ರಘುನಾಥಸಿಂಹ I ದಿಂದ ಹೇಳಿದನು:-(ಕ್ಷತ್ರಿಯಶ್ರೇಷ್ಠ ! ಈದಿನ ಮಾಡಿದ ಕಲ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಎರಡುಮೂರು ಚಿಂತಾರೇಖೆಗಳು ಗಾಢವಾಗಿ ಸವನ್ನು ನಾಳೆ ಮಾಡಲಾರರಲ್ಲವೆ? ಇಂದು ಈ ಯೋಧನಿಗೆ ನೆಟ್ಟು ಕೊಂಡಿದ್ದುವು, ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಯ ಕೂದಲುಗಳು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ದೇಹಾಂತಶೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಿ ಬಹುಕಾಲದವರೆಗೆ ಇದರ ವಿಷ ಇದ್ದುವು, ಕಣ್ಣುಗಳು ಬಹಳ ಚಿಕ್ಕವು; ಆದರೆ ಪ್ರಕಾಶವಾ ಯವಾಗಿ ಅನುತಾಪ ಪಡಬೇಕಾಗುವುದು, ಯುದ್ದದಿಂದ ಗಿದ್ದುವು, ಅವನ ಸಾಹಸವು ದುರಾಲೋಚನೆಯಿಂದ ಕೂಡಿ ನನ್ನ ತಲೆಯು ಕಟ್ಟಾಗಿದೆ. ನನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿರಿ, ಇವನು ತಂದು ಅವನ ವಿಷಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದವರು ಹೇಳುತ್ತಿ ರಾಜದ್ರೋಹಿಯಲ್ಲ, ಆ ವಿಚಾರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಿರಿ, ನೀವು ದ್ದರು, ಮಿತಭಾಷಿ, ಅವನ ಸಂಗಡ ಯಾರೂ ವಿವಾದವನ್ನು ನನ್ನ ಮಿತ್ರರು, ನಾನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ಮಾಡರು, ಇದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದೋಷಗಳಾಗಲಿ, ಗುಣ ಬೇಡುತ್ತಿರುವೆನು, ಈ ರಾಜಪುತ್ರ ಯೋಧನಿಗೆ ದೇಹಾಂತ ಗಳಾಗಲಿ ಚಂದ್ರರಾಯನಲ್ಲಿ ಇತ್ತೆಂದು ಯಾರೂ ಹೇಳರು. ಶಿಕ್ಷ ತಪ್ಪಿಸಬೇಕು, ನನ್ನೀ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ಮೀರಬೇಡಿರಿ. ” ಆದರೆ, ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕೇಳಿರುವೆವು, ತಾನು ಶಿವಾಜಿಯು ಸ್ವಲ್ಪಹೊತ್ತು ಅಪ್ರತಿಭನಾಗಿದ್ದು ಹೀಗೆಂದ ಯೋಚಿಸಿದ ಕೆಲಸವು ನೆರೆವೇರುವುದಕ್ಕೆ ಅವನು ಯಾವ ನು-ತಾತಾ ! ನನ್ನ ಪೌರುಷವಾಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಬೇಕು, ಮಾರ್ಗವನ್ನಾದರೂ ಅವಲಂಬಿಸುವನು. ಆ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಮಾತನ್ನು ನಾನು ಎಂದಿಗೂ ವಿಾರಲಾರೆನು, ರಾಜದ್ರೆ ಶತ್ರುವಾಗ ಮಿತ್ರನಾಗಲಿ, ಅಪಕಾರಿಯಾಗಲಿ ಉಪಕಾರಿಯಾ ಹಿಯನ್ನ ಬಿಡುವೆನೆಂದು ನಾನು ನಂಬಿರಲಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಹೇಳಿ ಗಲ್ಲಿ, ದೋಷಿಯಾಗಲಿ ನಿರ್ದೋಷಿಯಾಗಲಿ-ಯಾರಾದರೂ ಅವನನ್ನು ಕುರಿತು • ಹವಾರನೇ! ಜಯಸಿಂಹಮಹಾರಾ ಅಡ್ಡ ಬಂದರೆ, ಅವರನ್ನು ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ನೆಲಕ್ಕೆ ತುಳೆಯು ಜರು ನಿನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿರುವರು. ಇನ್ನು ನೀನು ನನ್ನ ಇದಿರಿಗೆ ವನು, ತನ್ನ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ರಘುನಾದನು ಅಡ್ಡ ಬರುವನೆಂದು ನಿಲ್ಲಬೇಡ, ರಾಜದ್ರೋಹಿಗಳ ಮುಖವನ್ನು ನೋಡಲಾರೆನು, ತೋರಿದುದರಿಂದ ಚಂದ್ರರಾಯನು ಅವನನ್ನು ಹುಳುವಿನಂತೆ ಹೊರಟುಹೋಗು. " ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ತುಳಿದು, ತನ್ನ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನವೆದನು. ಇಂಧವನ ರಘುನಾಥನು ಅಲ್ಲಿಂದ ಮೌನವಾಗಿ ಹೊರಹೊರಟನು, ಪೂರ್ವ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಮುಖ್ಯವು, • ಶಿವಾಜಿಯು ವುನಃ ಹೇಳಿದನು.-ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಲ್ಲು ; ಎರಡು ಚಂದ್ರರಾಯನು ತನ್ನ ಜನನವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಎಂದೂ ವರ್ಷ ಗಳ ಹಿಂದೆ ನಿನಗೆ ಆ ಖಡ್ಗವನ್ನು ನಾನೇ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆನು; ಯಾರೊಡನೆಯೂ ಹೇಳಲಿಲ್ಲ, ರಾಜಾಜಸ್ವಂತಸಿಂಹನ ಸೇರಾಜದ್ರೋಹಿಯ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಖಡ್ಗ ವು ದು ಪ್ರೀರ್ತಿಗೆ ಒಳ ನಾಪತಿಯಾದ ಗಜಪತಿಸಿಂಹನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಕಾಪಾ ಗಾಗಕೂಡದು.”-ಛಟರೇ! ಆ ಖಡ್ಡ ವನ್ನು ಮುರಿದು ಬಿಸು ಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಆ ದಿಕ್ಕಿಲ್ಲದ ಬಾಲನು ಗಜಪತಿಸಿಂಹನ ಮನೆ ಟು, ರಾಜದ್ರೋಹಿಯನ್ನು ದುರ್ಗದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹೋಗು ಗೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತ, ಯಜಮಾನನ ಇಷ್ಟದಂತೆ ನಡೆದು ನಂತ ಹೇಳಿರಿ. " ಕೊಂಡು ಯುದ್ಧದವೇಳೆ ಅವನ ಸಂಗಡ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದನು. ಮರಣಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಿದಾಗಲೂ ಕೂಡ ನಿಶ್ಚಲನಾಗಿದ್ದ ಚಂದ್ರರಾಯನು ಹದಿನೈದುವರುಷ ಪ್ರಾಯದವನಾಗಿದ್ದಾಗ ರಘುನಾಥನ: ಖಡ್ಗವನ್ನು ಮುರಿದು ಬಿಸುಟಾಗ ಬಹುವಾಗಿ ಅವನ ಗಾಂಭೀರ್ಯವನ್ನೂ, ಅಪ್ರತಿಹತವಾದ ತೇಜಸ್ಸನ್ನೂ ನಡುಗಿದನು, ಆದರೆ ಯಾವ ಮಾತನ್ನೂ ಆಡದೆ ಶಿವಾಜಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಗಜಪತಿಸಿಂಹನು ಸಂತೋಷಪಟ್ಟು, ಅವನನ್ನೂ, ತನ್ನ ಒಂದು ಸಾರಿ ನೋಡಿ, ನೆಲಮುಟ್ಟ ತಲೆಬಾಗಿ ವಂದಿಸಿ, ಹಿಂದಿ ಮಗನಾದ ರಘುನಾಥನನ್ನೂ ತನ್ನ ಅಧೀನದ ಸೈನಿಕರನ್ನಾಗಿ ರುಗಿನೋಡದೆ ಹೊರಟುಹೋದನು, ಎಲ್ಲರೂ ಅವನನ್ನೇ ನಿಯಮಿಸಿದನು. ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು ಸೈನಿಕವ್ರತವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಪ್ರತಿದಿನದಲ್ಲಿಯ ಚಂದ್ರರಾ ಯನು ತೋರಿಸಿದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿ ವೃದ್ಧ ಸೈನಿಕರು ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಪ್ರಕರಣ. ಕೂಡ ವಿಸ್ಮಯಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದರು. ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ವಿಪತ್ತುಂಟೋ, ಎಲ್ಲಿ ಶವಗಳು ರಾಶಿಭೂತಗಳಾಗು (ಚಂದ್ರರಾಯ) ತಿದ್ದು ವೋ, ಎಲ್ಲಿ 'ಧೂಳು ಭೂಮ್ಯಾಕಾಶಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚು ಚಂದ್ರರಾಯನ ಪರಿಚಯವನ್ನು ನಮ್ಮ ಪಾರಕರಿಗೆ ದ್ವಿತೋ, ಯಾವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಆರ್ತನಾದಗಳಿಂದಲೂ, ಜಯಧ್ವನಿ ಉಂಟುಮಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅವನು ಸಾಹಸಿಯ, ರಘು ಗಳಿಂದಲೂ ಕಿವಿಯ, ಗಡಚಿಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದಿತೋ ಆಯಾ ಪ್ರದೇಶ ನಾಧನಿಗೂ ಆರೇಳುವರುಷ ದೊಡ್ಡವನು, ಆದರೆ ದೂರದಿಂದ ಗಳಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಿದರೆ,-ಹದಿನೇಳುವರುಷದ ಯುವಕನೂ ವಿತ ನೋಡಿದರೆ ನಾಲ್ವತ್ತು ವರುಷದವನಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವನ ಭಾಹಿಯ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಶೀಲನೂ ಆದ ಚಂದ್ರರಾಯನು ನಿಮಗೆ
