ರಘುನಾಥಸಿಂಹ ಯನ್ನು ಹರಿದು ಪುನಃ ಸ್ವತಂತ್ರನಾಗುವೆನೆ? ಹಾ 1 ಸೀತಾಪತಿ! ವೆನು. ಇಲ್ಲಿಯ ಹವಾ, ನೀರು ನನಗೂ, ನನ್ನ ಸೇನೆಗೂ ನಿನ್ನ ಉಪದೇಶವು ಎಷ್ಟು ಒಳ್ಳೆಯದು ! ನಿನ್ನ ಅಮೋಘವಾದ ಎಷ್ಟು ಮಾತ್ರವೂ ಸರಿಪಡಲಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ನಾವು ಇಲ್ಲಿ ವಾಕ್ಯಗಳು ನನ್ನ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಮೊರೆಯುತ್ತಿವೆ, ಇರುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದಲ್ಲ.” ಔರಂಗಜೇಬ್ | ಜಾಗರೂಕನಾಗಿರು, ಇಷ್ಟು ಕಾಲವೂ ಶಿವಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು; ಆದರೆ ಜಿಯು ನಿನ್ನ ಬಳಿ ಸರಿಯಾಗಿ ಪ್ರವರ್ತಿಸಿರುವನು. ಅವನ ಅದರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ವಿಷಯಗಳಿದ್ದರೂ, ಮಾಹಾರಾಷ್ಟ್ರವೀರನು ಸಂಗಡ ಮೋಸಮಾಡುವುದನ್ನು ಕಟ್ಟಿಡು; ಏಕೆಂದರೆ ಶಿವಾಜಿ ಸ್ವದೇಶಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಹೋಗುವಮಾತೇ ಇಲ್ಲ! ತುರುಷ್ಟನ ಯು ಆ ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನಿನಗಿಂತ ಎಕಡುಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉದ್ದೇಶವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದಲೂ ಶಿವಾಚೆಯು ಓದಿರುವನು. ನೀನು ಮೋಸಮಾಡಿದರೆ ಭವಾನೀದೇವಿಯು ಓಡಿಹೋಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸತೊಡಗಿದನು. ಕಾಪಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧಳಾಗಿರುವಳು! ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜ್ವ ಒಂದು ದಿನ ಸಾಯಂಕಾಲ ಶಿವಾಜೆಯು ಚಿಂತಾಮಗ್ರ ನಾಗಿ ಲಿಸುವ ಯುದ್ಧಾಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ನಿನ್ನ ಡಿಲೀನಗರವೂ, ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಗವಾಕ್ಷಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದನು, ಸೂರನು ಅಸ್ತಮಿಸಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವೂ ಒಂದೇ ಸಾರಿಗೆ ದಗ್ಧವಾಗಿ ಹೋಗುವುದು !” ದನು. ರಾಜಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಜನಸಮೂಹವು ವಿರಾಮವಿಲ್ಲದೆ ತಿರುಗಾಡುತ್ತಿದ್ದಿತು, ಹಿಂದುಗಳೂ, ಮೊಗಲರೂ ಆಕ್ಷನರೂ, ತಾರ್ತರರೂ, ತುರುಕ, ಪಾರಸಿಕರೂ, ಅರಬ್ಬಿ ಯವರೂ, ಹದಿನೇಳನೆಯ ಪ್ರಕರಣ, ಸಿದ್ಧಿಯವರೂ ಮೊದಲಾದ ವಿವಿಧಜಾತಿಯವರು ಹೋಗುತ್ತಿ ದ್ದರು. ರಾಜರೂ, ಉಮಾವುಗಳೂ, ಮುನ್ಸಬದಾರರೂ ವರ್ತ ( ಆಗಂತುಕ) ಕರೂ, ಯಾತ್ರಿಕರೂ, ಸೈನಿಕರೂ, ಅಂತಃಪುರದವರೂ ಹೋಶಿವಾಜಿಯು ಇನ್ನು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಕೂಡ ಗುತ್ತಿದ್ದರು, - ದಂದು ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಅಭಿಪ್ರಾಯ, ಅವನ ಕಪಟವರ್ತನ ಕ್ರಮಕ್ರಮವಾಗಿ ಜನಸಂಚಾರವು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತ ಬಂದಿತು. ಯನ್ನು ನೋಡಿ ಶಿವಾಜಿಯು ಕೋಪಗೊಂಡನು, ಆದರೂ, ಅಂಗಡಿಯವರು ತಮ್ಮ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಬಾಗಿಲುಗ ರೋಷವನ್ನು ಅಡಗಿಸಿಕೊಂಡು ಡಿಲ್ಲಿಯಿಂದ ಹೊರಹೊರಡುವ ಳನ್ನು ಮುಚ್ಚ ತೊಡಗಿದರು. ನಗರದ ಗದ್ದಲವು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಉಪಾಯವನ್ನು ಆಲೋಚಿಸ ತೊಡಗಿದನು. ತಗ್ಗಿ ಹೋಯಿತು, ಮನೆಗಳಿಂದ ದೀಪದಕಾಂತಿಯು ಕಾಣಿ ರಘುನಾಧಸಂತ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತಿಯು ನಾನಾವಿಧವಾಗಿ ಸಿತು. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮಿಣುಗುತ್ತಿದ್ದು ವು, ಯಮು ಯೋಚಿಸತೊಡಗಿದನು. ಕೊನೆಗೆ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಅಂಗೀ ನಾ ನದಿಯು ಶಾಂತವಾಗಿ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಿತು. ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಮೇಲೆಂದೂ, ಅವನು ಅನುಮತಿ ಅಷ್ಟರೊಳಗೆ ಜುಮ್ಮಾ ಮಸೀದಿಯಿಂದ ನಮಾಜುಮಾಡುವ ಕೊಡದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ದಾರಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬೇ ಧ್ವನಿಯು ಕೇಳಿಬಂದಿತು. ಆ ಮಸೀದಿಯ ಶಿಖರಗಳು ನೀಲಾಂ ಕೆಂದೂ ಹೇಳಿದನು. ಬರ ಪಟಗಳಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದುವು, ಅದರ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತಿಯ ವಿದ್ವಾಂಸನು; ವಾಚಾಳಿಯು; ಆತನು ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ಗೋಡೆಗಳು ಪಕ್ವತಶ್ರೇಣಿಯಂತ ಅಸ್ಸುಟ ರಾಜಸಭೆಗೆ ವಿಜ್ಞಾಪನಾ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದವು. ಉಳಿದನಗರಭಾಗವು ಕತ್ತಲೆಯಾಗಿದ್ದಿತು. ಹೋದನು, ಶಿವಾಜೆಯು ಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವೂ, ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿದ್ದಿತು. ಶಿವಾಜಿಯು ಚಿಂತಾತಂತುವು ಅವನು ದಹಲಿಗೆ ಬಂದಕಾರಣವೂ, ಬಾದಶಹನು ಮಾಡಿದ ಇನ್ನೂ ಭಿನ್ನವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಹಿಂದಿನ ವೃತ್ತಾಂತವು ಅವನ ವಗ್‌ನವೂ ಮೊದಲಾದ ಸಂಗತಿಗಳು ಅದರಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲ್ಪ ಮಾನಸ ಚಕ್ಷುವಿಗೆ ಗೋಚರವಾಗತೊಡಗಿತು; ಬಾಲ್ಯಸ್ನೇಹಿ ಟದು ವ, ಅದರಲ್ಲಿ ಶಿವಾಜಿಯು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಔರಂಗ ತರೂ, ಅಪೇಕ್ಷಗಳೂ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೂ ಅನಂತರ ದುರ್ಗವಿಜಿ ಜೇಬನಿಗೆ ಬಿನ್ನವಿಸಿದನು;-It ನಾನು ಯಾವ ಕಾರಗಳನ್ನು ಯವೂ, ತಂದೆಯೂ ದಾದಾಜಿಯೂ ನೆನಪಿಗೆ ಬಂದರು; ಬಾಲ್ಯ ಸಾಧಿಸುವೆನೆಂದು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದೆನೊ, ಅವುಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸು ದಲ್ಲಿ ವೀರರ ಚರಿತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ, ಯೌವನದಲ್ಲಿ ಸಾಹಸವನ್ನು ವದಕ್ಕೆ ಈಗಲೂ ಸಿದ್ದನಾಗಿರುವೆನು, ಬಿಜಾಪುರ,ಗೋಲ್ಗೊಂಡ ಉಂಟುಮಾಡಿ, ವಿಪತ್ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಧೈರಹೇಳೆ ಯುದ್ಧ ಕಾಲ ರಾಜಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಮಿಯವರಿಗೆ ಸ್ವಾಧೀನವಾಗಿರುವಂತ ಪ್ರ- ದಲ್ಲಿ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದ ತಾಯಿಯೂ ಅವನ ಯತ್ತಿ ಸುವನು, ಪ್ರಭುಗಳಿಗೆ ನನ್ನ ಸಹಾಯವು ಅವಶ್ಯವಿಲ್ಲ ಜ್ಞಾಪಕಕ್ಕೆ ಬಂದಳು, ಅನಂತರ ಯೌವನಕಾಲದ ಪ್ರಯತ್ನ ದಿದ್ದರೆ, ಅಪ್ಪನಕೊಡಿ; ನನ್ನ ಜಹಗೀರಿಗೆ ಹೊರಟು ಹೋಗು ಗಳೂ, ದುರ್ಗೆವಿಜಯವೂ, ದೇಶವಿಜಿಯವೂ, ಆಪತ್ತಿನಮೇಲೆ
