ರಘುನಾಥಸಿಂಹ ಒಬ್ಬ ವೃದ್ಧ ಸೇವಕನು ಇದ್ದನು, ಮಾರ್ಗವಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೋದನಮಾಡಿ ಸ್ವಲ್ಪಹೊತ್ತಿನಮೇಲೆ ಪುನಃ ತನ್ನ ಕೆಲಸದ ಕಳ್ಳರಗು೦ವು ಸೇವಕನನ್ನು ವಧಿಸಿ, ಅವರಿಬ್ಬರನ್ನೂ ಮಹಾ ಮೇಲೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದನು. ವಯಸ್ಸಾಗುತ್ತಬಂದಹಾಗೆಲ್ಲ ರಘು ರಾಷ್ಟ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಯಿತು, ಚಿಕ್ಕವನಾ ನಾಧನಿಗೆ ನಿಜವಂಶಕ್ಕೆ ಉಚಿತಭಾವನೆಗಳು ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾನೇ ದರೂ ರಘುನಾದನು ತೇಜಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದನು. ಅವನು ಹೇಗೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತ ಬಂದುವು. ಅಲ್ಪ ವಯಸ್ಕನಾದ ಆ ಸೇವಕನು ಯೋ ರಾತ್ರಿಯವೇಳೆ ಕಳ್ಳರಗುಂಪಿನಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡನು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನ ಕಿರೀಟವನ್ನು ತನ್ನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಳ್ಳರ ನಾಯಕನು ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿಯನ್ನು ಬಲವಂತದಿಂದ | ಧರಿಸಿ, ಖಡ್ಗವನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಎತ್ತುತ್ತಿದ್ದನು. ಸಂಧ್ಯಾ ಮದುವೆಯಾದನು ಅವನೇ ಚಂದ್ರರಾಯ! ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಂದೆಡೆ ಕುಳಿತು ಸಂಗ್ರಾಮಸಿಂಹನ ಯಶೋ ದುರ್ಬದ್ರಿಯವನಾದ ಚಂದ್ರರಾಯನ ಮನೋರಥವು ಗೀತಗಳನ್ನಾಗಲಿ, ಪ್ರತಾಪಸಿಂಹನ ಯಶೋಗೀತಗಳನ್ನಾಗಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸಫಲವಾಯಿತು. ಗಜಪತಿಯ ಮನೆಯಿಂದ ಹಾಡುತ್ತಾ, ದಾರಿಂುಲ್ಲಿ ಹೋಗುವವರು ತಮ್ಮ ಶರೀರಗಳನ್ನು ಅವನು ಸ್ವಲ್ಪ ಹಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದನು, ಆ ಮರೆ `ವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಹದಿನೆಂಟು ವರುಷ ಮಯ ಹಣದಿಂದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಜಹಗೀರನ್ನು ಸ್ವಾದ 1 ರಘುನಾಥನು ಶಿವಾಜಿಯ ಮಹೋದ್ದೇಶವನ್ನು ಕೊಂಡು ದೊಡ್ಡ ಮನುಷ್ಯನಾದನು, ಚಂದ್ರರಾಯನ ವಂಶವು ಗ್ರಹಿಸಿ, ದಕ್ಷಿಣದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ರಾಜ್ಯವು ಪ್ರಬಲವಾಗುವು ಪುರಾತನವಾದ ಒಂದು ರಾಜಪುತಗೋತ್ರದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿತೆಂದು ದೆಂದು ಸಂತೋಷಿಸಿ, ಶಿವಾಜಪ್ರಭುವಿನ ಸನ್ನಿಧಿಗೆ ಹೋಗಿ, ಎಲ್ಲರೂ ನಂಬಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಅವನು ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ ಗಜಪತಿ ನಾಮನ್ಯಸೈನಿಕನಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ನಿಯಮಿಸುವಂತೆ ಆತನನ್ನು ಸಿಂಹನ ಮಗಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿರುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟ ವೇ ಅಲ್ಲವೆ? ಪ್ರಾರ್ಧಿ ಸಿದನು. ಅವನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿ ಶಿವಾಜಿಯು ಜಮಾದಾರ ಜನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದರಲ್ಲಿ ಶಿವಾಜಿಯು ನನ್ನಾಗಿ ನಿಯಮಸಿದನು, ಚಂದ್ರ ರಾಯನ ಅತುಲೈಶ್ವರ್ಯ ಅದ್ವಿತೀಯನು, ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಅವನ, ರಘುನಾಧ ವನ್ನೂ ಜಹಗೀಲಿಯನ್ನೂ ನೋಡಿ ಎಲ್ಲರೂ ಅವನನ್ನು ಗೌರ ನನ್ನು ಹವಾಲ್ದಾರನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದನು, ಅವನ ನಿಜವಾದ ವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವನ ಕೀರ್ತಿಯು ದಿನೇದಿನೇ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೆಸರ, ರಘುನಾಧಸಿಂಹ, ಆದರೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವ ಹೊಂದುತ್ತಾ ಬಂದಿತು, ರಘುನಾದನು ತನ್ನ ಯಶೋ ವರ್ಗ ನನ್ನು ಎನರು ರಘನಾಧಚೀ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ದಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡವಾಗಿ ದುಸ್ಸಮದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದುದರಿಂದ ಅವನನ್ನು ರಮನಾಥನು ಶಿವಾಲಯ ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವಾಗ ಜಮಿನದಾರ ಕೂಡಲೆ ನೆಲಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡನು ಚಂದ್ರರಾಯನ ಬಳಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಹವಾಲ್ದಾರನು ಮತಪಟ್ಟಿ - ರಘುನಾದನ್ನು ಕಳ್ಳರ ಗುಂಪಿನಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ದ್ದರಿಂದ ರಘುನಾಧಸಿಗೆ ಆ ಪದವಿಯು ದೊರೆತು, ಇವನು ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಾ ಕಾಲಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದನು. ದಿಕ್ಕಿಲ್ಲದ ಚಂದ್ರರಾಯನು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಹಳೆಯಭಂಟನೆಂದೂ, ತನ್ನ ಈ ಬಾಲನನ್ನು ನೋಡಿ ಆಶ್ರಯವನ್ನೀಯಲು ಯಾರೂ ಪ್ರಯ ಬಾಲ್ಯಸ್ನೇಹಿತನೆಂದೂ ತಿಳಿದಿದ್ದನು; ಆದರೆ, ಚೋರನಾಯಕ ೩ ಸದೆಹೋದರು. ನೆಂದೂ ತನ್ನ ತಂಗಿಯ ಗಂಡನೆಂದೂ ರಘುನಾಥನಿಗೆ ತಿಳಿ - ಅದಾದಮೇಲೆ ಅಯ್ಯಾರು ವರುಷಗಳ ವರೆಗೂ ರಘುನಾ ಯದು, ಆದುದರಿಂದ ಅವನು ಚಂದ್ರರಾಯನೊಡನೆ ಸಾನಂದ ಧನು ನಾನಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಾ ಕಾಲವನ್ನು ಕಳೆಯು ದಿಂದ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಚಂದ್ರರಾಯನು ಅವನನ್ನು ತ್ತಿದ್ದನು, ಬಹು ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟನು. ಲೋಕವೆಂಬ ಮಹಾ ಆದರಿಸಿದನು, ಆದರೆ, ಅವನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅಸೂಯೆಯು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಆ ಬಾಲಕನು ದಿಕ್ಕಿಲ್ಲದವನಂತೆ ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಮತ್ತೆ ತಲೆಯೆತ್ತಿತು. ಹೋಗುತ್ತಿರಲು, ಅವನನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸಿದವರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ, ದಿನದಿನಕ್ಕೂ ರಘುನಾಧನ ಕೀರ್ತಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಬಂದಂತ ಅವನು ಭಿಕ್ಷಯಿಂದ ಜೀವಿಸುತ್ತಾ, ಕೆಲವು ದಿನಗಳನಂತರ ಚಂದ್ರರಾಯನಿಗೆ ಚಿಂತೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತ ಬಂದಿತು, ಚಂದ್ರ ದಾಸ್ಯ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದನು, ಹಿಂದಿನ ಮಹಾದಶ ರಾಯನು ಸದೃಢಪ್ರತಿಜ್ಞಾವಂತನಲ್ಲವೆ? ಹೇಗಾದರೇನು? ಯ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಔನ್ನತ್ಯವೂ ಅವನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಯಾವಾ ಅವನು ರಘುನಾಧನ ಪ್ರಾಣಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಗಲೂ ನೆಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಅಭಿಮಾನಶಾಲಿಯಾದ ಬಾಲಸು ಆ ಸಂಗ ಮಾಡಿದನು. ದೈವಯೋಗದಿಂದ ಅವನ ಪ್ರಾಣವುಳೆಯಿತು. ತಿಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿಯವಡಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಒಂದೊಂದು ಆದರೆ ಅವನು ರಾಜದ್ರೋಹಿಯೆಂದೂ, ದುರ್ಮಾರ್ಗನೆಂದೂ ವೇಳೆ ದುಃಖಭಾರವನ್ನು ಸೈರಿಸಲಾರದೆ ಠಘುನಾಧಸು ನಿರ್ಜನ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಗೊತ್ತಾದನಲ್ಲವೆ? ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ, ಹೊಟ್ಟೆಯು ಒಡೆದುಹೋಗುವಂತೆ ಚಂದ್ರರಾಯನು ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ರುಜಾತೆಗೆದು
