾರವಿಷವೃಕ್ಷಸ್ಯ ದ್ವೇ ಫಲೇಽಮೃತೋಪಮೇ |
ಸುಭಾಷಿತಂ ಚ ಸುಸ್ವಾದು ಸಙ್ಗತಿಃ ಸಜ್ಜನೇ ಜನೇ || ೧೬-೧೮
ಜನ್ಮ ಜನ್ಮ ಯದಭ್ಯಸ್ತಂ ದಾನಮಧ್ಯಯನಂ ತಪಃ |
ತೇನೈವಾಭ್ಯಾಸಯೋಗೇನ ದೇಹೀ ಚಾಭ್ಯಸ್ಯತೇ ಪುನಃ || ೧೬-೧೯
ಪುಸ್ತಕಸ್ಥಾ ತು ಯಾ ವಿದ್ಯಾ ಪರಹಸ್ತಗತಂ ಧನಂ |
ಕಾರ್ಯಕಾಲೇ ಸಮುತ್ಪನ್ನೇ ನ ಸಾ ವಿದ್ಯಾ ನ ತದ್ಧನಮ್ || ೧೬-೨೦
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಪುಸ್ತಕಪ್ರತ್ಯಯಾಧೀತಂ ನಾಧೀತಂ ಗುರುಸನ್ನಿಧೌ |
ಸಭಾಮಧ್ಯೇ ನ ಶೋಭನ್ತೇ ಜಾರಗರ್ಭಾ ಇವ ಸ್ತ್ರಿಯಃ || ೧೭-೦೧
ಕೃತೇ ಪ್ರತಿಕೃತಿಂ ಕುರ್ಯಾದ್ಧಿಂಸನೇ ಪ್ರತಿಹಿಂಸನಮ್ |
ತತ್ರ ದೋಷೋ ನ ಪತತಿ ದುಷ್ಟೇ ದುಷ್ಟಂ ಸಮಾಚರೇತ್ || ೧೭-೦೨
ಯದ್ದೂರಂ ಯದ್ದುರಾರಾಧ್ಯಂ ಯಚ್ಚ ದೂರೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಮ್ |
ತತ್ಸರ್ವಂ ತಪಸಾ ಸಾಧ್ಯಂ ತಪೋ ಹಿ ದುರತಿಕ್ರಮಮ್ || ೧೭-೦೩
ಲೋಭಶ್ಚೇದಗುಣೇನ ಕಿಂ ಪಿಶುನತಾ ಯದ್ಯಸ್ತಿ ಕಿಂ ಪಾತಕೈಃ
ಸತ್ಯಂ ಚೇತ್ತಪಸಾ ಚ ಕಿಂ ಶುಚಿ ಮನೋ ಯದ್ಯಸ್ತಿ ತೀರ್ಥೇನ ಕಿಮ್ |
ಸೌಜನ್ಯಂ ಯದಿ ಕಿಂ ಗುಣೈಃ ಸುಮಹಿಮಾ ಯದ್ಯಸ್ತಿ ಕಿಂ ಮಣ್ಡನೈಃ
ಸದ್ವಿದ್ಯಾ ಯದಿ ಕಿಂ ಧನೈರಪಯಶೋ ಯದ್ಯಸ್ತಿ ಕಿಂ ಮೃತ್ಯುನಾ || ೧೭-೦೪
ಪಿತಾ ರತ್ನಾಕರೋ ಯಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀರ್ಯಸ್ಯ ಸಹೋದರಾ |
ಶಙ್ಖೋ ಭಿಕ್ಷಾಟನಂ ಕುರ್ಯಾನ್ನ ದತ್ತಮುಪತಿಷ್ಠತೇ || ೧೭-೦೫
ಅಶಕ್ತಸ್ತು ಭವೇತ್ಸಾಧುರ್ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ವಾ ನಿರ್ಧನಃ |
ವ್ಯಾಧಿತೋ ದೇವಭಕ್ತಶ್ಚ ವೃದ್ಧಾ ನಾರೀ ಪತಿವ್ರತಾ || ೧೭-೦೬
ನಾನ್ನೋದಕಸಮಂ ದಾನಂ ನ ತಿಥಿರ್ದ್ವಾದಶೀ ಸಮಾ |
ನ ಗಾಯತ್ರ್ಯಾಃ ಪರೋ ಮನ್ತ್ರೋ ನ ಮಾತುರ್ದೈವತಂ ಪರಮ್ || ೧೭-೦೭
ತಕ್ಷಕಸ್ಯ ವಿಷಂ ದನ್ತೇ ಮಕ್ಷಿಕಾಯಾಸ್ತು ಮಸ್ತಕೇ |
ವೃಶ್ಚಿಕಸ್ಯ ವಿಷಂ ಪುಚ್ಛೇ ಸರ್ವಾಙ್ಗೇ ದುರ್ಜನೇ ವಿಷಮ್ || ೧೭-೦೮
ಪತ್ಯುರಾಜ್ಞಾಂ ವಿನಾ ನಾರೀ ಹ್ಯುಪೋಷ್ಯ ವ್ರತಚಾರಿಣೀ |
ಆಯುಷ್ಯಂ ಹರತೇ ಭರ್ತುಃ ಸಾ ನಾರೀ ನರಕಂ ವ್ರಜೇತ್ || ೧೭-೦೯
ನ ದಾನೈಃ ಶುಧ್ಯತೇ ನಾರೀ ನೋಪವಾಸಶತೈರಪಿ |
ನ ತೀರ್ಥಸೇವಯಾ ತದ್ವದ್ಭರ್ತುಃ ಪದೋದಕೈರ್ಯಥಾ || ೧೭-೧೦
ಪಾದಶೇಷಂ ಪೀತಶೇಷಂ ಸನ್ಧ್ಯಾಶೇಷಂ ತಥೈವ ಚ |
ಶ್ವಾನಮೂತ್ರಸಮಂ ತೋಯಂ ಪೀತ್ವಾ ಚಾನ್ದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್ || ೧೭-೧೧
ದಾನೇನ ಪಾಣಿರ್ನ ತು ಕಙ್ಕಣೇನ
ಸ್ನಾನೇನ ಶುದ್ಧಿರ್ನ ತು ಚನ್ದನೇನ |
ಮಾನೇನ ತೃಪ್ತಿರ್ನ ತು ಭೋಜನೇನ
ಜ್ಞಾನೇನ ಮುಕ್ತಿರ್ನ ತು ಮುಣ್ಡನೇನ || ೧೭-೧೨
ನಾಪಿತಸ್ಯ ಗೃಹೇ ಕ್ಷೌರಂ ಪಾಷಾಣೇ ಗನ್ಧಲೇಪನಮ್ |
ಆತ್ಮರೂಪಂ ಜಲೇ ಪಶ್ಯನ್ ಶಕ್ರಸ್ಯಾಪಿ ಶ್ರಿಯಂ ಹರೇತ್ || ೧೭-೧೩
ಸದ್ಯಃ ಪ್ರಜ್ಞಾಹರಾ ತುಣ್ಡೀ ಸದ್ಯಃ ಪ್ರಜ್ಞಾಕರೀ ವಚಾ |
ಸದ್ಯಃ ಶಕ್ತಿಹರಾ ನಾರೀ ಸದ್ಯಃ ಶಕ್ತಿಕರಂ ಪಯಃ || ೧೭-೧೪
ಪರೋಪಕರಣಂ ಯೇಷಾಂ ಜಾಗರ್ತಿ ಹೃದಯೇ ಸತಾಮ್ |
ನಶ್ಯನ್ತಿ ವಿಪದಸ್ತೇಷಾಂ ಸಮ್ಪದಃ ಸ್ಯುಃ ಪದೇ ಪದೇ || ೧೭-೧೫
ಯದಿ ರಾಮಾ ಯದಿ ಚ ರಮಾ ಯದಿ ತನಯೋ ವಿನಯಗುಣೋಪೇತಃ |
ತನಯೇ ತನಯೋತ್ಪತ್ತಿಃ ಸುರವರನಗರೇ ಕಿಮಾಧಿಕ್ಯಮ್ || ೧೭-೧೬
ಆಹಾರನಿದ್ರಾಭಯಮೈಥುನಾನಿ
ಸಮಾನಿ ಚೈತಾನಿ ನೃಣಾಂ ಪಶೂನಾಮ್ |
ಜ್ಞಾನಂ ನರಾಣಾಮಧಿಕೋ ವಿಶೇಷೋ
ಜ್ಞಾನೇನ ಹೀನಾಃ ಪಶುಭಿಃ ಸಮಾನಾಃ || ೧೭-೧೭
ದಾನಾರ್ಥಿನೋ ಮಧುಕರಾ ಯದಿ ಕರ್ಣತಾಲೈರ್ದೂರೀಕೃತಾಃ
ದೂರೀಕೃತಾಃ ಕರಿವರೇಣ ಮದಾನ್ಧಬುದ್ಧ್ಯಾ |
ತಸ್ಯೈವ ಗಣ್ಡಯುಗ್ಮಮಣ್ಡನಹಾನಿರೇಷಾ
ಭೃಂಗಾಃ ಪುನರ್ವಿಕಚಪದ್ಮವನೇ ವಸನ್ತಿ || ೧೭-೧೮
ರಾಜಾ ವೇಶ್ಯಾ ಯಮಶ್ಚಾಗ್ನಿಸ್ತಸ್ಕರೋ ಬಾಲಯಾಚಕೌ |
ಪರದುಃಖಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ ಅಷ್ಟಮೋ ಗ್ರಾಮಕಣ್ಟಕಃ || ೧೭-೧೯
ಅಧಃ ಪಶ್ಯಸಿ ಕಿಂ ಬಾಲೇ ಪತಿತಂ ತವ ಕಿಂ ಭುವಿ |
ರೇ ರೇ ಮೂರ್ಖ ನ ಜಾನಾಸಿ ಗತಂ ತಾರುಣ್ಯಮೌಕ್ತಿಕಮ್ || ೧೭-೨೦
ವ್ಯಾಲಾಶ್ರಯಾಪಿ ವಿಕಲಾಪಿ ಸಕಣ್ಟಕಾಪಿ
ವಕ್ರಾಪಿ ಪಙ್ಕಿಲಭವಾಪಿ ದುರಾಸದಾಪಿ |
ಗನ್ಧೇನ ಬನ್ಧುರಸಿ ಕೇತಕಿ ಸರ್ವಜನ್ತಾ
ರೇಕೋ ಗುಣಃ ಖಲು ನಿಹನ್ತಿ ಸಮಸ್ತದೋಷಾನ್ || ೧೭-೨೧
ಯೌವನಂ ಧನಸಮ್ಪತ್ತಿಃ ಪ್ರಭುತ್ವಮವಿವೇಕಿತಾ |
ಏಕೈಕಮಪ್ಯನರ್ಥಾಯ ಕಿಮು ಯತ್ರ ಚತುಷ್ಟಯಮ್ || ೧೭-೨೨
ಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್ಹ್ರುಲೇಮೇದ್ಸ್ಕಿಪ್
ಆಹಾರೋ ದ್ವಿಗುಣಃ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಬುದ್ಧಿಸ್ತಾಸು ಚತುರ್ಗುಣಾ |
ಸಾಹಸಂ ಷಡ್ಗುಣಂ ಚೈವ ಕಾಮಶ್ಚಾಷ್ಟಗುಣಃ ಸ್ಮೃತಃ || ೧೮-೦೧
ಆಯುಷಃ ಕ್ಷಣ ಏಕೋಽಪಿ ನ ಲಭ್ಯಃ ಸ್ವರ್ಣಕೋಟಿಭಿಃ |
ನ ಚೇನ್ನಿರರ್ಥಕಂ ನೀತಿಃ ಕಾ ಚ ಹಾನಿಸ್ತತೋಽಧಿಕಾ || ೧೮-೦೨
ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ವಿನಾ ವೇದಾ ನ ಚ ದಾನಂ ವಿನಾ ಕ್ರಿಯಾ |
ನ ಭಾವೇನ ವಿನಾ ಸಿದ್ಧಿಸ್ತಸ್ಮಾದ್ಭಾವೋ ಹಿ ಕಾರಣಮ್ || ೧೮-೦೩
ಬಹುಜನ್ಮಸು ಚಾಭ್ಯಸ್ತಂ ದಾನಮಧ್ಯಯನಂ ತಪಃ |
ತೇನೈವಾಭ್ಯಾಸಯೋಗೇನ ದೇಹೀ ಚಾಭ್ಯಸ್ಯತೇ ಪುನಃ || ೧೮-೦೪
ಛಿನ್ನೋಽಪಿ ಚನ್ದನತರುರ್ನ ಜಹಾತಿ ಗನ್ಧಂ
ವೃದ್ಧೋಽಪಿ ವಾರಣಪತಿರ್ನ ಜಹಾತಿ ಲೀಲಾಮ್ |
ಯನ್ತ್ರಾರ್ಪಿತೋ ಮಧುರತಾಂ ನ ಜಹಾತಿ ಚೇಕ್ಷುಃ
ಕ್ಷೀಣೋಽಪಿ ನ ತ್ಯಜತಿ ಶೀಲಗುಣಾನ್ಕುಲೀನಃ || ೧೮-೦೫
ದಾರಿದ್ರ್ಯರೋಗದುಃಖಾನಿ ಬನ್ಧನವ್ಯಸನಾನಿ ಚ |
ಆತ್ಮಾಪರಾಧವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಫಲಾನ್ಯೇತಾನಿ ದೇಹಿನಾಮ್ || ೧೮-೦೬
ಏತಾನ್ವಿಂಶತಿಗುಣಾನಾಚರಿಷ್ಯತಿ ಯೋ ಜನಃ |
ಕಾರ್ಯಾವಸ್ಥಾಸು ಸರ್ವಾಸು ಅಜೇಯಃ ಸ ಭವಿಷ್ಯತಿ || ೧೮-೦೭
ಹೀತ್ಯ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ನರೋ ಜಾನಾತಿ ಸತ್ತಮಃ |
ಧರ್ಮೋಪದೇಶವಿಖ್ಯಾತಂ ಕಾರ್ಯಾಕಾರ್ಯಂ ಶುಭಾಶುಭಮ್ || ೧೮-೦೮
ಕೋಽರ್ಥಃ ಪುತ್ರೇಣ ಜಾತೇನ ಯೋ ನ ವಿದ್ವಾನ್ ನ ಧಾರ್ಮಿಕಃ |
ಕಾಣೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ ಕಿಂ ವಾ ಚಕ್ಷುಃ ಪೀಡೈವ ಕೇವಲಮ್ || ೧೮-೦೯
ಕ್ರೋಧೋ ವೈವಸ್ವತೋ ರಾಜಾ ತೃಷ್ಣಾ ವೈತರಣೀ ನದೀ |
ವಿದ್ಯಾ ಕಾಮದುಹಾ ಧೇನುಃ ಸನ್ತೋಷೋ ನನ್ದನಂ ವನಮ್ || ೧೮-೧೦
ಮಾತಾ ಯಸ್ಯ ಗೃಹೇ ನಾಸ್ತಿ ಭಾರ್ಯಾ ಚಾಪ್ರಿಯ-ವಾದಿನೀ |
ಅರಣ್ಯಂ ತೇನ ಗನ್ತವ್ಯಂ ಯಥಾರಣ್ಯಂ ತಥಾ ಗೃಹಮ್ || ೧೮-೧೧
ಪತಿರೇವ ಗುರುಃ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಸರ್ವಸ್ಯಾಭ್ಯಾಗತೋ ಗುರುಃ |
ಗುರುರಗ್ನಿರ್ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ವರ್ಣಾನಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಗುರುಃ || ೧೮-೧೨
ಸತ್ಕುಲೇ ಯೋಜಯೇತ್ಕನ್ಯಾಂ ಪುತ್ರಂ ವಿದ್ಯಾಸು ಯೋಜಯೇತ್ |
ವ್ಯಸನೇ ಯೋಜಯೇಚ್ಛತ್ರುಂ ಮಿತ್ರಂ ಧರ್ಮೇ ನಿಯೋಜಯೇತ್ || ೧೮-೧೩
ವೃಣುಯಾತ್ಕುಲಜಾಂ ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ವಿರೂಪಾಮಪಿ ಕನ್ಯಕಾಮ್ |
ರೂಪಶೀಲಾಂ ನ ನೀಚಸ್ಯ ವಿವಾಹಃ ಸದೃಶೇ ಕುಲೇ || ೧೮-೧೪
ಯಸ್ಯ ಚಾಽಪ್ರಿಯಮನ್ವಿಚ್ಛೇತ್ತಸ್ಯ ಬ್ರೂಯಾತ್ಸದಾ ಪ್ರಿಯಮ್ |
ವ್ಯಾಧೋ ಮೃಗವಧಂ ಕರ್ತುಂ ಗೀತಂ ಗಾಯತಿ ಸುಸ್ವರಮ್ || ೧೮-೧೫
ಯಥಾಧೀತ್ಯ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ನರೋ ಜಾನಾತಿ ಸತ್ತಮಃ |
ಧರ್ಮೋಪದೇಶವಿಖ್ಯಾತಂ ಕಾರ್ಯಾಕಾರ್ಯಂ ಶುಭಾಶುಭಮ್ || ೧೮-೧೬
ಯೋ ಹಿ ಸಂವತ್ಸರಂ ಪೂರ್ಣ ಭುಂಕ್ತೇ ಮೌನೇನ ಸರ್ವಥಾ |
ಯುಗಕೋಟಿಸಹಸ್ರಂ ತೈಃ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ || ೧೮-೧೭