ಪುಟ:ಆಯುರ್ವೇದಸಾರ ಪ್ರಥಮ ಭಾಗ.djvu/೨೧೫

ವಿಕಿಸೋರ್ಸ್ದಿಂದ
ಈ ಪುಟವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗಿದೆ

ಅ V - 125 - ಬಲೇನ ಸ್ಛಿರೋಪಚಿತಮಾಂಸತಾ ಸರ್ವಚೇಷ್ಟಾಸ್ವಪ್ರತಿಘಾತಃ ಸ್ವರ

        ವರ್ಣಪ್ರಸಾದೋ ಬಾಹ್ಯಾನಾಮಾಭ್ಯಂತರಾಣಾಂ ಚ   ಕರಣಾನಾ         
        ಮಾತ್ಮಕಾರ್ಯಪ್ರತಿಪತ್ತಿರ್ಭವತಿ || (ಸು. 55.)
         ರಸಾದಿ ಶುಕ್ರಾಂತ ಏಳು ಧಾತುಗಳನಂತರದ ತೇಜಸ್ಸು ಯಾವದೋ ಅದೇ ಓಜಸ್ಸು, ಆ 
          ಓಜಸ್ಸಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರಸಿದ್ದಾಂತ ಪ್ರಕಾರ ಬಲವೆಂತ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ಬಲದಿಂದ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ 
         ಮಾಂಸ ಕೂಡಿರೋಣ, ಯಾವ ಚೇಷ್ಟೆಗೂ (ಶರೀರವಾನೋವ್ಯಾಪಾರಗಳಿಗೂ) ಆತಂಕ 
         ಎಲ್ಲದಿರೋಣ, ಸ್ವರವೂ ವರ್ಣವೂ ಪ್ರಸನ್ನವಾಗಿರೋಣ, ಹೊರಗಿನ ಮತ್ತು ಒಳಗಿನ 
         ಕರಣಗಳು (ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯ ಬುಧೀಂದ್ರಿಯಗಳು) ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿ 
        ರೋಣ, ಇವು ಫಲಿಸುತ್ತವೆ.
   49. ಸಹಜ-ಕಾಲ             ತ್ರಿವಿಧಂ ಬಲಮಿತಿ ಸಹಜಂ ಕಾಲಜಂ ಯುಕ್ತಿಕೃತಂ ಚ |    
       ಜ- ಯುಕ್ತಿಜ              ತತ್ರ ಸಹಜಂ ಯಚರೀರಸತ್ವ ಯೋಃ ಪ್ರಾಕೃತಂ | ಕಾಲ 
         ಎಂಬ ಬಲ             ಕೃತಮ್ಮತವಿಭಾಗಜಂ ವಯಸ್ಕೃತಂ ಚ |  ಯುಕ್ತಿಕೃತಂ
         ಭೇದಗಳು              ಪುನಃ ತದಾಹಾರಚೇಷ್ಟಾಯೋಗಜಂ | (ಚ. 59.) 
                           
         ಬಲವು 3 ವಿಧ, ಸಹಜ, ಕಾಲಜ, ಮತ್ತು ಯುಕ್ತಿಜ ಶರೀರದ ಮತ್ತು ಸತ್ವದ ಪ್ರಕೃತಿ 
     ಬಲವೇ ಸಹಜ, ಋತುವನ್ನೂ ವಯಸ್ಸನ್ನೂ ಆಶ್ರಯಿಸಿದ ಬಲವು ಕಾಲಜ, ಆಹಾರ ಮತ್ತು 
     ಚೇಷ್ಟೆಗಳ ಯೋಗದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಬಲವು ಯುಕ್ತಿಜ.
           

50. ಓಜಃ ಸೋಮಾತ್ಮಕಂ ಸ್ನಿಗ್ದಂ ಶುಕ್ಲಂ ಶೀತಂ ಸ್ಥಿರಂ ರಸಂ | ವಿವಿಕ್ತಂ

  ಬಲದಲ್ಲಿ             ಮೃದು ಮೃತ್ಸ್ನಂ ಚ ಪ್ರಾಣಾಯತನಮುತ್ತಮಂ | ದೇಹಸ್ಯಾವಯವ 
 ದೋಷ              ಸೇನ ವ್ಯಾವೋ ಭವತಿ ದೇಹಿನಾಂ| ತದಭಾವಾಚ್ಚ ಶೀರ್ಯಂತೇ ಶರೀ
 ಉಂಟಾಗು             ರಾಣಿ ಶರೀರಿಣಾಂ || ಅಭಿಘಾತಾತ್ ಕ್ಷಯಾತೋಪಾಚೋಕಾದಾ 
 ವದಕ್ಕೆ               ನಾತ್ ಶ್ರಮಾತ್ ಕ್ಷುಧಃ | ಓಜಃ ಸಂಕ್ಷೀಯತೇ ಹೇಭೋ ಧಾತು
 ಕಾರಣ               ಗ್ರಹಣನಿಃಸ್ಯತಂ || ತೇಒಃ  ಸಮಿರಿತಂ ತಸ್ಮಾದ್ವಿಸ್ರಂಸಯತಿ ದೇಹಿನಃ|   
                    (ಸು 55.)   
                              
    ಓಜಸ್ಸು ಚಂದ್ರ ಸಂಬಂಧವಾದದ್ದು, ಜಿಡ್ಡು ಳ್ಳದ್ದು , ಬೆಳ್ಳಗೆ, ಶೀತ, ಸ್ಥಿರಪಡಿಸುವಂಧಾದ್ದು, ದ್ರವ, ನಿರ್ಮಲ, ಮೃದು, ಪಿಚಿಲ, ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯವಾದ ಮನೆ ಶರೀರಧಾರಿಗಳ  ದೇಹದ ಅವಯವವು ಅದರಿಂದ ವ್ಯಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅದು ಇಲ್ಲದೆ ಹೋದರೆ ಶರೀರ ಧಾರಿಗಳ ಶರೀರಗಳು ಲಯವಾಗುತ್ತವೆ ಗಾಯದಿಂದಲೂ, ಕ್ಷಯದಿಂದಲೂ, ಕೋಪ ದಿಂದಲೂ, ಶೋಕದಿಂದಲೂ, ಧ್ಯಾನದಿಂದಲೂ, ಶ್ರಮದಿಂದಲೂ, ಹಸಿವೆಯಿಂದಲೂ ಓಜಸ್ಸು ಕ್ಷಯವಾಗುತ್ತದೆ; ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ದೆಸೆಯಿಂದ ತನ್ನ (ಹೃದಯಾದಿ) ಸ್ಥಾನಗಳಿಂದ ಹೊರಟ ಧಾತುವು ವಾಯುವಿನ ಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ದೇಹಧಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೊರಗೆ ಸ್ರವಿಸುತ್ತದೆ