LL ಕಹಿಳೆ ನಂದಿನಿ ವನು, ನಿಮ್ಮಂತ ಈ ಅಲ್ಪ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಯಾರಲ್ಲಿಯೂ ನಾನು ಶಿವಾ:-ವಿಸ್ಮಯದಿಂದ) ಅದೇ ಆ ಪೃಥುರಾಯನ ದುರ್ಗ ಕ ತೇಜಸ್ಸನ್ನೂ, ಸಾಹಸವನ್ನೂ ನೋಡಿರಲಿಲ್ಲ” ಎಂದು ವೇಳೆ ಇದೇ ಅವನ ರಾಜಧಾನಿಯೆ! ಇಲ್ಲಿಯೇ ಕೊನೆಯ ನಿಟ್ಟುಸಿರುಬಿಟ್ಟು, ಅಸ್ಸುತಸ್ವರದಿಂದ ಆದರೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ನಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಸಾರ್ವಭೌಮನು ರಾಜ್ಯವನ್ನಾಳಿದನು, ನ್ಯಾಯ ಈ ತೇಜಸ್ಸನ್ನು ನೋಡಿದ್ದೆನು, ” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು, ಶಾಸ್ತ್ರೀ! ಆ ದಿನಗಳು ಸ್ವಷ್ಟದಂತೆ ಕಳೆದು ಹೋದವಲ್ಲವೆ ? ಸೀತಾಪತಿಯು ಹೊರಟುಹೋದನು. ಸೂರನು ಅಸ್ತಮಿಸಿ, ಪುನಃ ಹುಟ್ಟುವನು, ಶೀತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಗಳು ಎಲೆಗಳನ್ನು ಬೀಳಿಸಿ, ವಸಂತದಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಕಾಣಿಸು +ಣ್ಯಂ~~ ವುವು, ನಮ್ಮ ಗೌರವದಿನವು ಪುನಃ ಬರುವುದೆ? ಹದಿನೈದನೆಯ ಪ್ರಕರಣ - ನ್ಯಾ:-ಭಗವಂತನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಎಲ್ಲವೂ ಅನುಕೂ ಲಿಸಬಹುದು. ನಿಮ್ಮ ಬಾಹುಬಲದಿಂದ ಹಿಂದೂ ಜಾತಿಯು ( ರಾಮಸಿಂಹ.) ಉನ್ನತಿಗೆ ಬರುವುದು ೧೬೬೬ನೇ ಇಸವಿಯ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಯ್ತು ಸಾವಿರ ಶಿ:-ಅಮಾತ್ಯ ಪುಂಗವಾ! ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ಕೊಂಕಣ ಕುದುರೆ ಸೈನ್ಯವನ್ನೂ , ಒಂದು ಸಾವಿರ ಪದಾತಿಯನ್ನೂ ಸಂಗ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ ಕಥಕಾರರ ಹಾಡುಗಳೂ, ಚಾಂದಕವಿಯ ಡಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟು ಶಿವಾಜಿಯು ಡಿಲೀನಗರಕ್ಕೆ ಆರು ಪದ್ಯಗಳೂ ತಮಗೆ ಜ್ಞಾಪಕದಲ್ಲಿರುವುವೆ? ಈ ಜೀರ್ಣದು ಮೈಲುಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ನಿಂತನು, ಸೈನಿಕರು ವಿಶ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ರ್ಗವು ಪ್ರಾಸಾದಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದೆ, ಪತಾಕೆ ತೋರಣಾದಿಗ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು, ಚಿಂತಾಮಗ್ನನಾಗಿ ಶಿವಾಜಿಯ ಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾದ ನಗರದಲ್ಲಿಯ ಆ ಸಭಾಭವನದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ತಿರುಗಾಡುತ್ತಿದ್ದನು, 'ಡಿಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದುದು ಎಂತಹ ಸಾರ್ವಭೌಮನು ದರ್ಬಾರುನಡೆಯಿಸುತ್ತಿರುವನು, ಪಟ್ಟಣಿ ಹುಚ್ಚ ಕೆಲಸ ಮುಸಲ್ಮಾನರ ಮರಾದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿ ಗರು ಸಂತೋಷಕರವಾದ ನಗರದ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿ ಸುವುದು ಉಚಿತ ಕಾರವೆ ? ಈಗಲಾದರೂ ಹಿಂತಿರುಗಿ ರುವರು, ವಿಶಾಲವಾದ ಅಂಗಡಿಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಯ ವಿಕ್ರಯ ಹೋಗುವುದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲವೆ? ” ಎಂಬ ಆಲೋಚನೆಯು ಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ, ಹೆಂಗಸರು ಬಿಂದಿಗೆಗಳಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಅವನ ವಿಶಾಲಹೃದಯವನ್ನು ಉದ್ರೇಕ ಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಿತು ತರುತ್ತಿರುವರು, ಅರಮನೆಯ ಇದಿರಿಗೆ ಸೈನ್ಯವು ಸಿದ್ದವಾ ಯಾವ ಕಷ್ಟ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೂ ಅವನ ಮುಖದ್ರೆ ಇಷ್ಟು ಚಿಂತಾ ಗಿದೆ ಆನೆಗಳೂ, ಕುದುರೆಗಳೂ ಸಂಸಿದ್ದವಾಗಿ ನಿಂತಿವೆ, ರೇಖೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಿರಲಿಲ್ಲ. ವಾದ್ಯಗಾರರು ಇನಂದವಾದ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಬಾರಿಸುತ್ತಿರು - ಉಗ್ರಸ್ವಭಾವಿಯ, ತೇಜಸ್ವಿಯ, ಒಂಭತ್ತು ವರುಷ ವರು, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಹಮ್ಮದ್‌ಫೇರಿಯ ದೂತನು ವಯಸ್ಸು ಉಳ್ಳವನೂ ಆದ ಅವನ ಮಗನಾದ ಸಂಭಾಜಿಯು ರಾಜಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸುವನು, ಆ ವೃತ್ತಾಂತವು ನನ್ನ ಮನ ಶಿವಾಜೆಯ ಸಂಗಡ ಸಂಚಾರಮಾಡುತ್ತಾ, ಮಾತುಮಾತಿಗೂ ಸ್ಸಿಗೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ನಿಮಗೇನಾದರೂ ಜ್ಞಾಪಕಕ್ಕೆ ಬಂದಿ ಬಿಜನಕನ ಮುಖವನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದನು. ತಂದೆಯ ಹೃದ ರುವುದೆ? ಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಅವನಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವಾಗಿ ತಿಳಿ ನ್ಯಾಯ:-ದೇವಿ! ಚಾಂದಕವಿಯ ಕಥಯು ಮನಸ್ಸಿ ಯುತ್ತಿದ್ದುವು, ರಘುನಾಥಪಂತ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತಿಯು ಸ್ವಲ್ಪ ನಲ್ಲಿ ನರ್ತಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಆಸ್ಟಣಕೊಟ್ಟರೆ ಆ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ನಿಂತಿದ್ದನು. ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ, ಆನಂದಪಡಬಹುದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಶಿವಾಜೆಯು ಮಂತ್ರಿಯನ್ನು ನೋಡಿ, ಶಿ:- ಕ೪ರಿ, ಮುಸಲ್ಮಾನರ ದೂತನು ಸೃಧುರಾಯನ - 'ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರೀ! ತಾವು ಎಂದಾದರೂ ಡಿಲೀನಗರವನ್ನು ಸಂಗಡ ಹೀಗಂದನು. ದೇವಾ! ನಮ್ಮ ಪ್ರಭುಗಳು ತಮ್ಮ ನೋಡಿರುವಿರಾ? ಎಂದು ಕೇಳಿದನು. ದರ್ಶನವನ್ನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವರು, ತಾವು ಅದನ್ನು ಪರಿಗ್ರ ನಾ-ನಾನು ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ್ದೇನೆ. ಹಿಸಿ, ಅವರನ್ನು ಕರೆಯಿಸಿಕೊಂಡರೆ ನಾವು ತುಂಬ ಕೃತಜ್ಞ ಶಿ-ದೊಡ್ಡಗೋಡೆಯಂತೆ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವುದು ಕೂಗುವೆವು, ನನ್ನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಸಾವಧಾನವಾಗಿ ಪಾಲಿಸಿ ಏನು ಹೇಳಬಲ್ಲಿರಾ ? ತದೇಕ ಧ್ಯಾನದಿಂದ ಅದರಕಡೆ ಬೇಕು.” ನೋಡುತ್ತಿರುವಿರಿ | ಪೃಥ್ವಿರಾಜನು:- (ಎಂದಿಗೆ ಬ್ಬ ಸೂರ್ಯನು - ನ್ಯಾ:-ಮಹಾರಾಜಾ! ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣಲ್ಪಡುವುದು ಹಿಂದೂ ಹುಟ್ಟುವನೋ ಆಗ ಮತ್ತೊಬ್ಬನಿಗೆ ನನ್ನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ತಪ್ಪದೆ ಸರ್ವಭೌಮನಾದ ಪುಟ್ಟರಾಯನ ದುರ್ಗದ ಪ್ರಾಕತವ, ಪ್ರವೇಶಮಾಡಗೊಡುವನು.”
